Τετάρτη 20 Αυγούστου 2014

Ο Τρότσκι εναντίον των μπολσεβίκων




Περιεχόμενα:
Πρόλογος- Ο λόγος στον Τρότσκι
Εισαγωγή
1879-1895: τα παιδικά χρόνια
1896-1899: τα νεανικά χρόνια
1900-1902: Εξορία
1902-1903: ο Τρότσκι γίνεται μέλος της Ίσκρα
1903: η πάλη στο 2ο συνέδριο
Η «εισήγηση της αντιπροσωπίας της Σιβηρίας»
Η διάσκεψη των Μενσεβίκων του 1903
Η «Νέα» Ίσκρα
1904: ο Ρωσο-Ιαπωνικός Πόλεμος
1904: «Τα Πολιτικά μας Καθήκοντα»
Η εκστρατεία για τη σύγκληση κομματικού συνεδρίου
1904-1905: ο Πάρβους θέτει τις βάσεις για τη «Θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης» του Τρότσκι
1905: η έναρξη της Επανάστασης του 1905
«Όχι Τσαρική, αλλά εργατική κυβέρνηση»
Το 3ο Κομματικό Συνέδριο
Η Διάσκεψη των Μενσεβίκων του 1905
«Οι δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας» του Λένιν
Η μενσεβικική αντίληψη για την καπιταλιστική επανάσταση
Το Σοβιέτ Αγίας Πετρούπολης κατά την επανάσταση του 1905
Η εξέγερση της Μόσχας
Ο ρεβιζιονισμός στη Ρωσία
Πρόλογος- Ο λόγος στον Τρότσκι
«Μεταξύ των ρώσων συντρόφων, δεν υπήρχε ούτε ένας από τον οποίο να μπορούσα να μάθω κάτι…Τα λάθη τα οποία διέπραξα…πάντοτε είχαν να κάνουν με ζητήματα που δεν ήταν θεμελιώδη ή στρατηγικά…Έχοντας πλήρη συνείδηση, δεν μπορώ, εκτιμώντας την πολιτική κατάσταση και τις επαναστατικές τις προοπτικές, να κατηγορήσω τον εαυτό μου για οποιοδήποτε σοβαρό σφάλμα στις κρίσεις μου..
Κοιτάζοντας πίσω, δύο χρόνια μετά την επανάσταση, ο Λένιν είπε: «Τη στιγμή κατά την οποία κατέλαβε την εξουσία και δημιούργησε τη Σοβιετική Δημοκρατία, ο Μπολσεβικισμός είχε τραβήξει με το μέρος του όλα τα καλύτερα στοιχεία των ρευμάτων της σοσιαλιστικής σκέψης που ήταν κοντά σε αυτόν». Μπορεί να υπάρχει έστω ίχνος αμφιβολίας πως όταν μιλούσε τόσο ανοιχτά για τα κοντινότερα στο Μπολσεβικισμό ρεύματα, ο Λένιν είχε κατά νου αυτό που τώρα αποκαλείται «ιστορικός Τροτσκισμός»; Ποιον άλλο να είχε κατά νου;»
(L.Trotsky, “MyLife”, NewYork, 1970, p.184, 185, 353).

Λένιν: «Ο Τρότσκι συμπαθεί πολύ το να εξηγεί ιστορικά γεγονότα…με πομπώδεις και εύηχες φράσεις, με έναν τρόπο κολακευτικό για τον Τρότσκι»
(V.I. Lenin: “ViolationOfUnityunderCoverOfCriesforUnity“, in: “SelectedWorks“, Volume 4; London; 1943; p. 194).
«Τι γουρούνι (swine) είναι αυτός ο Τρότσκι: Αριστερές φράσεις και συμμαχία με τη Δεξιά..! Πρέπεινααποκαλυφτεί!»
(V.I. Lenin: Letter to Alexandra Kollontai, February 17th., 1917, in: “Collected Works”, Volume 35; Moscow; 1966; p. 285).
Εισαγωγή
Ο ρεβιζιονισμός είναι η παραποίηση του μαρξισμού-λενινισμού ώστε να αρμόζει στις ανάγκες των εκμεταλλευτριών τάξεων, στην εξάλειψη των οποίων στοχεύει ο Μαρξισμός-Λενινισμός.
Μια μελέτη του ρεβιζιονισμού στη Ρωσία έχει εξαιρετική σημασία για τους Μαρξιστές- Λενινιστές, αφού είναι μέσα από το ρεβιζιονισμό που η σοσιαλιστική κοινωνία που είχε οικοδομηθεί αντικαταστάθηκε από μια κατ’ ουσία καπιταλιστική κοινωνία.
Ένας από τους μύθους του τροτσκισμού είναι ότι τα χρόνια πριν από το 1917 ο Τρότσκι πάλεψε στο πλευρό του Λένιν από επαναστατικές θέσεις και ότι μόνο αφότου ο Στάλιν έγινε Γενικός Γραμματέας του Ρωσικού κομμουνιστικού κόμματος το 1922 υπήρχε μια πολιτική ρήξη μεταξύ του Τρότσκι και των υποστηρικτών του από τη μια και την ηγεσία του Κόμματος από την άλλη.
Τα γεγονότα που στοιχειοθετούνται με έγγραφα εδώ αναδεικνύουν ότι αυτή η θεωρία δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Από το 1903 ως το 1917, χρόνο με το χρόνο, ο Τρότσκι αντιπάλευε το Λένιν σχεδόν σε κάθε πολιτικό θέμα που προέκυπτε, μαζί με άλλες μορφές που όπως θα δούμε είχαν σχέση με τον ρεβιζιονιστικό αγώνα παρεμπόδισης της οικοδόμησης του σοσιαλισμού μετά την επανάσταση και της καταστροφής του όταν αυτός είχε οικοδομηθεί: μορφές σαν τους LevKamenev (κουνιάδος του Τρότσκι), GrigoriZinoviev,YuriPiatakov, GrigoriSokolnikov, NikolaiBukharin, AlekseiRykov, KhristianRakovsky, AdolfWarski, DavidRyazanov,EvgeniiPreobrazhensky,SolomonLozovskyandDmitriManuilsky.
1879-1895: τα παιδικά χρόνια
Ο Λεβ Νταβίντοβιτς Μπρονστάιν, ο οποίος έγινε αργότερα ο Λέον Τρότσκι γεννήθηκε στις 7 Νοέμβρη 1879.
Ο πατέρας του, Νταβίντ Λεόντιεβιτς Μπρονστάιν, ήταν ένας πετυχημένος αγρότης, εβραϊκής καταγωγής, αλλά αδιάφορος για τη θρησκεία, ο οποίος εργαζόταν με τη βοήθεια μισθωτής εργασίας σε μια μεγάλη φάρμα ονόματι Γιανόβκα, κοντά στη μικρή πόλη του Μπόμπρινετζ στην επαρχία Χέρσον της νότιας Ουκρανίας.
Η μητέρα του, Άννα, ήταν μια μορφωμένη, μικροαστή, μεγαλωμένη στην πόλη γυναίκα, εβραϊκής καταγωγής αλλά ορθόδοξη στο θρήσκευμα.
Ο Λεβ ήταν το 5ο παιδί των Μπρονστάιν, και την εποχή της γέννησής του ήταν αρκετά ευκατάστατοι ώστε να προσλάβουν κουβερνάντα για αυτόν.
