Με αφορμή την 100ή επέτειο από το θάνατο του επαναστάτη Γιάκοβ Μιχάηλοβιτς Σβερντλόφ, σε ηλικία μόλις 34 ετών, ο οποίος είχε αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του για το σοσιαλισμό και ευτύχησε να δει τη σοσιαλιστική επανάσταση και να συμμετέχει σε αυτή, παρατίθεται το παρακάτω άρθρο του με τίτλο “Τι είναι το εργατικό κόμμα”. Ο εκλαϊκευτικός χαρακτήρας του άρθρου είναι προφανής και δεν επιτρέπει να υπεισέλθει κανείς σε κριτική εξέταση κάποιων αναφορών σε ταυτόχρονη επανάσταση σε όλο τον κόσμο, στον ορισμό του σοσιαλισμού που παραπέμπει στον κομμουνισμό, ή στην οικονομία “όλου του λαού” (πολλώ δε μάλλον όταν τότε το σοσιαλδημοκρατικό-κομμουνιστικό κίνημα δεν είχε επιλύσει θεωρητικά αυτά τα ζητήματα). Είναι όμως αρκετά διδακτικό το άρθρο για το σήμερα, για τον τρόπο με τον οποίο οι επαναστάτες απευθύνονταν στο λαό: σε μια γλώσσα κατανοητή στο λαό.
Αλλά γιατί να πάτε στην πόλη, ή στις φάμπρικες και τις βιοτεχνίες, για να τα δείτε όλα αυτά; Τα ίδια βλέπουμε και στο χωριό. Δείτε, πόσος λαός εργάζεται στη γη του πλούσιου μεγαλοκτηματία. Οι εργάτες γης και έσπειραν τη γη του, και θέρισαν σιτάρι και το περισυνέλεξαν και άλεσαν ολόκληρα βουνά χρυσού, δεκάδες χιλιάδες πούντια (σ.parapoda: 1 πουντ=16,38 κιλά). Όμως για τους ίδιους τους εργάτες υπάρχει τίποτα να φάνε; Δεν χρειάζεται άραγε να πάνε τα μάτια εκεί που κοιτούν, στην αμοιβή, ώστε μόλις και μετά βίας να ζουν κάπως σε αυτό τον κόσμο, κάπως να τρέφονται και να ντύνονται οι ίδιοι και η οικογένειά τους;
Θα πείτε όμως ότι έχουν λεφτά, για αυτό και μπορούν να προσλαμβάνουν ανθρώπους, ώστε να εργάζονται για αυτούς. Μάλιστα. Όμως από πού άραγε αυτοί βρήκαν αυτά τα λεφτά; Εξάλλου, άραγε από μόνα τους τα λεφτά αποφέρουν έσοδα; Σε καμία περίπτωση, αν είχα εγώ, για παράδειγμα, εκατό ρούβλια, όσα και να κράταγα στο πορτοφόλι μου, από αυτά δεν θα έβγαιναν 120 ή 130.
Ομάδα μπολσεβίκων στην εξορία στο Τουρουχάν της Σιβηρίας το 1915. Καθιστοί η σύζυγος Κλάβντια Νοβγκορόντσεβα και ο γιός του Σβερντλόφ Αντρέι, ο Πετρόφσκι και ο Σβερντλόφ. Όρθιοι: οι Σ.Σ.Σπανταριάν, Φ. Ν. Σαμοϊλοφ, Ι. Β. Στάλιν, Β. Ν. Σεργκουσέβα, Β. Ν. Γιάκοβλεφ, Α. Ε. Μπαντάγιεφ, Φ. Β. Λίντε, Ν. Ρ. Σαγκόφ.
Οι καπιταλιστές βγάζουν λεφτά ακριβώς με τον εξής τρόπο: Αν ο εργάτης δουλεύει στον καπιταλιστή, ας υποθέσουμε, 12 ώρες την ημέρα, τότε από κάθε ώρα εργασίας του μεγαλώνει την αξία του εμπορεύματος το οποίο αυτός παράγει. Αν για παράδειγμα αυτός ο εργάτης είναι υφαντουργός, τότε μέσω της εργασίας του, από το μαλλί ή το λινάρι που αυτός επεξεργάζεται, βγάζει ένα ρούχο ή ένα πανί, τα οποία αξίζουν ακριβότερα από όσο άξιζε το μαλλί ή το λινάρι. Ας υποθέσουμε ότι αυτός αυξάνει την αξία του εμπορεύματος κάθε ώρα κατά 10 καπίκια. Τότε στο 12ωρο αυξάνει την αξία του εμπορεύματος κατά 1 ρούβλι και 20 καπίκια. Ο καπιταλιστής μάλιστα τον πληρώνει, ας υποθέσουμε, από όλα αυτά, μόλις 60 καπίκια. Να λοιπόν που από την εργασία κάθε εργαζόμενου στον καπιταλιστή απομένουν εντελώς δωρεάν 60 καπίκια τη μέρα. Αν αυτός έχει, ας υποθέσουμε, 100 εργάτες, τότε από αυτούς θα έχει έσοδα 60 ολόκληρα καπίκια τη μέρα.
Αυτή η τάξη τώρα έχει επεκταθεί σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Παντού, μια ασήμαντη χούφτα καπιταλιστών έχει στα χέρια της μέσα παραγωγής (μέσα παραγωγής αποκαλούνται οι φάμπρικες, οι βιοτεχνίες κ.λ.π., τα οποία χρησιμεύουν για την παραγωγή εμπορευμάτων) και παντού, συνεπεία αυτού, στους καπιταλιστές χρειάζονται να εργάζονται προλετάριοι. Αλλά και γενικά, στην καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, όλες οι χώρες του κόσμου είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Πρώτα από όλα, τα εργοστάσια επεξεργάζονται όχι μόνο την πρώτη ύλη που υπάρχει στη χώρα αυτή στην οποία αυτά έχουν χτιστεί, αλλά τμήμα αυτής έρχεται, όπως λένε, από τρίτες, μακρινές χώρες. Για παράδειγμα, για τις ρωσικές φάμπρικες οι οποίες φτιάχνουν τσίτι, καταφθάνει βαμβάκι από την Αμερική (μόλις πρόσφατα άρχισαν να το φέρνουν και από το Τουρκεστάν, το οποίο, πράγματι, είναι κοντύτερα – νότια της Σιβηρίας, όμως σε κάθε περίπτωση μακριά). Έπειτα, για τους καπιταλιστές, το σημαντικότερο είναι να πουλάνε αυτά τα εμπορεύματα, τα οποία παράγονται στις φάμπρικές τους, γιατί αν τυχόν έχεις παράγει ολόκληρα βουνά και δεν πουλήσεις – όφελος από αυτά κανένα δεν θα υπάρχει. Να γιατί οι καπιταλιστές πρέπει να αναζητούν τόπους, ώστε να πουλάνε τα εμπορεύματα, πρέπει να αναζητούν, όπως λέγεται, αγορές. Και τις αναζητούν σε όλο τον κόσμο. Συχνά, ακόμα και αιματηροί πόλεμοι διεξάγονται προκειμένου οι καπιταλιστές να έχουν κάπου να πουλήσουν τα παραχθέντα από τα εργοστάσιά τους εμπορεύματα. Εξαιτίας αυτής της πώλησης των εμπορευμάτων αντιμάχονται μεταξύ τους ολόκληρα κράτη: για παράδειγμα, στην Περσία θέλει να πηγαίνουν τα εμπορεύματα των καπιταλιστών της η Αγγλία, όμως το ίδιο θέλει για τους καπιταλιστές της και η Ρωσία. Όμως αν η Ρωσία πολλά θα πουλά στην Περσία, ας υποθέσουμε, τσίτια, τότε αυτή θα πρέπει πολλά να παράγει, και για αυτό περισσότερο βαμβάκι να φέρνει από την Αμερική και το Τουρκεστάν. Έτσι, όλες οι χώρες του κόσμου στενά συνδέονται μεταξύ τους. Και ακόμα στενότερα συνδέονται λόγω του γεγονότος ότι για τη μεταφορά είτε πρώτης ύλης είτε έτοιμων εμπορευμάτων, παντού δημιουργούνται σιδηρόδρομοι ή κατασκευάζονται ατμόπλοια, ενώ, προκειμένου συντομότερα να μπορεί να γίνεται γνωστό πού και ποια εμπορεύματα χρειάζονται, επεκτείνονται τα τηλεγραφικά καλώδια κ.ο.κ. Με αυτό τον τρόπο, στην καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, η ζωή κάθε χώρας στενά αλληλοδιαπλέκεται με τη ζωή ολόκληρου του κόσμου.
Συνεπεία αυτού, και η μοίρα των εργατών-προλετάριων κάθε χώρας στενά είναι συνδεδεμένη με τη μοίρα των εργατών όλου του κόσμου.
Όμως, μπορούν άραγε οι εργάτες να απαλλαγούν από αυτό τον ζυγό; Μήπως χρειάζεται να αφήσουν ακόμα και τη σκέψη για κάτι τέτοιο και να χαίρονται και μόνο για το ότι κάπως ζουν και δεν πεθαίνουν, έστω κι αν ενίοτε πρήζονται από την πείνα; Γιατί ενίοτε συμβαίνει και να μην υπάρχει καθόλου δουλειά και τότε, πράγματι, “κάτσε και πέθανε”… Όχι, οι εργάτες μπορούν να απαλλαγούν από αυτό το ζυγό, και θα το κάνουν. Ας δούμε πώς αυτό θα συμβεί.
Όπως είδαμε, οι καπιταλιστές πληρώνουν στους εργάτες μόνο τμήμα από τη δουλειά των τελευταίων, ενώ το άλλο τμήμα παραμένει δωρεάν στους καπιταλιστές. Διαφορετικά αυτοί δεν μπορούν να κάνουν, γιατί δεν θα είχαν κανένα έσοδο, και τότε δεν θα ήταν καπιταλιστές. Όμως για ποιο ακριβώς τμήμα της δουλειάς πληρώνουν οι καπιταλιστές τον εργάτη; Εννοείται, αυτοί θέλουν να τον πληρώνουν όσο το δυνατό λιγότερο, ώστε να τους απομένουν περισσότερα. Η χαμηλότερη αμοιβή είναι τόση, ώστε να είναι δυνατό στον εργάτη και τη μικρή του οικογένεια να μην πεθάνουν από την πείνα και αυτός να έχει αρκετή δύναμη ώστε να εργάζεται. Οι καπιταλιστές παντού επιδιώκουν να πληρώνουν τέτοια αμοιβή. Αυτό υπήρχε νωρίτερα από αυτούς και επιτυγχανόταν. Γιατί γεγονός είναι ότι στην καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, συχνά υπάρχουν περισσότεροι εργάτες από όσους τους χρειάζονται για εργασία στις φάμπρικες, τις βιοτεχνίες, στα κτήματα κ.ο.κ. Συνεπεία τούτου, αν οποιοσδήποτε εργάτης δεν συμφωνούσε να εργάζεται για μια αρκετά μικρή αμοιβή, οι καπιταλιστές εύκολα θα μπορούσαν να τον αντικαταστήσουν με άλλο εργάτη, ο οποίος εκείνη την ώρα να μην είχε δουλειά. Όμως αυτό είναι δυνατό μόνο μέχρις ότου οι εργάτες καταλάβουν ότι τα συμφέροντά τους είναι τα ίδια, ότι, ενωμένοι, μπορούν να αναγκάσουν τα αφεντικά-καπιταλιστές να τους πληρώσουν μεγαλύτερη αμοιβή. Για να επιβάλλουν κάτι τέτοιο να συμβεί, αυτοί μπορούν, καλύτερα από κάθε τι άλλο, να συμφωνήσουν ξαφνικά να αφήσουν την εργασία ή, όπως το λένε, να κάνουν απεργία, να απεργήσουν, μέχρι το αφεντικό να συμφωνήσει να πληρώσει περισσότερα. Οι καπιταλιστές υφίστανται τεράστιες απώλειες από τις απεργίες, γιατί κάθε μέρα, όταν η εργασία στις φάμπρικες αξίζει, μειώνονται τα έσοδά τους κατά εκατοντάδες ή ακόμα και κατά χιλιάδες ρούβλια. Συνεπεία αυτού, τους χρειάζεται να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των εργατών. Με τον ίδιο τρόπο, μπορούν οι εργάτες να επιτύχουν και μείωση της εργάσιμης ημέρας (δηλαδή να δουλεύουν μικρότερο αριθμό ωρών την ημέρα με την ίδια αμοιβή).