Στα 7 του, οι γονείς του τον έστειλαν σε ένα «χέντερ», ένα ιδιωτικό εβραϊκό θρησκευτικό σχολείο, στη Γκρομόκλα, μια γερμανοεβραϊκή αποικία 2 μίλια περίπου μακριά. Εκεί έμενε με συγγενείς. Αλλά η διδασκαλία ήταν στα Γίντις, και το αγόρι έμαθε λίγα πέρα από το να γράφει και να διαβάζει λίγα ρωσικά. Μετά από λίγους μήνες οι γονείς του τον απομάκρυναν από κεί και επέστρεψε στο σπίτι.
Το φθινόπωρο του 1888, όταν ο Λεβ ήταν περίπου 9, στάλθηκε να μείνει με άλλους συγγενείς στην Οδησσό προκειμένου να πάει σχολείο εκεί. Αυτοί οι συγγενείς- ο Μωυσέι Φιλίπποβιτς Σπέντζερ, ένας φιλελεύθερος εκδότης, και η γυναίκα του, μια διευθύντρια ενός λαϊκού σχολείου για εβραιοπούλες παρείχαν στο αγόρι την πρώτη του επαφή με την παγκόσμια λογοτεχνία. Κανόνισαν για αυτόν το να πηγαίνει στο «Ρεαλσκούλ» του Αγίου Παύλου, ένα προοδευτικό κοσμοπολίτικο σχολείο που δίδασκε στα Ρωσικά.
Κατά τη διάρκεια της 7ετούς παραμονής του στο Ρεαλσκούλ αρίστευσε στις σπουδές του, έγινε σχολαστικός με την εμφάνιση και τις ενδυμασίες του, και απέκτησε, όπως ο ίδιος λέει, ένα αίσθημα ανωτερότητας έναντι των συμμαθητών του.
1896-1899: τα νεαντικά χρόνια
Το 1896, στα 17 του, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Οδησσό και μετακόμισε στο Νικολάγιεφ, προκειμένου να γραφτεί σε σχολείο προκειμένου να σπουδάσει.
Εκεί διέμενε με μια οικογένεια της οποίας οι γιοί είχαν έλθει σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες και διαφωνούσαν με τη συντηρητική συμπεριφορά του Τρότσκι. 6 μήνες μετά αυτός ασπάστηκε το σοσιαλισμό και μπήκε σε έναν κύκλο ριζοσπαστικών συζητήσεων που διεξάγονταν σε ένα παράπηγμα ενός κηπουρού στα περίχωρα της πόλης. Τα περισσότερα μέλη της ομάδας ήταν Ναρόντνικοι, οπαδοί μιας διανοουμενίστικής, ατομιστικής τάσης του ευρύτερου σοσιαλισμού, η οποία βασιζόταν όχι στην εργατική τάξη, αλλά στην αγροτική, και στην οποία ο Τρότσκι είχε αρχικά μια μεγάλη συμπάθεια…Ένα μέλος της ομάδας, ωστόσο, η Αλεξάντρα Σοκολόφσκαγια, ένα κορίτσι λίγα χρόνια πιο μεγάλο από τον Τρότσκι και η οποία έγινε η πρώτη του γυναίκα ήταν μαρξίστρια και επηρέασε σημαντικά τις απόψεις του.
Όταν ο πατέρας του διαφώνησε με την συμμετοχή του σε αυτό το ριζοσπαστικό κύκλο, ο Τρότσκι σταμάτησε να δέχεται χρήματα από το σπίτι, ξεκίνησε ιδιωτικά μαθήματα και μετακόμισε στο παράπηγμα του κηπουρού, ως μέλος της Ναρόντνικης «κομμουνας».
Την άνοιξη του 1897 είχε ηγετικό ρόλο στο σχηματισμό ενός παράνομου συνδικάτου, την Ένωση Εργατών Νότιας Ρωσίας, που έφτασε να έχει 200 μέλη πριν από το τέλος του χρόνου και εξέδιδε τη δική της διπλότυπη εφημερίδα «Νάσιε Τζιέλο»(«Η Υπόθεσή μας»).
Το καλοκαίρι του 1897 ο Τρότσκι αποφοίτησε με αριστείο, και στο τέλος της χρονιάς συνελήφθη, μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη του συνδικάτου. Κρατήθηκε σε ένα μικρό κελί στο Χέρσον για μερικούς μήνες, και μεταφέρθηκε στη φυλακή της Οδησσού στα μέσα του 1898. Απασχολήθηκε με τη συγγραφή ενός πονήματος για τον ελευθεροτεκτονισμό, και διαβάζοντας μαρξιστικά βιβλία.
Κατά το τέλος του 1899, ο Τρότσκι έλαβε την ποινή του (χωρίς δίκη) του εκτοπισμού στη Σιβηρία για 4 χρόνια. Πρώτα μεταφέρθηκε σε φυλακή μεταγωγών στη Μόσχα όπου συνάντησε παλιότερους και πιο έμπειρους επαναστάτες από όλη τη Ρωσία και ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με τα γραπτά του Λένιν. Την άνοιξη ή το καλοκαίρι του 1900 παντρεύτηκε στη φυλακή της Μόσχας την Α.Σοκολόφσκαγια, και λίγο αργότερα πήρε μαζί της το δρόμο της εξορίας. 

1900-1902: Εξορία
Έφτασαν στον τόπο εξορίας τους- τον εποικισμό του Βερχολενσκ στα βουνά δίπλα από τη λίμνη Βαϊκάλη στα τέλη του φθινοπώρου του 1900. Έχοντας αποδεχτεί τα προηγούμενα χρόνια το Μαρξισμό, ο Τρότσκι τώρα ταύτιζε τον εαυτό του με το εργατικό κίνημα, και έγινε ηγετικό μέλος της Ένωσης Σοσιαλδημοκρατών Εργατών Σιβηρίας.
Το Δεκέμβρη του 1900 άρχισε να γράφει για την «Βοστότσνογιε Ομπόζρενιε» («Ανατολική Επιθεώρηση», μια προοδευτική εφημερίδα που εκδιδόταν στο Ιρκούτσκι, με το ψευδώνυμο «Αντίδ Οτο». Οι συνεισφορές του συνίσταντο κυρίως σε ρεπορτάζ για τις συνθήκες των αγροτών της Σιβηρίας, μαζί με λογοτεχνική κριτική.
Το καλοκαίρι του 1902 ο Τρότσκι κατάφερε να δραπετεύσει από τη Σιβηρία, εγκαταλείποντας τη γυναίκα του και δύο παιδιά. Στη Σαμάρα έλαβε ένα μήνυμα από το Λένιν ο οποίος του ζητούσε να μεταβεί στα κεντρικά της Ίσκρα(«Σπίθα») στο Λονδίνο το συντομότερο δυνατό.
1902-1903: ο Τρότσκι γίνεται μέλος της Ίσκρα
Ο Τρότσκι έφτασε στο Λονδίνο τον Οκτώβρη του 1902 και ο Λένιν του έπλεξε το εγκώμιο. Άρχισε να συνεισφέρει στην Ίσκρα το Νοέμβρη του 1902 και σύντομα έγινε γνωστός ως εξαιρετικός συγγραφέας και δεινός ρήτορας.
Κατά καιρούς επισκεπτόταν τη Γαλλία, την Ελβετία και το Βέλγιο, και ήταν σε μια επίσκεψή του στο Παρίσι όπου γνώρισε τη δεύτερη «σύζυγό» του (τυπικά ποτέ δεν πήρε διαζύγιο από την Αλεξάνδρα Σοκολόφσκαγια), μια ρωσίδα επαναστάτρια ευγενούς καταγωγής, τη Ναταλία Σιέντοβα, η οποία σπούδαζε Ιστορία της Τέχνης στη Σορβόνη.
1903: η πάλη στο 2ο συνέδριο
Το 2ο συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στο οποίο συμμετείχαν 43 αντιπρόσωποι συγκλήθηκε τον Ιούλη-Αύγουστο του 1903 πρώτα στις Βρυξέλλες και μετά στο Λονδίνο. Το κύριο θέμα με το οποίο απασχολήθηκε ήταν η υιοθέτηση προγράμματος και καταστατικού. Ο Τρότσκι συμμετείχε ως αντιπρόσωπος της Ένωσης Σοσιαλδημοκρατών Εργατών Σιβηρίας.
Η πιο οξεία διαμάχη στο συνέδριο αφορούσε τον πρώτο όρο του καταστατικού, όπου καθοριζόταν η έννοια του όρου «μέλος του κόμματος». Σε αρμονία με τις αρχές που προωθούσε για κάποιο διάστημα στην Ίσκρα, ο Λένιν πρότεινε την ακόλουθη διατύπωση για τον πρώτο όρο:
«Μέλος του ΡΣΔΕΚ είναι όποιος αναγνωρίζει το πρόγραμμά του και υποστηρίζει το Κόμμα υλικά όπως επίσης και με την προσωπική του συμμετοχή σε μια από τις οργανώσεις του Κόμματος».
Ο Γιούλι Μαρτόφ έσπευσε να αντικαταστήσει τις υπογραμμισμένες λέξεις:
«εργάζεται υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση μιας από τις οργανώσεις του Κόμματος».
Ο Λένιν ήταν ενάντια στη διατύπωση του Μαρτόφ, θεωρώντας πως
1) στην πράξη θα ήταν αδύνατη η διατήρηση αποτελεσματικού «ελέγχου και καθοδήγησης» των κομματικών μελών που δεν συμμετείχαν προσωπικά σε μια από τις οργανώσεις του Κόμματος:
2) Θα αντανακλούσε την οπτική γωνία, όχι της εργατικής τάξης, η οποία δεν ντρέπεται να οργανωθεί και να πειθαρχεί, αλλά της μικροαστικής ιντελιγκέντσιας, η οποία τείνει να είναι ατομικιστική και ντρέπεται να οργανωθεί και να πειθαρχεί.
3) Θα διεύρυνε την ιδιότητα του μέλους με τρόπο ώστε να περιλαμβάνει και τους οπαδούς του Κόμματος και έτσι θα καταργούσε την ουσιαστική διαχωριστική γραμμή μεταξύ της εργατικής τάξης και της οργανωμένης και πειθαρχημένης πρωτοπορίας της. Συνεπώς, θα είχε ως αποτέλεσμα τη διάχυση της πρωτοπορίας μέσα στο σύνολο της εργατικής τάξης και θα υπηρετούσε τα συμφέροντα των ταξικών εχθρών της εργατικής τάξης.
Ο Τρότσκι υποστήριξε τη θέση του Μαρτόφ, η διατύπωση του οποίου τελικά υιοθετήθηκε με 28 ψήφους έναντι 22 και 1 αποχής.
Αργότερα, η απόσυρση 7 αντιπάλων του Λένιν από το συνέδριο άλλαξε το συσχετισμό δύναμης υπέρ του Λένιν και των υποστηρικτών του, και ο Λένιν τότε πρότεινε η Εκδοτική Επιτροπή της «Ισκρα» (που αποτελούταν από 6 μέλη) να αντικατασταθεί από μια 3μελή. Ο Τρότσκι αντιτάχθηκε σε αυτή τη μανούβρα με μια κίνηση που έδινε ψήφο εμπιστοσύνης της παλιάς συντακτικής επιτροπής, αλλά ηττήθηκε με μια ισχνή πλειοψηφία 2 ψήφων. Έτσι, οι αντι-λενινιστές απείχαν από περαιτέρω ψηφοφορίες. Στις εκλογές που ακολούθησαν τρεις αντιλενινιστές (Αξελροντ, Ποτρέσοφ και Βέρα Ζασούλιτς) καθαιρέθηκαν από την επιτροπή, αφήνοντας τους Λένιν, Πλεχάνοφ και Μαρτόφ. Επιπλέον, 3 υποστηρικτές του Λένιν εκλέχτηκαν ως μέλη της Κεντρικής Επιτροπής.
  Έτσι, στο 2ο συνέδριο του, το Κόμμα έδειξε πως ήταν διχασμένο σε δύο φράξιες. Από εκείνη τη στιγμή όσα μέλη του κόμματος υποστήριζαν την πολιτική γραμμή του Λένιν έγιναν γνωστά με την ονομασία Μπολσεβίκοι (από το «μπολσίνστβο», που σημαίνει πλειοψηφία), ενώ όσοι αντιτάχθηκαν στην πολιτική γραμμή του Λένιν έγιναν γνωστοί ως μενσεβίκοι (από το «μενσίστβο», που σημαίνει μειοψηφία).
Η μπολσεβικική τάση ήταν μαρξιστική, καθώς εκπροσωπούσε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης εντός του εργατικού κινήματος, ενώ η μενσεβικική τάση ήταν ρεβιζιονιστική, εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της καπιταλιστικής τάσης εντός του εργατικού κινήματος.
Η «εισήγηση της αντιπροσωπίας της Σιβηρίας»
Αργότερα, ο Τρότσκι παραδέχτηκε το λάθος του να αντιταχθεί στο Λένιν κατά το 2ο συνέδριο για το ζήτημα της οργάνωσης του Κόμματος. Μιλώντας για τη συμπεριφορά του Λένιν στο Συνέδριο, ο Τρότσκι γράφει στην αυτοβιογραφία του:
«Η συμπεριφορά του ήταν ασυγχώρητη για μένα, ήταν τρομερή και εξοργιστική. Ωστόσο, πολιτικά, ήταν δίκαιη και αναγκαία, από την άποψη της οργάνωσης.
Η ρήξη μου με το Λένιν έλαβε χώρα για το τι θα μπορούσε να θεωρηθεί «ηθικό» ή ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο. Αλλά αυτό ήταν μόνο η επιφάνεια. Κατά βάθος, ο χωρισμός ήταν πολιτικής φύσης και με δυσκολία βρήκε την έκφρασή του στο θέμα με τις μεθόδους οργάνωσης. Θεώρησα τον εαυτό μου ως συγκεντρωτικό. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εκείνη τη στιγμή δεν είχα πλήρως συνειδητοποιήσει πόσο έντονο και κυρίαρχο συγκεντρωτισμό είχε ανάγκη το επαναστατικό κόμμα προκειμένου να καθοδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπων στον πόλεμο ενάντια στην παλιά τάξη..Την εποχή του Συνεδρίου στο Λονδίνο το 1903, η επανάσταση ήταν για μένα ακόμα μια θεωρητική αφαίρεση. Ανεξαρτήτως του ότι δεν μπορούσα να δω το συγκεντρωτισμό του Λένιν ως τη λογική κατάληξη μιας καθαρά επαναστατικής αντίληψης»
(L.Trotsky: “MyLife“; NewYork; 1971; p. 162)
Η άμεση αντίδρασή του στο συνέδριο, ωστόσο, ήταν η συγγραφή του βιβλίου «Το 2ο συνέδριο του ΡΣΔΕΚ (Εισήγηση της αντιπροσωπίας της Σιβηρίας)» που εκδόθηκε στη Γενεύη το 1903.