Όμως οι εργάτες θα μπορούν επί μακρόν να έχουν και καλύτερη αμοιβή, και μικρότερη εργάσιμη ημέρα, και άλλες πρόνοιες για τη θέση τους, μόνο όταν έχουν δικαίωμα να ενώνονται σε ενώσεις εργαζομένων, όταν θα έχουν δικαίωμα ελεύθερα να συναθροίζονται και να συζητούν τις υποθέσεις τους (και εντύπως – στις εφημερίδες τους και τα βιβλιαράκια τους – και προφορικά), όταν θα έχουν δικαίωμα να κάνουν απεργίες και, τέλος, το κυριότερο, όταν θα έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στη διεύθυνση της χώρας, στη θέσπιση νόμων, στην επίβλεψη της τήρησής τους, στην επιβολή φόρων και στον έλεγχο των κρατικών δαπανών. Και βλέπουμε ότι παντού, και ειδικά στη Δυτική Ευρώπη, οι εργάτες ήδη κατέκτησαν αρκετά από αυτά τα δικαιώματα και τους είναι τώρα ευκολότερο να ζουν από όσο ζούσαν μερικές δεκάδες χρόνια πριν.
Όμως όλες αυτές οι πρόνοιες, τις οποίες τώρα οι εργάτες μπορούν να πετυχαίνουν υπό την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, δεν διώχνουν από τους εργάτες το ζυγό. Πάλι, αναγκάζονται μεγάλο τμήμα της εργασίας τους να το δίνουν δωρεάν στον καπιταλιστή, οποιαδήποτε στιγμή μπορεί αυτοί να βρεθούν στο δρόμο με την οικογένειά τους χωρίς κανένα εισόδημα και να κινδυνεύσουν από θάνατο από την πείνα… Πάλι, δίπλα από αυτούς τους σκληρά εργαζόμενους, οι οποίοι στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να έχουν μόλις κάποιο βιός, θα ζουν στη χλιδή παράσιτα-καπιταλιστές. Εντέλει, οι προλετάριοι θα απαλλαγούν από τον καπιταλιστικό ζυγό μόνο όταν ολόκληρη η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων θα καταστραφεί και στη θέση της θα εγκαθιδρυθεί μια νέα τάξη – η σοσιαλιστική.
Όπως είδαμε, οι εργάτες αναγκάζονται να προσλαμβάνονται για δουλειά στους καπιταλιστές, χρειάζεται να πουλάνε την εργατική τους δύναμη σε αυτούς, γιατί όλα τα μέσα παραγωγής βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών. Αν τα μέσα παραγωγής (γη, φάμπρικες, βιοτεχνίες, ορυχεία, μηχανές) και μεταφοράς (σιδηρόδρομοι, ατμόπλοια κ.ο.κ.) ανήκαν όχι σε μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά ήταν κοινή ιδιοκτησία όλου του λαού, ο οποίος όλος από κοινού θα εργαζόταν και θα διηύθυνε την εργασία του, τότε θα εξαφανιζόταν διά παντός ο υποδουλωτικός ζυγός των εργατών. Όμως όχι μόνοι οι εργάτες θα ζούσαν τότε μια αξιοπρεπή ανθρώπινη ζωή, αλλά και γενικά τότε δεν θα υπήρχε φτώχεια που τώρα βασιλεύει παντού. Αυτή θα εξαφανιζόταν από προσώπου γης.
Μια τέτοια τάξη πραγμάτων, στην οποία δεν θα υπάρχουν ούτε καπιταλιστές, ούτε προλετάριοι, ούτε πλούσιοι, ούτε φτωχοί, αλλά όλοι όμοια θα εργάζονται και όμοια θα απολαμβάνουν τους καρπούς της εργασίας τους, αποκαλείται σοσιαλιστική. Και θα έρθει όταν όλα τα μέσα παραγωγής και μεταφοράς θα είναι κοινή ιδιοκτησία του λαού.
Όμως είναι άραγε εφικτό αυτό;… Όχι μόνο εφικτό, αλλά απαραίτητα, αναπόφευκτα, αναπόδραστα θα γίνει πραγματικότητα. Και να γιατί. Όπως είδαμε, για τους καπιταλιστές, το σημαντικότερο είναι να πουλάνε τα εμπορεύματά τους, γιατί διαφορετικά δεν μπορούν να έχουν κανένα έσοδο. Όμως ποιος άραγε συντομότερα μπορεί να πουλά τα εμπορεύματά του; Εκείνος που τα πουλά φθηνότερα ή εκείνος που τα πουλά ακριβότερα; Σαφώς, εκείνος που θα δώσει μικρότερη τιμή, γιατί τότε, όχι μόνο πλούσιοι άνθρωποι θα μπορούν να αγοράζουν το εμπόρευμά του, αλλά και οι φτωχοί, οι οποίοι είναι αρκετά περισσότεροι. Ωστόσο, θα μπορεί να δώσει μικρότερη τιμή μόνο ο εργοστασιάρχης, ο οποίος έχει πολύ μεγάλη φάμπρικα και μπορεί να παράγει πάρα πολλά εμπορεύματα με τη βοήθεια πολλών ακριβών, αλλά πολύ καλών μηχανημάτων, γιατί κάθε μονάδα εμπορεύματος θα του κοστίζει φθηνότερα από όσο στον άλλο εργοστασιάρχη, τον φτωχότερο, που δεν είναι σε θέση να αποκτήσει τέτοια καλά μηχανήματα… Τι επομένως κάνει ο φτωχότερος εργοστασιάρχης με τα εμπορεύματά του; Είναι αναγκασμένος να τα πουλήσει όσο φθηνά όσο και ο πλούσιος, ακόμα και αν αυτό δεν του αποφέρει έσοδα. Στο τέλος δεν μπορεί να αποφύγει τη χρεοκοπία (την καταστροφή). Το ίδιο θα συμβεί και με τους τεχνίτες, γιατί δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους εργοστασιάρχες. Όλοι αυτοί τελικά οι κατεστραμμένοι εργοστασιάρχες και τεχνίτες γίνονται προλετάριοι, γιατί πλέον δεν έχουν τίποτε άλλο εκτός από τα εργατικά τους χέρια. Με αυτό τον τρόπο, από τη μια πλευρά, οι καπιταλιστές γίνονται όλο και λιγότεροι, όμως τουλάχιστον αυτοί όλο και πλουτίζουν περισσότερο, δηλαδή, όλο και περισσότερα μέσα παραγωγής συγκεντρώνουν στα χέρια τους, ενώ από την άλλη, όλο και αυξάνεται ο αριθμός των προλετάριων.