Σε αυτή υποστήριζε την αντίθεσή του και της αντιπροσωπείας του στο Λένιν και τους υποστηρικτές του στο συνέδριο:
«Πίσω από το Λένιν στεκόταν η νέα συμπαγής πλειοψηφία των «σκληρών» αντρών της Ίσκρα, που αντιτίθονταν στους «μαλακούς» της Ίσκρα. Εμείς, οι αντιπρόσωποι της Ένωσης από τη Σιβηρία, προσχωρήσαμε στους «μαλακούς», και…δεν πιστεύουμε ότι είχαμε έτσι κηλιδώσει την επαναστατική μας ιστορία»
(L.Trotsky: “VtoroiSyezdR.S.D.R.P. (OtchetSibirskoiDelegatskii)” (SecondCongressoftheR.S.D.L.P. (ReportoftheSiberianDelegation); Geneva: 1903; p.21.)
Στο συνέδριο, διακήρυττε ο Τρότσκι, ο Λένιν είχε
«…με την ενέργεια και το ξεχωριστό του ταλέντο, αναλάβει το ρόλο του αποδιοργανωτή του κόμματος»
(L.Trotsky: ibid.;. p.11),
και, ως ένας νέος Ροβεσπιέρος, επιχειρούσε να
«…μετατρέψει το συνεσταλμένο Συμβούλιο του Κόμματος σε μια πανίσχυρη Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας»
(L. Trotsky: ibid.; p.21),
προλειαίνοντας έτσι το έδαφος για τους
«θερμιδώρ-ιανούς του σοσιαλιστικού οπορτουνισμού»
(L. Trotsky: ibid; p.30).
Πρόσθετε σε ένα υστερόγραφο ότι ο Λένιν έμοιαζε με το Ροβεσπιέρο, ωστόσο, μόνο ως
«μια εκλαϊκευμένη φάρσα [που] μοιάζει με ιστορική τραγωδία»..
    (L.Trotsky: ibid.; p.33).
Η διάσκεψη των Μενσεβίκων του 1903
Μετά το Συνέδριο, οι Μενσεβίκοι, συμπεριλαμβανομένου του Τρότσκι, μποϊκόταραν την Ίσκρα και αρνούνταν να συνεισφέρουν σε αυτή.
Το Σεπτέμβρη του 1903 συγκάλεσαν μια φραξιονιστική συνδιάσκεψη στη Γενεύη για να αποφασίσουν για τις περαιτέρω δράσεις τους. Μια σκιώδης «Κεντρική Επιτροπή» σχηματίστηκε, αποτελούμενη από τους PavelAxelrod, PedorDan, YuliMartov, AleksandrPotresov και Trotsky, για να καθοδηγήσει την πάλη εναντίον των μπολσεβίκων.
Κατά τον Τρότσκι, οι άμεσοι στόχοι της εκστρατείας έπρεπε να είναι ο εξαναγκασμός των Μπολσεβίκων να αποκαταστήσουν τους αποβληθέντες μενσεβίκους στις παλαιότερες θέσεις επιρροής, τόσο στην Κεντρική Επιτροπή, όσο και στην εκδοτική επιτροπή. Ένα ψήφισμα που συντάχθηκε από το Μαρτόφ και τον Τρότσκι, υιοθετήθηκε από τη συνδιάσκεψη:
«Θεωρούμε ηθικό και πολιτικό μας καθήκον να διεξάγουμε…τον αγώνα με όλα τα μέσα, χωρίς να θέσουμε εαυτούς εκτός κόμματος και χωρίς να δυσφημίσουμε το κόμμα και την ιδέα των κεντρικών του οργάνων, να φέρουμε αλλαγή στη σύνθεση των ηγετικών σωμάτων, που θα εξασφαλίσουν στο Κόμμα την πιθανότητα να εργάζεται κανείς ελεύθερα για την διαφώτισή του»
(P.B. Axelrod &. Y. 0. Martov: “Pisma P.B. Axelroda i.Yu Martova” (Letters of P.B. Axelrod and Y.0.Martv); Berlin; l924; p.94).
Η «Νέα» Ίσκρα
Σύντομα μετά το 2ο συνέδριο του Κόμματος, ο ΠΛεχάνοφ, έδωσε νέα πνοή στις επιθέσεις των μενσεβίκων. Παραβιάζοντας τις αποφάσεις που ελήφθησαν στο συνέδριο του Κόμματος, διεκδίκησε και άσκησε το δικαίωμα ως συνεκδότης να διορίσει στην συντακτική επιτροπή της Ίσκρα τους μενσεβίκους πρώην εκδότες. Ο Λένιν αντιτάχθηκε σθεναρά σε αυτή την κίνηση, και παραιτήθηκε από την επιτροπή.
Η νέα συντακτική επιτροπή μεταμόρφωσε την Ισκρα σε ένα μενσεβικικό όργανο, που διεξήγε ανηλεή αγώνα ενάντια στο Λένιν και τους υποστηρικτές του και εναντίον της Μπολσεβικικής Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Έτσι, από το 52ο της φύλλο η Ίσκρα έγινε γνωστή στο κόμμα ως η «νέα Ίσκρα», σε αντίθεση με την «παλιά» Λενινιστική Ίσκρα. Συνέχισε να εκδίδεται ως τον Οκτώβρη του 1905.
Ο Τρότσκι έγινε από τους πιο επιφανείς συντάκτες της «νέας Ίσκρα» και εξέδωσε μια μπροσούρα που εξέθετε τη μενσεβικική πολιτική γραμμή. Ο Λένιν σχολίαζε σχετικά:
«Μια νέα μπροσούρα του Τρότσκι που πρόσφατα κυκλοφόρησε, υπό την έκδοση της Ίσκρα, όπως ανακοινώθηκε. Αυτή αποτελεί το «Κρέντο», όπως αυτό ήταν, της νέας «Ίσκρα». Η μπροσούρα είναι ένα πακέτο από χαλκευμένα ψέματα, μια παραποίηση των γεγονότων…Το δεύτερο Συνέδριο ήταν, κατά τα λεγόμενά του, μια αντιδραστική απόπειρα επιβολής σεχταριστικών μεθόδων οργάνωσης, κλπ»
(V.1. Lenin: Letter to Yelena Stasova, F.V. Lengnik, and 0thers, 0ctober 1904, in: “Collected Works”, Volume 43; Moscow; 1969; p. 129).
1904: ο Ρωσο-Ιαπωνικός Πόλεμος
Το Φλεβάρη του 1904, ο Ρωσο-Ιαπωνικός πόλεμος ξεκίνησε με μια ιαπωνική επίθεση στο ρωσικό οχυρό του Πορτ Άθρουρ. Ο Ρωσικός στρατός υπέστη ήττα και σχεδόν ολόκληρο το ρωσικό ναυτικό καταστράφηκε στα στενά του Τσουσίμα, εξαναγκάζοντας την τσαρική κυβέρνηση να συνάψει μια εξευτελιστική για αυτήν συνθήκη ειρήνης το Σεπτέμβρη του 1905.
1904: «Τα Πολιτικά μας Καθήκοντα»
Μεταξύ του Φλεβάρη και του Μάη του 1904, ο Λένιν απασχολήθηκε με τη συγγραφή του βιβλίου «Ένα Βήμα Εμπρός, Δύο Βήματα Πίσω». Σε αυτό ανέλυε εκτενώς τις αρχές της οργάνωσης του κόμματος τις οποίες είχε θέσει στο 2ο συνέδριο και ανέλυε το χαρακτήρα της μενσεβικικής αντιπολίτευσης.
Τον Αύγουστο του 1904 η απάντηση του Τρότσκι στο βιβλίο του Λένιν εκδόθηκε στη Γενεύη με τίτλο «Τα Πολιτικά μας Καθήκοντα». Ήταν αφιερωμένο «στον αγαπητό μου καθηγητή Πάβελ Μπ. Άξελροντ»
Στα «Πολιτικά μας Καθήκοντα» ο Τρότσκι ανέπτυξε την επίθεσή του στο «Μαξιμιλιανό Λένιν» τον οποίο περιέγραφε ως
«…έναν επιδέξιο στατιστικό και τσαπατσούλη δικηγόρο»
(L. Trotsky: ‘ashi Politicheskie Zadachi’(Our Political Tasks) Geneva; l904; p. 95
με ένα «απαίσιο, ανήθικο και δημαγωγικό»(L.Trotsky : ibid. ; p. 75),
στυλ, του οποίου
«η κακόβουλη και ηθικά απεχθής καχυποψία, μια επιπόλαιη καρικατούρα της τραγικής ιακωβινικής μισαλλοδοξίας, πρέπει να εξαλειφθεί τώρα πάση θυσία, αλλιώς το κόμμα απειλείται με ηθική και θεωρητική παρακμή»
(L. Trotsky: ibid. ; p. 95).
Και εξαπέλυσε επίθεση ενάντια στις αρχές της οργάνωσης του Κόμματος που έθεσε ο Λένιν, ισχυριζόμενος ότι αυτές θα οδηγήσουν στην εγκαθίδρυση όχι μιας δικτατορίας της εργατικής τάξης, αλλά μιας δικτατορίας επί της εργατικής τάξης (μιας δικτατορίας που ουσιαστικά θα ήταν ενός ατόμου), και την οποία η εργατική τάξη δεν θα ανεχόταν:
«Οι μέθοδοι του Λένιν οδηγούν σε αυτό: η κομματική οργάνωση αρχικά αντικαθιστά το κόμμα συνολικά: έπειτα, η Κεντρική Επιτροπή αντικαθιστά την Κομματική οργάνωση και τέλος ένας «δικτάτορας» αντικαθιστά την Κεντρική Επιτροπή…Το προλεταριάτο που είναι ικανό να ασκήσει τη δικτατορία του επί της κοινωνίας δεν θα ανεχτεί καμία δικτατορία επί του ιδίου»
(L. Trotsky. Ibid.; p. 54, l05)
και διακηρύσσοντας ότι οι οργανωτικές αρχές του Λένιν, σε κάθε περίπτωση, δεν θα ήταν λειτουργικές αφού κάθε σοβαρή φράξια θα αμφισβητούσε την κομματική πειθαρχία:
«Είναι τόσο δύσκολο να δει κανείς ότι κάθε ομάδα σοβαρού μεγέθους και σημασία, αν ερχόταν αντιμέτωπη με το δίλημμα της σιωπηρής καταστροφής της ή του αγώνα για την επιβίωσή της παρά την κάθε πειθαρχία, αναμφισβήτητα θα επέλεγε το δεύτερο;»
(L. Trotsky: ibid; p. 72).
Στο μεταξύ, οι αναγνώστες της «νέας» Ίσκρα στη Ρωσία διαμαρτύρονταν έντονα για τις σφοδρές επιθέσεις του Τρότσκι στο Λένιν από τις στήλες της εφημερίδας, και τον Απρίλη του 1904, μετά από απαίτηση του Πλεχάνοφ, υποχρεώθηκε σε παραίτηση.
Η εκστρατεία για τη σύγκληση κομματικού συνεδρίου
Τον Ιούλιο του 1904, δύο μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, ο Κράσιν και ο Νοσκόφ, ήρθαν σε ρήξη με τους Μπολσεβίκους, δίνοντας την πλειοψηφία στην επιτροπή στους Μενσεβίκους. Οι Μπολσεβίκοι ξεκίνησαν τότε μια εσωκομματική εκστρατεία για τη σύγκληση νέου συνεδρίου.
Τον Αύγουστο του 1904 ο Λένιν ηγήθηκε της συνδιάσκεψης 22 επιφανών μπολσεβίκων που έλαβε χώρα στην Ελβετία και απηύθυνε κάλεσμα στο Κόμμα για τη σύγκληση του 3ου συνεδρίου. Ταυτόχρονα πολλές συνδιασκέψεις Μπολσεβίκων έλαβαν χώρα στη Ρωσία, από τις οποίες προέκυψε το Δεκέμβρη του 1904 το Γραφείο των Επιτροπών της Πλειοψηφίας, το οποίο έγινε το οργανωτικό κέντρο για την καμπάνια για νέο συνέδριο.
Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου του 1904, οι Μπολσεβίκοι οργάνωσαν το δικό τους εκδοτικό οίκο και στο τέλος του χρόνου δημιούργησαν τη δική τους εφημερίδα «Βπεριότ» («Εμπρός»), το πρώτο φύλλο της οποίας έκανε την εμφάνισή του το Γενάρη.
1904-1905: ο Πάρβους θέτει τις βάσεις για τη «Θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης» του Τρότσκι
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη του 1904 ο Τρότσκι έγραψε μια μπροσούρα για την αναγκαιότητα η εργατική τάξη να παίξει ηγετικό ρόλο στην καπιταλιστική επανάσταση στη Ρωσία που, τον επόμενο χρόνο, ονόμασε «Πριν από την 9η Γενάρη» (αυτή ήταν η ημερομηνία, με το παλιό ρωσικό ημερολόγιο, το 1905 όταν η πρώτη ρωσική επανάσταση ξεκίνησε με την επίθεση των τσαρικών στρατευμάτων στην άοπλη εργατική διαδήλωση).
Όταν ήταν στο Μόναχο, ο Τρότσκι συνήθιζε να μένει στο σπίτι του Αλεξάντρ Χελφαντ, ενός ρωσοεβραίου που έλεγε ότι ήταν Μαρξιστής. Ο Χέλφαντ εξέδιδε μια πολιτική επιθεώρηση, την «AusderWeltpolitik”(«Διεθνείς Πολιτικές») και έγραφε άρθρα για άλλα έντυπα, ειδικότερα τη «ΝeueZeit»(«Νέα Ζωή») του Κάουτσκι και τη νέα «Ισκρα»- με το ψευδώνυμο Πάρβους.