Όμως, η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων όχι μόνο μεγαλώνει όλο και περισσότερο τον αριθμό των προλετάριων, αλλά και τους ενώνει τόσο σε κάθε φάμπρικα, όσο και σε όλο τον κόσμο (όπως ήδη είδαμε παραπάνω). Οι προλετάριοι βλέπουν ότι τα συμφέροντά τους είναι ίδια, ότι αυτοί αποτελούν σε κάθε χώρα και σε όλο τον κόσμο ένα τεράστιο σύνολο, μία τάξη, του προλεταριάτου, ή αλλιώς, την εργατική τάξη. Ενώ τέτοια ταξική συνείδηση επεκτείνεται σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό προλετάριων, οι πλέον διαφωτισμένοι και οι πλέον συνειδητοποιημένοι από αυτούς καταλαβαίνουν ότι τελικά, η απελευθέρωση της εργατικής τάξης από την καπιταλιστική σκλαβιά είναι εφικτή μόνο όταν θα έχει καταστραφεί ολόκληρη η καπιταλιστική τάξη και θα έχει εγκαθιδρυθεί στη θέση της η σοσιαλιστική.
Από την κηδεία του Σβερντλόφ. Το πανό γράφει: “Πέθανες σε μαχητικό πόστο ως πραγματικός στρατιώτης της προλεταριακής επανάστασης”
Έχουμε ήδη δει ότι οι καπιταλιστές στα εργοστάσιά τους τώρα απολύτως τίποτα δεν κάνουν, εκτός μόνο, και αυτό ενίοτε, να επιβλέπουν τη δουλειά. Επομένως, αν δεν υπήρχαν καθόλου αυτοί, αν όλος ο λαός διηύθυνε τα πάντα μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων του, τότε η δουλειά στα εργοστάσια θα πήγαινε όπως τώρα, ίσως μάλιστα και καλύτερα, γιατί καθένας θα ήξερε ότι δουλεύει για όλους, και μαζί μ’ αυτούς και για τον ίδιο του τον εαυτό, και όχι για τον εκμεταλλευτή (ληστή)-καπιταλιστή. Δηλαδή, το βασικό έγκειται σε αυτό, στο να μεταφερθούν όλα τα μέσα παραγωγής στα χέρια του λαού. Αυτό θα είναι εφικτό μόνο όταν ανάμεσα στους εργάτες θα υπάρχουν πολλοί τέτοιοι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι, οι οποίοι επιθυμούν την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού, της σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων. Τέτοιοι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι είναι οι σοσιαλδημοκράτες – παντού, σε όλο τον κόσμο ενώνονται σε κάθε χώρα σε μια ιδιαίτερη ένωση – το σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα. Αυτά τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα επιδιώκουν παντού να διαδώσουν στις τάξεις του προλεταριάτου την πεποίθησή τους ότι μόνο ο σοσιαλισμός θα το απελευθερώσει από τον καπιταλιστικό ζυγό και θα δώσει, ταυτόχρονα, σε όλους τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο όλους τους όρους για μια ευτυχισμένη ζωή. Ταυτόχρονα, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα οργανώνουν (ενώνουν) παντού την εργατική τάξη για την τελική μάχη για την υπόθεσή τους. Όταν παντού τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μεγαλώσουν τόσο ώστε να είναι σε θέση να αποσπάσουν από τους καπιταλιστές τα μέσα παραγωγής και μεταφοράς και να τα αποδώσουν σε όλο το λαό, τότε θα αρχίσει η μεγάλη κοινωνική επανάσταση, η οποία θα οδηγήσει στην ισότητα και στη δικαιοσύνη σε όλη τη γη.
Μετάφραση από τα ρώσικα. Πηγή: Γ.Μ.Σβερντλόφ, Διαλεχτά Έργα, Κρατικό Εκδοτικό Πολιτικής Φιλολογίας, Μόσχα, 1957
Πηγή: parapoda.com
Το άρθρο γράφτηκε από τον Γ.Μ.Σβερντλόφ πιθανώς το 1905. Για πρώτη φορά εκδόθηκε το 1906 από το εκδοτικό “Γνώση” της Πετρούπολης ως μπροσούρα. Στις 6 Οκτώβρη 1907 κατασχέθηκαν 31.000 αντίτυπα, ενώ άγνωστος αριθμός αντιτύπων σώθηκε.
Μετά την επανάσταση του Φλεβάρη, δημοσιεύτηκε ξανά στην Πετρούπολη και το Γιάροσλαβλ, καθώς και από την Επιτροπή Τασκένδης του ΡΣΔΕΚ υπό τον τίτλο “Τι είναι το σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα”. Εδώ παρατίθεται η έκδοση του 1906.
***
Τι είναι το εργατικό κόμμα
Αν έχετε πάει ποτέ σε μια μεγάλη πόλη, τότε, πιθανώς, να έχετε εκπλαγεί πόσο μεγάλα είναι τα σπίτια εκεί, πόσα πολλά εμπορεύματα, αν και όλα τρομακτικά ακριβά, πωλούνται σε μεγάλα μαγαζιά, με τι πολυτελή ρούχα κυκλοφορούν στους δρόμους διάφορες κυρίες και τζέντλεμεν. Θα εκπλαγόσασταν και θα αναρωτιόσασταν, πόσα χρήματα όλα αυτά θα πρέπει να κοστίζουν! Το πιο πιθανό είναι, όλοι αυτοί στους οποίους ανήκουν αυτά τα σπίτια και αυτά τα εμπορεύματα και όσοι κυκλοφορούν στο δρόμο με ακριβά ρούχα να είναι πολύ πλούσιοι άνθρωποι. Πού να φανταστεί καν ένας φτωχός τέτοια χλιδή!