Τον Απρίλη του 1905 ο Λένιν σχολίασε τη θεωρία του Πάρβους ότι η καπιταλιστική επανάσταση στη Ρωσία θα έχει ως αποτέλεσμα μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, λέγοντας ότι εντάχθηκε στη μπροσούρα που συντάχθηκε στη μπροσούρα που γράφτηκε από τον
«μπουρδολόγο (windbag) Τρότσκι»
(V. I. Lenin: “Social-Democracy and the Provisional Revolutionary Government”; in: “Selected Works”, Volume 3; London; 1946; p. 35)
Ο Λένιν σχολίαζε:
«Αυτό δεν μπορεί να γίνει…δεν μπορεί, γιατί μόνο μια επαναστατική δικτατορία που θα βασίζεται στη συντριπτική πλειοψηφία του λαού μπορεί να έχει διάρκεια…Το Ρωσικό προλεταριάτο, ωστόσο, επί του παρόντος συνιστά μια μειοψηφία του πληθυσμού της Ρωσίας. Μπορεί να γίνει η μεγάλη συντριπτική πλειοψηδία μόνο αν συνδυαστεί με τις μάζες των μισο-προλετάριων, τους ημι-μικροϊδιοκτήτες, δηλαδή με τις μάζες των μικροαστών της πόλης και των φτωχών του χωριού. Και τέτοια σύνθεση της κοινωνικής βάσης της πιθανής και επιθυμητής επαναστατικής-δημοκρατικής δικτατορίας σίγουρα θα βρει την αντανάκλασή της στη σύνθεση της επαναστατικής κυβέρνησης. Με μια τέτοια σύνθεση, η συμμετοχή ή ακόμα και η επικράτηση των πιο διαφορετικών αντιπροσώπων της επαναστατικής δημοκρατίας σε μια τέτοια κυβέρνηση θα είναι αναπόφευκτη»
(V. I. Lenin; ibid.; p. 35).
1905: η έναρξη της Επανάστασης του 1905
Στις 22 Γενάρη του 1905 μια ειρηνική διαδήλωση άοπλων εργατών, της οποίας ηγούταν ένας πράκτορας της αστυνομίας, ένας ιερέας ονόματι Γκεόργκι Γκαπόν, δέχτηκε τα πυρά στρατευμάτων κατά την πορεία της προς τα χειμερινά ανάκτορα του Τσάρου στην Αγία Πετρούπολη, όπου θα του παρουσίαζε τα αποτελέσματα μιας συλλογής υπογραφών. Πάνω από 1000 εργάτες σκοτώθηκαν και πάνω από 2000 τραυματίστηκαν.
Η σφαγή δίδαξε δεκάδες χιλιάδες εργατών ότι θα μπορούσαν να κερδίσουν τα δικαιώματά τους μόνο με αγώνα. Κατά τις εβδομάδες και τους μήνες που ακολούθησαν απεργίες με οικονομικά αιτήματα άρχισαν να εξελίσσονται σε πολιτικές απεργίες, σε διαδηλώσεις και σε συγκρούσεις με τα τσαρικά στρατεύματα.
Σε ένα γράμμα από τη Γενεύη 3 ημέρες μετά τη «ματωμένη Κυριακή», ο Λένιν έγραφε:
«Το Ρωσικό προλεταριάτο δεν θα ξεχάσει αυτό το μάθημα. Ακόμα και τα πιο αμόρφωτα, τα πιο καθυστερημένα στρώματα της εργατικής τάξης, που αφελώς εμπιστεύοταν τον τσάρο και ειλικρινώς επιθυμούσαν να θέσουν ειρηνικά ενώπιον «του ίδιου του τσάρου» τα αιτήματα ενός βασανισμένου έθνους, όλοι πήραν ένα μάθημα από τα καθοδηγούμενα από τον τσάρο και τον θείο του, τον Μεγάλο Δούκα Βλαδίμηρο στρατεύματα…Ο εξοπλισμός του λαού καθίσταται ένα από τα πιο άμεσα καθήκοντα του επαναστατικού κινήματος…Ο άμεσος εξοπλισμός των εργατών και όλων των πολιτών γενικά, η προετοιμασία και οργάνωση των επαναστατικών δυνάμεων για την ανατροπή των κυβερνητικών αρχών και θεσμών- αυτή είναι η πρακτική βάση επί της οποίας όλοι οι επαναστάτες μπορούν και πρέπει να ενωθούν για να δώσουν ένα κοινό χτύπημα..
Ζήτω η Επανάσταση!
Ζήτω το εξεγερμένο προλεταριάτο!»
(V. I. Lenin: “The Beginning of the Revolution in Russia””, In: “Selected Works”,Volume 3; -London; l946;p. 289, 291, 292).
«Όχι Τσαρική, αλλά εργατική κυβέρνηση»
Το Φλεβάρη του 1905 ο Τρότσκι επέστρεψε στη Ρωσία, εγκαθιστάμενος αρχικά στο Κίεβο. Εκεί ήρθε σε επαφή με ένα μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος που είχε τον προηγούμενο Ιούλιο παίξει έναν προδοτικό ρόλο βοηθώντας τους Μενσεβίκους να καταλάβουν την Κεντρική Επιτροπή- το Λεονίντ Κράσιν. Ο Κράσιν ήταν υπεύθυνος για ένα παράνομο τυπογραφείο, το οποίο τώρα έθεσε στη διάθεση του Τρότσκι.
Λίγες εβδομάδες αργότερα ο Τρότσκι πήγε στην Αγία Πετρούπολη, όπου και έγινε ο ηγέτης της Μενσεβικικής πτέρυγας της πόλης.
Τώρα υιοθέτησε την άποψη που υπήρχε στον Πρόλογο του Πάρβους στη μπροσούρα του «Πριν την 9η Γενάρη», λέγοντας πως η καπιταλιστική επανάσταση στη Ρωσία θα πρέπει να καταλήξει σε μια εργατική κυβέρνηση:
«Η σύνθεση της Προσωρινής Κυβέρνησης θα εξαρτάται κυρίως από το προλεταριάτο. Αν η εξέγερση τελειώσει με μια αποφασιστική νίκη, όσοι έχουν ηγηθεί της εργατικής τάξης θα έχουν κερδίσει την εξουσία»
(L. Trotsky: “Article in Iskra” (The Spark), No. 93; March 17th., 1905).
«Τροτσκισμός: «όχι τσαρική, αλλά εργατική κυβέρνηση». Αυτό, βέβαια, είναι λάθος. Υπάρχει η μικροαστική τάξη, αυτή δεν μπορεί να αγνοηθεί».
(V. I.Lenin: Report on the Political Situation, Petrograd City Conference RSDLP, in: “Collected Works”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 207).
Ο Τρότσκι, ωστόσο, διακήρυξε ότι αυτή η διατύπωση της πολιτικής του γραμμής μέσω αυτού του συνθήματος είχε γίνει από τον Πάρβους και όχι από τον ίδιο:
«Ποτέ και πουθενά δεν έγραψα ή εξέφρασα ή πρότεινα ένα σύνθημα όπως το «όχι τσαρική αλλά εργατική κυβέρνηση». Γεγονός είναι ότι μια προκήρυξη με τίτλο «όχι τσαρική αλλά εργατική κυβέρνηση» είχε γραφτεί και δημοσιευτεί το καλοκαίρι του 1905 από τον Πάρβους»
(L. Trotsky. “ThePermanentRevolution“; NewYork; 1970; p.222)
Το 3ο Κομματικό Συνέδριο
Στις αρχές του 1905, η Κεντρική Επιτροπή ενέδωσε στις εσωκομματικές πιέσεις και συμφώνησε να συνεργαστεί με το Γραφείο των Επιτροπών της Πλειοψηφίας στη σύγκληση του Τρίτου Συνεδρίου του Κόμματος.