Όμως θα νόμιζε κανείς πως, αυτοί που κατασκευάζουν όλα αυτά τα σπίτια και παράγουν ακριβά εμπορεύματα και πολυτελή ρούχα, θα έπρεπε να είναι αν όχι πλούσιοι, τουλάχιστον άνθρωποι που ευημερούν, γιατί πωλούν όσα παράγουν σε όλους αυτούς τους πλούσιους ανθρώπους, και αν τα προϊόντα τους κοστίζουν ακριβά, τότε, αυτό σημαίνει ότι αποκτούν από την εργασία τους μεγάλο εισόδημα. Ποιος άραγε χτίζει αυτά τα σπίτια και παράγει ακριβά εμπορεύματα; Φυσικά όχι άλλος από τους εργάτες. Όμως όλοι θα γελούσαν μπροστά σας, αν λέγατε ότι οι εργάτες που εργάζονται για την οικοδόμηση σπιτιών και στις διάφορες φάμπρικες και βιοτεχνίες είναι πλούσιοι ή τουλάχιστον ευημερούντες άνθρωποι. Όλοι γνωρίζουν ότι αυτοί χτίζουν τεράστια και πολυτελή παλάτια, αλλά οι ίδιοι ζουν σε βρώμικα και γεμάτα υγρασία κελιά, ότι αυτοί παράγουν όμορφα και ακριβά ρούχα, αλλά οι ίδιοι κυκλοφορούν σχεδόν με κουρέλια.
Πώς και οι άνθρωποι που εργάζονται από το πρωί ως το βράδι χωρίς να ισιώνουν την πλάτη τους, οι οποίοι τρέφουν, υποδένουν και ντύνουν όλους τους πλούσιους, και χτίζουν για αυτούς πολυτελή σπίτια, οι ίδιοι, μόλις και μετά βίας να επιβιώνουν στον κόσμο αυτό; Όλα αυτά συμβαίνουν εξαιτίας του ότι οι φάμπρικες και οι βιοτεχνίες και το μεγάλο μέρος της γης δεν ανήκουν σε αυτούς που εργάζονται σε αυτά, δεν ανήκουν στους εργάτες, αλλά σε μια μικρή χούφτα από πλούσιους ανθρώπους, καπιταλιστές. Ο εργάτης δεν έχει τίποτα, πέρα από τα εργατικά του χέρια, όμως χρειάζεται αυτός και η οικογένειά του να ζήσει. Τι πρέπει να κάνει λοιπόν; Χρειάζεται να πηγαίνει στον καπιταλιστή (είτε εργοστασιάρχη είτε μεγαλοκτηματία) και να του ζητά να τον πάρει αυτός στη δουλειά του. Άλλη διέξοδος δεν υπάρχει για αυτόν. Ο καπιταλιστής τού δίνει για την εργασία του κάποια αμοιβή, και ο εργαζόμενος αρχίζει να δουλεύει, ώστε να μην πεθάνει από την πείνα. Και τι κάνει ο καπιταλιστής; Το περισσότερο που κάνει είναι να παρακολουθεί την εργασία, να βλέπει ώστε όλα πάνε όπως πρέπει και ότι οι εργάτες δεν τεμπελιάζουν. Όμως πιο συχνά είναι ο ίδιος που τεμπελιάζει, και προσλαμβάνει κάθε είδους επιβλέποντες, προϊσταμένους κ.ο.κ., οι οποίοι φροντίζουν ώστε “το καλό του αφεντικού να μην πάθει τίποτα”. Συχνά μάλιστα συμβαίνει ιδιοκτήτες κάποιας φάμπρικας ή βιοτεχνίας να είναι ακόμα και μερικές δεκάδες (αυτό, όταν οι φάμπρικες ανήκουν σε μερικούς μετόχους μιας εταιρίας, δηλαδή, μιας συνεργασίας καπιταλιστών). Σε αυτή την περίπτωση, μάλιστα, είναι εντελώς απίθανο όλοι οι ιδιοκτήτες να παρακολουθούν τη δουλειά. Αυτό το κάνουν πάλι τέτοιοι προσληφθέντες άνθρωποι όπως είναι τα στελέχη. Τότε είναι που οι καπιταλιστές δεν κάνουν απολύτως τίποτα, δηλαδή, “δεν κουνάν το δαχτυλάκι τους”, αλλά παίρνουν όλα τα έσοδα και πάλι, που δεν είναι μικρά…
Ομάδα μπολσεβίκων στην εξορία στο Τουρουχάν της Σιβηρίας το 1915. Καθιστοί η σύζυγος Κλάβντια Νοβγκορόντσεβα και ο γιός του Σβερντλόφ Αντρέι, ο Πετρόφσκι και ο Σβερντλόφ. Όρθιοι: οι Σ.Σ.Σπανταριάν, Φ. Ν. Σαμοϊλοφ, Ι. Β. Στάλιν, Β. Ν. Σεργκουσέβα, Β. Ν. Γιάκοβλεφ, Α. Ε. Μπαντάγιεφ, Φ. Β. Λίντε, Ν. Ρ. Σαγκόφ.