Το Συνέδριο έλαβε χώρα στο Λονδίνο τον Απρίλη- Μάη του 1905, δηλαδή, κατά τη διάρκεια της ανόδου του κύματος της επανάστασης του 1905. Οι μενσεβίκοι το μποϊκόταραν, και είχε 24 αντιπροσώπους.
Το συνέδριο υιοθέτησε ένα ψήφισμα καλώντας το Κόμμα άμεσα να προβεί σε όλες τις πολιτικές και τεχνικές προετοιμασίες για μια ένοπλη εξέγερση, και να οργανώσει ένοπλη αντίσταση στη βία των εξοπλισμένων από την κυβέρνηση αντιδραστικών οργανώσεων. Επίσης τροποποίησε τη διατύπωση του άρθρου 1 του κομματικού καταστατικού που είχε υιοθετηθεί στο 2ο συνέδριο προκειμένου να το φέρει σε αρμονία με τις αρχές για την οργάνωση του Κόμματος τις οποίες είχε ο Λένιν, και, καταργώντας τα δυαδικά ηγετικά σώματα (κεντρική επιτροπή και συντακτική επιτροπή) που είχαν θεσπιστεί με το 2ο συνέδριο, κατέστησε την Κεντρική Επιτροπή το ηγετικό σώμα του Κόμματος.
Η Διάσκεψη των Μενσεβίκων του 1905
Οι Μενσεβίκοι, που μποϊκόταραν το 3ο συνέδριο του Κόμματος, διοργάνωσαν τη δική τους συνδιάσκεψη ταυτόχρονα στη Γενεύη. Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε τη μενσεβικική γραμμή για την καπιταλιστική επανάσταση (βλ. επόμενο κεφάλαιο) και απέφυγε να συζητήσει ψηφίσματα για τον εξοπλισμό των μαζών και για τη δουλειά στα στρατεύματα.
«Οι δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας» του Λένιν
Τον Ιούλη του 1905 ο Λένιν δημοσίευσε ένα μακροσκελές κείμενο «Οι δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση» όπου ανέλυε την απόφαση του 3ου συνεδρίου για το ζήτημα της καπιταλιστικής επανάστασης μαζί με αυτή που υιοθετήθηκε στη μενσεβικική συνδιάσκεψη.
Η αντίληψη του Λένιν για την καπιταλιστική επανάσταση είχε ως εξής:
1. Η καπιταλιστική επανάσταση είναι επωφελής για την εργατική τάξη:
«Η αστική επανάσταση είναι στον ύψιστο βαθμό επωφελής για το προλεταριάτο. Η αστική επανάσταση είναι απολύτως αναγκαία προς το συμφέρον του προλεταριάτου. Όσο πιο πλήρης, αποφασιστική και συνεπής η αστική επανάσταση είναι, τόσο πιο πολύ ασφαλής θα γίνει ο προλεταριακός αγώνας ενάντια στην αστική τάξη και για το σοσιαλισμό»
(V. I. Lenin: “TheTwoTacticsofSocial-DemocracyintheDemocraticRevolution“, in: “SelectedWorks ” Volume 3; London; l946; p.75).
2. Η εργατική τάξη ενδιαφέρεται, στην πραγματικότητα, αντικειμενικά, για την πλήρη καπιταλιστική επανάσταση περισσότερο από την ίδια την καπιταλιστική τάξη:
«Από μια συγκεκριμένη έννοια η αστική επανάσταση είναι πιο επωφελής για το προλεταριάτο από όσο είναι για την αστική τάξη. Αυτή η διατύπωση είναι αναμφισβήτητα σωστή με την ακόλουθη έννοια: είναι υπέρ της αστικής τάξης να βασίζεται σε συγκεκριμένα υπολείμματα του παρελθόντος που ήταν ενάντια στο προλεταριάτο, για παράδειγμα, τη μοναρχία, έναν σταθερό στρατό κλπ. Είναι υπέρ της αστικής τάξης αν η αστική επανάσταση δεν εξαφανίσει εντελώς τα υπολείμματα του παρελθόντος, αλλά αφήσει μερικά…Είναι υπέρ της αστικής τάξης αν οι απαραίτητες αστικοδημοκρατικές αλλαγές λάβουν χώρα με πιο αργό ρυθμό, πιο βαθμιαία, πιο προσεκτικά, με λιγότερη αποφασιστικότητα, μέσω μεταρρυθμίσεων και όχι μέσω επανάστασης:
Αν αυτές οι αλλαγές φερθούν «με επιείκεια» στους «αξιοσέβαστους» θεσμούς της φεουδαρχίας (όπως τη μοναρχία): αν αυτές οι μεταρρυθμίσεις αναπτύξουν όσο πιο λίγο γίνεται την επαναστατική πρωτοβουλία των απλών ανθρώπων, δηλ, της αγροτιάς και ειδικά των εργατών, γιατί διαφορετικά θα είναι ευκολότερο για τους εργάτες, όπως οι Γάλλοι λένε, «να περάσουν το τουφέκι από τον έναν ώμο στον άλλο», δηλαδή, να στρέψουν τα όπλα που η αστική επανάσταση θα θέσει στα χέρια τους οι δημοκρατικοί θεσμοί που θα ξεφυτρώσουν θα είναι απαλλαγμένοι από φεουδαρχία, ενάντια στην αστική τάξη.
Από την άλλη, είναι πιο επωφελές για την εργατική τάξη αν οι αναγκαίες αστικοδημοκρατικές αλλαγές λάβουν χώρα με μορφή επανάστασης και όχι μεταρρύθμισης.
Η ίδια η θέση του προλεταριάτου ως τάξη, το υποχρεώνει να είναι σταθερά δημοκρατικό.
Η αστική τάξη κοιτάζει πίσω, φοβάται τη δημοκρατική πρόοδο που απειλεί να δυναμώσει το προλεταριάτο. Το προλεταριάτο δεν έχει τίποτε να χάσει πέρα από τις αλυσίδες του, αλλά με τη δημοκρατία έχει όλο τον κόσμο να κερδίσει»
(V.1. Lenin: ibid.; p. 75-77).
3. Συνεπώς, η εργατική τάξη πρέπει να παλέψει να γίνει η ηγετική δύναμη στην καπιταλιστική επανάσταση, με την αγροτιά ως σύμμαχό της:
«Μόνο το προλεταριάτο μπορεί να είναι ένας συνεπής μαχητής για τη δημοκρατία. Μπορεί να γίνει ένας νικηφόρος μαχητής για τη δημοκρατία μόνο αν οι αγροτικές μάζες ενωθούν μαζί της στον επαναστατικό της αγώνα. Αν το προλεταριάτο δεν είναι αρκετά δυνατό για αυτό, η αστική τάξη θα γίνει επικεφαλής της δημοκρατικής επανάστασης και θα της μεταδώσει τον ασυνεπή και εγωιστικό της χαρακτήρα. Το προλεταριάτο πρέπει να φτάσει ως το τέλος τη δημοκρατική επανάσταση, και για αυτό να ενωθεί με τις μάζες της αγροτιάς προκειμένου να συντρίψει με τη βία την αντίσταση της απολυταρχίας και να παραλύσει την αστάθεια της αστικής τάξης. Επικεφαλής του συνόλου του λαού, και συγκεκριμένα της αγροτιάς- για μια πλήρη ελευθερία για μια συνεπή δημοκρατική επανάσταση, για μια δημοκρατία (republic)!»
(V.I. Lenin: ibid; p. 86, 110-11, 14).