Οι καπιταλιστές βγάζουν λεφτά ακριβώς με τον εξής τρόπο: Αν ο εργάτης δουλεύει στον καπιταλιστή, ας υποθέσουμε, 12 ώρες την ημέρα, τότε από κάθε ώρα εργασίας του μεγαλώνει την αξία του εμπορεύματος το οποίο αυτός παράγει. Αν για παράδειγμα αυτός ο εργάτης είναι υφαντουργός, τότε μέσω της εργασίας του, από το μαλλί ή το λινάρι που αυτός επεξεργάζεται, βγάζει ένα ρούχο ή ένα πανί, τα οποία αξίζουν ακριβότερα από όσο άξιζε το μαλλί ή το λινάρι. Ας υποθέσουμε ότι αυτός αυξάνει την αξία του εμπορεύματος κάθε ώρα κατά 10 καπίκια. Τότε στο 12ωρο αυξάνει την αξία του εμπορεύματος κατά 1 ρούβλι και 20 καπίκια. Ο καπιταλιστής μάλιστα τον πληρώνει, ας υποθέσουμε, από όλα αυτά, μόλις 60 καπίκια. Να λοιπόν που από την εργασία κάθε εργαζόμενου στον καπιταλιστή απομένουν εντελώς δωρεάν 60 καπίκια τη μέρα. Αν αυτός έχει, ας υποθέσουμε, 100 εργάτες, τότε από αυτούς θα έχει έσοδα 60 ολόκληρα καπίκια τη μέρα.
Να από πού πλουτίζουν οι καπιταλιστές, πλουτίζουν από το ότι δωρεάν τους απομένει τμήμα της εργασίας των εργατών. Σαφώς, με αυτά τα χρήματα μπορούν και ακριβά μηχανήματα να αγοράσουν, και κάθε είδους στελέχη και προϊσταμένους να προσλάβουν, και οι ίδιοι να ζουν στη χλιδή και στη χαρά, αιωνίως γιορτάζοντας.
Αυτό είναι μια νέα καταναγκαστική εργασία και οι εργάτες είναι όπως οι πάλαι ποτέ δουλοπάροικοι: όπως εκείνοι, όταν κάποτε δούλευαν μόλις 2 ή 3 μέρες για αυτούς και τον υπόλοιπο καιρό για τον αφέντη τους, έτσι και οι εργάτες, μόλις για ένα τμήμα της εργασίας τους παίρνουν αμοιβή, και την υπόλοιπη εργασία χρειάζεται να τη δίνουν στον καπιταλιστή. Γιατί άραγε χρειάζεται στους εργάτες να πηγαίνουν σε αυτόν το νέο αφέντη τους; Για αυτό έχουμε ήδη μιλήσει παραπάνω: χρειάζεται να εργάζονται για τον καπιταλιστή γιατί οι καπιταλιστές κατέχουν τις φάμπρικες, τις βιοτεχνίες, τα ορυχεία και το μεγαλύτερο τμήμα της γης, ενώ οι εργάτες δεν έχουν τίποτα πέρα από εργατικά χέρια. Μια τέτοια τάξη πραγμάτων στην οικονομία οποιουδήποτε λαού, στην οποία από τη μια πλευρά βρίσκονται πλούσιοι-καπιταλιστές, και από την άλλη εργάτες-προλετάριοι (όπως αποκαλούνται οι εργάτες, οι οποίοι μπορούν να ζουν στον κόσμο αυτόν, μόνο όταν προσλαμβάνονται σε κάποιον για δουλειά, μόνο πουλώντας την εργατική τους δύναμη), τέτοια τάξη πραγμάτων αποκαλείται καπιταλιστική.
Συνεπεία αυτού, και η μοίρα των εργατών-προλετάριων κάθε χώρας στενά είναι συνδεδεμένη με τη μοίρα των εργατών όλου του κόσμου.
Η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, συνδέοντας όλο τον κόσμο σε ένα σύνολο, παντού βασίζεται στο ότι οι καπιταλιστές πλουτίζουν από το αίμα και το αίμα των προλετάριων. Να γιατί οι προλετάριοι όλων των χωρών είναι αδέρφια, να γιατί πρέπει να ενωθούν μεταξύ τους, ώστε να απαλλαγούν από αυτό το βαρύ ζυγό, τον οποίο τους έχουν βάλει οι καπιταλιστές. Η απαλλαγή από αυτό τον ζυγό είναι αδύνατη σε μία οποιαδήποτε χώρα, γιατί η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων τόσο στενά συνέδεσε όλο τον κόσμο, ώστε το να αλλάξει κανείς όλη τη ζωή σε ένα νέο δρόμο μπορεί να γίνει μόνο ταυτόχρονα με ολόκληρο τον κόσμο.
Όπως είδαμε, οι καπιταλιστές πληρώνουν στους εργάτες μόνο τμήμα από τη δουλειά των τελευταίων, ενώ το άλλο τμήμα παραμένει δωρεάν στους καπιταλιστές. Διαφορετικά αυτοί δεν μπορούν να κάνουν, γιατί δεν θα είχαν κανένα έσοδο, και τότε δεν θα ήταν καπιταλιστές. Όμως για ποιο ακριβώς τμήμα της δουλειάς πληρώνουν οι καπιταλιστές τον εργάτη; Εννοείται, αυτοί θέλουν να τον πληρώνουν όσο το δυνατό λιγότερο, ώστε να τους απομένουν περισσότερα. Η χαμηλότερη αμοιβή είναι τόση, ώστε να είναι δυνατό στον εργάτη και τη μικρή του οικογένεια να μην πεθάνουν από την πείνα και αυτός να έχει αρκετή δύναμη ώστε να εργάζεται. Οι καπιταλιστές παντού επιδιώκουν να πληρώνουν τέτοια αμοιβή. Αυτό υπήρχε νωρίτερα από αυτούς και επιτυγχανόταν. Γιατί γεγονός είναι ότι στην καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, συχνά υπάρχουν περισσότεροι εργάτες από όσους τους χρειάζονται για εργασία στις φάμπρικες, τις βιοτεχνίες, στα κτήματα κ.ο.κ. Συνεπεία τούτου, αν οποιοσδήποτε εργάτης δεν συμφωνούσε να εργάζεται για μια αρκετά μικρή αμοιβή, οι καπιταλιστές εύκολα θα μπορούσαν να τον αντικαταστήσουν με άλλο εργάτη, ο οποίος εκείνη την ώρα να μην είχε δουλειά. Όμως αυτό είναι δυνατό μόνο μέχρις ότου οι εργάτες καταλάβουν ότι τα συμφέροντά τους είναι τα ίδια, ότι, ενωμένοι, μπορούν να αναγκάσουν τα αφεντικά-καπιταλιστές να τους πληρώσουν μεγαλύτερη αμοιβή. Για να επιβάλλουν κάτι τέτοιο να συμβεί, αυτοί μπορούν, καλύτερα από κάθε τι άλλο, να συμφωνήσουν ξαφνικά να αφήσουν την εργασία ή, όπως το λένε, να κάνουν απεργία, να απεργήσουν, μέχρι το αφεντικό να συμφωνήσει να πληρώσει περισσότερα. Οι καπιταλιστές υφίστανται τεράστιες απώλειες από τις απεργίες, γιατί κάθε μέρα, όταν η εργασία στις φάμπρικες αξίζει, μειώνονται τα έσοδά τους κατά εκατοντάδες ή ακόμα και κατά χιλιάδες ρούβλια. Συνεπεία αυτού, τους χρειάζεται να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των εργατών. Με τον ίδιο τρόπο, μπορούν οι εργάτες να επιτύχουν και μείωση της εργάσιμης ημέρας (δηλαδή να δουλεύουν μικρότερο αριθμό ωρών την ημέρα με την ίδια αμοιβή).
Όμως οι εργάτες θα μπορούν επί μακρόν να έχουν και καλύτερη αμοιβή, και μικρότερη εργάσιμη ημέρα, και άλλες πρόνοιες για τη θέση τους, μόνο όταν έχουν δικαίωμα να ενώνονται σε ενώσεις εργαζομένων, όταν θα έχουν δικαίωμα ελεύθερα να συναθροίζονται και να συζητούν τις υποθέσεις τους (και εντύπως – στις εφημερίδες τους και τα βιβλιαράκια τους – και προφορικά), όταν θα έχουν δικαίωμα να κάνουν απεργίες και, τέλος, το κυριότερο, όταν θα έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στη διεύθυνση της χώρας, στη θέσπιση νόμων, στην επίβλεψη της τήρησής τους, στην επιβολή φόρων και στον έλεγχο των κρατικών δαπανών. Και βλέπουμε ότι παντού, και ειδικά στη Δυτική Ευρώπη, οι εργάτες ήδη κατέκτησαν αρκετά από αυτά τα δικαιώματα και τους είναι τώρα ευκολότερο να ζουν από όσο ζούσαν μερικές δεκάδες χρόνια πριν.
Όμως όλες αυτές οι πρόνοιες, τις οποίες τώρα οι εργάτες μπορούν να πετυχαίνουν υπό την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων, δεν διώχνουν από τους εργάτες το ζυγό. Πάλι, αναγκάζονται μεγάλο τμήμα της εργασίας τους να το δίνουν δωρεάν στον καπιταλιστή, οποιαδήποτε στιγμή μπορεί αυτοί να βρεθούν στο δρόμο με την οικογένειά τους χωρίς κανένα εισόδημα και να κινδυνεύσουν από θάνατο από την πείνα… Πάλι, δίπλα από αυτούς τους σκληρά εργαζόμενους, οι οποίοι στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να έχουν μόλις κάποιο βιός, θα ζουν στη χλιδή παράσιτα-καπιταλιστές. Εντέλει, οι προλετάριοι θα απαλλαγούν από τον καπιταλιστικό ζυγό μόνο όταν ολόκληρη η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων θα καταστραφεί και στη θέση της θα εγκαθιδρυθεί μια νέα τάξη – η σοσιαλιστική.
Όπως είδαμε, οι εργάτες αναγκάζονται να προσλαμβάνονται για δουλειά στους καπιταλιστές, χρειάζεται να πουλάνε την εργατική τους δύναμη σε αυτούς, γιατί όλα τα μέσα παραγωγής βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών. Αν τα μέσα παραγωγής (γη, φάμπρικες, βιοτεχνίες, ορυχεία, μηχανές) και μεταφοράς (σιδηρόδρομοι, ατμόπλοια κ.ο.κ.) ανήκαν όχι σε μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά ήταν κοινή ιδιοκτησία όλου του λαού, ο οποίος όλος από κοινού θα εργαζόταν και θα διηύθυνε την εργασία του, τότε θα εξαφανιζόταν διά παντός ο υποδουλωτικός ζυγός των εργατών. Όμως όχι μόνοι οι εργάτες θα ζούσαν τότε μια αξιοπρεπή ανθρώπινη ζωή, αλλά και γενικά τότε δεν θα υπήρχε φτώχεια που τώρα βασιλεύει παντού. Αυτή θα εξαφανιζόταν από προσώπου γης.
Αν κάθε άνθρωπος ήταν υποχρεωμένος να εργάζεται, και από την δουλειά του να έχει όλα όσα του χρειάζονται για να ζήσει, τότε, σίγουρα, καθένας θα χρειαζόταν να εργάζεται αρκετά λιγότερο από όσο τώρα. Και τον υπόλοιπο χρόνο, θα μπορούσε όχι μόνο να ξεκουράζεται και να αποκτά νέες δυνάμεις, αλλά και να διδάσκεται και να είναι χαρούμενος, γιατί τότε όλες οι σχολές, και οι κατώτερες, και οι μεσαίες, και οι ανώτερες, όλα τα θέατρα και οι συναυλιακοί χώροι, γενικά όλες οι επιστήμες και οι τέχνες θα είναι προσβάσιμες σε όλο τον λαό, και όχι μόνο στους πλουσιότερους ανθρώπους, όπως τώρα.
Όμως είναι άραγε εφικτό αυτό;… Όχι μόνο εφικτό, αλλά απαραίτητα, αναπόφευκτα, αναπόδραστα θα γίνει πραγματικότητα. Και να γιατί. Όπως είδαμε, για τους καπιταλιστές, το σημαντικότερο είναι να πουλάνε τα εμπορεύματά τους, γιατί διαφορετικά δεν μπορούν να έχουν κανένα έσοδο. Όμως ποιος άραγε συντομότερα μπορεί να πουλά τα εμπορεύματά του; Εκείνος που τα πουλά φθηνότερα ή εκείνος που τα πουλά ακριβότερα; Σαφώς, εκείνος που θα δώσει μικρότερη τιμή, γιατί τότε, όχι μόνο πλούσιοι άνθρωποι θα μπορούν να αγοράζουν το εμπόρευμά του, αλλά και οι φτωχοί, οι οποίοι είναι αρκετά περισσότεροι. Ωστόσο, θα μπορεί να δώσει μικρότερη τιμή μόνο ο εργοστασιάρχης, ο οποίος έχει πολύ μεγάλη φάμπρικα και μπορεί να παράγει πάρα πολλά εμπορεύματα με τη βοήθεια πολλών ακριβών, αλλά πολύ καλών μηχανημάτων, γιατί κάθε μονάδα εμπορεύματος θα του κοστίζει φθηνότερα από όσο στον άλλο εργοστασιάρχη, τον φτωχότερο, που δεν είναι σε θέση να αποκτήσει τέτοια καλά μηχανήματα… Τι επομένως κάνει ο φτωχότερος εργοστασιάρχης με τα εμπορεύματά του; Είναι αναγκασμένος να τα πουλήσει όσο φθηνά όσο και ο πλούσιος, ακόμα και αν αυτό δεν του αποφέρει έσοδα. Στο τέλος δεν μπορεί να αποφύγει τη χρεοκοπία (την καταστροφή). Το ίδιο θα συμβεί και με τους τεχνίτες, γιατί δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους εργοστασιάρχες. Όλοι αυτοί τελικά οι κατεστραμμένοι εργοστασιάρχες και τεχνίτες γίνονται προλετάριοι, γιατί πλέον δεν έχουν τίποτε άλλο εκτός από τα εργατικά τους χέρια. Με αυτό τον τρόπο, από τη μια πλευρά, οι καπιταλιστές γίνονται όλο και λιγότεροι, όμως τουλάχιστον αυτοί όλο και πλουτίζουν περισσότερο, δηλαδή, όλο και περισσότερα μέσα παραγωγής συγκεντρώνουν στα χέρια τους, ενώ από την άλλη, όλο και αυξάνεται ο αριθμός των προλετάριων.
Όμως, η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων όχι μόνο μεγαλώνει όλο και περισσότερο τον αριθμό των προλετάριων, αλλά και τους ενώνει τόσο σε κάθε φάμπρικα, όσο και σε όλο τον κόσμο (όπως ήδη είδαμε παραπάνω). Οι προλετάριοι βλέπουν ότι τα συμφέροντά τους είναι ίδια, ότι αυτοί αποτελούν σε κάθε χώρα και σε όλο τον κόσμο ένα τεράστιο σύνολο, μία τάξη, του προλεταριάτου, ή αλλιώς, την εργατική τάξη. Ενώ τέτοια ταξική συνείδηση επεκτείνεται σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό προλετάριων, οι πλέον διαφωτισμένοι και οι πλέον συνειδητοποιημένοι από αυτούς καταλαβαίνουν ότι τελικά, η απελευθέρωση της εργατικής τάξης από την καπιταλιστική σκλαβιά είναι εφικτή μόνο όταν θα έχει καταστραφεί ολόκληρη η καπιταλιστική τάξη και θα έχει εγκαθιδρυθεί στη θέση της η σοσιαλιστική.
Από την κηδεία του Σβερντλόφ. Το πανό γράφει: “Πέθανες σε μαχητικό πόστο ως πραγματικός στρατιώτης της προλεταριακής επανάστασης”
Έχουμε ήδη δει ότι οι καπιταλιστές στα εργοστάσιά τους τώρα απολύτως τίποτα δεν κάνουν, εκτός μόνο, και αυτό ενίοτε, να επιβλέπουν τη δουλειά. Επομένως, αν δεν υπήρχαν καθόλου αυτοί, αν όλος ο λαός διηύθυνε τα πάντα μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων του, τότε η δουλειά στα εργοστάσια θα πήγαινε όπως τώρα, ίσως μάλιστα και καλύτερα, γιατί καθένας θα ήξερε ότι δουλεύει για όλους, και μαζί μ’ αυτούς και για τον ίδιο του τον εαυτό, και όχι για τον εκμεταλλευτή (ληστή)-καπιταλιστή. Δηλαδή, το βασικό έγκειται σε αυτό, στο να μεταφερθούν όλα τα μέσα παραγωγής στα χέρια του λαού. Αυτό θα είναι εφικτό μόνο όταν ανάμεσα στους εργάτες θα υπάρχουν πολλοί τέτοιοι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι, οι οποίοι επιθυμούν την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού, της σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων. Τέτοιοι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι είναι οι σοσιαλδημοκράτες – παντού, σε όλο τον κόσμο ενώνονται σε κάθε χώρα σε μια ιδιαίτερη ένωση – το σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα. Αυτά τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα επιδιώκουν παντού να διαδώσουν στις τάξεις του προλεταριάτου την πεποίθησή τους ότι μόνο ο σοσιαλισμός θα το απελευθερώσει από τον καπιταλιστικό ζυγό και θα δώσει, ταυτόχρονα, σε όλους τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο όλους τους όρους για μια ευτυχισμένη ζωή. Ταυτόχρονα, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα οργανώνουν (ενώνουν) παντού την εργατική τάξη για την τελική μάχη για την υπόθεσή τους. Όταν παντού τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μεγαλώσουν τόσο ώστε να είναι σε θέση να αποσπάσουν από τους καπιταλιστές τα μέσα παραγωγής και μεταφοράς και να τα αποδώσουν σε όλο το λαό, τότε θα αρχίσει η μεγάλη κοινωνική επανάσταση, η οποία θα οδηγήσει στην ισότητα και στη δικαιοσύνη σε όλη τη γη.
Υπάρχει τέτοιο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και στη Ρωσία: ονομάζεται “Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα”. Αυτό, όπως και όλα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, επιθυμεί να ενώσει όλους τους εργάτες-προλετάριους σε όλη τη Ρωσία για τον αγώνα για την σοσιαλιστική τάξη πραγμάτων. Όμως προκειμένου να είναι σε θέση καλύτερα να το κάνει αυτό, μας χρειάζεται να επιτύχουμε τη λαϊκή εξουσία στη Ρωσία, να επιτύχουμε ένα δημοκρατικό καθεστώς.
Σ.Μιχάηλοβιτς
Πηγή: parapoda.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.