4. Η προσωρινή κυβέρνηση θα δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα μιας δημοκρατικής επανάστασης που θα διεξαχθεί υπό την ηγεσία της εργατικής τάξης και θα είναι η «δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς»:
«Μια «αποφασιστική νίκη της επανάστασης επί τσαρισμού» είναι η επααστατικο-δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς…Δεν θα είναι δημοκρατική, αλλά σοσιαλιστική δικτατορία».
(V. I. Lenin: ibid.; p,. 82).,

5. Η εργατική τάξη πρέπει να προσπαθεί να συνεχίσει την καπιταλιστική επανάσταση προκειμένου να τη μετατρέψει χωρίς διακοπή σε επανάσταση της εργατικής τάξης, σε σοσιαλιστική επανάσταση, που θα κάνει την εργατική τάξη, ηγέτιδα τάξη:
«Από τη δημοκρατική επανάσταση θα πρέπει διαμιάς, ανάλογα με το βαθμό της ισχύος μας, την ισχύ του ταξικά συνειδητοποιημένου και οργανωμένου προλεταριάτου, να αρχίσουμε να περνάμε στη σοσιαλιστική επανάσταση. Μιλάμε για συνεχή επανάσταση. Δεν πρέπει να σταματήσουμε στα μισά του δρόμου»(V. I. Lenin; “TheAttitudeofSocial-DemocracytowardthePeasantMovement“, in: ibid; p145).
6. Η εργατική τάξη πρέπει να είναι η ηγετική δύναμη στη σοσιαλιστική επανάσταση, με τα φτωχότερα στρώματα της αγροτιάς και τους μικροαστούς της πόλης ως συμμάχους της:
«Το προλεταριάτο πρέπει να πραγματοποιήσει τη σοσιαλιστική επανάσταση και να ενωθεί με τις μάζες των μισο-προλεταριακών στοιχείων του πληθυσμού προκειμένου να συντρίψει με τη βία την αντίσταση της αστικής τάξης και να παραλύσει την αστάθεια της αγροτιάς και των μικροαστών…Επικεφαλής όλων των δουλευτάδων και των εκμεταλλευόμενων- για το σοσιαλισμό!»
(V. I. Lenin: “The Two Tactics Of Social-Democracy in the Democratic Revolution”, in: ibid.; p. 111, l24).
Η μενσεβικική αντίληψη για την καπιταλιστική επανάσταση
από την άλλη πλευρά, είχε ως εξής:
όπως και σε προηγούμενες καπιταλιστικές επαναστάσεις στην ιστορία, η καπιταλιστική επανάσταση στη Ρωσία θα κάνει τους καπιταλιστές ηγέτιδα τάξη:
«Είναι προφανές ότι η επικείμενη επανάσταση δεν μπορεί να λάβει καμιά πολιτική μορφή ενάντια στη θέληση του συνόλου- της αστικής τάξης, γιατί η τελευταία θα είναι ο αυριανός αρχηγός»
(M..Martynov: “Two Dictatorships”, Cited by: V. I. Lenin:“Social-Democracy, and the Provisional Revolutionary Government”, in: ibid.; p. 26).
2. Έτσι, ο ρόλος της εργατικής τάξης στην καπιταλιστική επανάσταση πρέπει να είναι αυτός της άσκησης πίεσης στην καπιταλιστική τάξη ώστε αυτή να φέρει επιτυχώς εις πέρας την επανάσταση:
«Η ηγεμονία του προλεταριάτου είναι μια βλαβερή ουτοπία. Τοπρολεταριάτοπρέπειναακολουθείτηνέντονηαστικήαντίσταση».
(M. Martynov: “Two Dictatorships”, cited in: J. V. Stalin: Preface to The Georgian Edition of K. Kautsky: “The Driving Forces and Prospects, of the Russian Revolution”, in: “Works”, Volume 2; Moscow; 1953; p. 2-3).
«Ο αγώνας για να επηρεάσουμε την πορεία και το αποτέλεσμα της αστικής επανάστασης μπορεί να εκφραστεί μόνο με το γεγονός ότι το προλεταριάτο θοα ασκεί επαναστατική πίεση στη θέληση της φιλελεύθερης και ριζοσπαστικής αστικής τάξης, και ότι το πιο δημοκρατικό «κατώτερο στρώμα» της κοινωνίας θα εξαναγκάσει το «ανώτερο στρώμα» να συμφωνήσει να τεθεί [το τελευταίο] επικεφαλής της αστικής επανάστασης μέχρι το λογικό της τελος»(M. Martynov: ibid., citedin: V. I. Lenin: ibid.; p. 28).
3. Θα υπάρχει ένα σχετικά μεγάλο διάστημα χρονικό μεταξύ της καπιταλιστικής επανάστασης και της ακόλουθης σοσιαλιστικής επανάστασης:
«Ο θρίαμβος του σοσιαλισμού δεν μπορεί να συμπέσει με την πτώση της απολυταρχίας. Αυτά τα δύο κινήματα απαραίτητα θα χωρίζονται από ένα σημαντικό χρονικό διάστημα»
(G. Plekhanov: “Chtozhedal “she?”in: “Zarya“; No. 2-3; December 1901).
4. Η καπιταλιστική επανάσταση μπορεί να επιτύχει αποφασιστική νίκη επί της τσαρικής απολυταρχίας χωρίς την επαναστατική ανατροπή της απολυταρχίας:
«Μια αποφασιστική νίκη της επανάστασης επί του τσαρισμού μπορεί να χαρακτηρίζεται είτε από τη δημιουργία μιας προσωρινής κυβέρνησης, η οποία προκύπτει από ένα νικηφόρο λαϊκό ξεσηκωμό, «είτε από μια επαναστατική πρωτοβουλία αυτού ή εκείνου του αντιπροσωπευτικού θεσμού» που, υπό την άμεση πίεση του επαναστατημένου λαού, αποφασίζει να δημιουργήσει μια «εθνική συντακτική συνέλευση»(Resolutionof 1905 MenshevikConference, citedby: V. I. Lenin: “TheTwoTacticsofsocial-DemocracyintheDemocraticRevolution“, in: ibid.; p. 57).
5. Οι σοσιαλδημοκράτες δεν πρέπει να συμμετέχουν στην προσωρινή κυβέρνηση, αν μια τέτοια δημιουργηθεί και πάρει τη θέση της απολυταρχίας, καθώς α) αυτή θα είναι καπιταλιστική κυβέρνηση, και συμμετοχή σοσιαλδημοκρατών σε μια καπιταλιστική κυβέρνηση είναι αντίθετη προς τις σοσιαλιστικές αρχές και β) μια απόπειρα για κάτι τέτοιο θα τρομάξει την καπιταλιστική τάξη και θα οδηγήσει σε παλινόρθωση της απολυταρχίας:
«Οι σοσιαλδημοκράτες πρέπει, καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης, να παλεύουν να διατηρήσουν μια θέση που με τον καλύτερο τρόπο θα..τους προστατεύει από τη συγχώνευση με την αστική δημοκρατία…Συνεπώς, η Σοσιαλδημοκρατία δεν πρέπει να αγωνίζεται για να καταλάβει ή να μοιραστεί την εξουσία στην προσωρινή κυβέρνηση, αλλά πρέπει να παραμένει το κόμμα της ακραίας επαναστατικής αντιπολίτευσης»
(Ibid., p. 69).
«Η Συνδιάσκεψη πιστεύει ότι ο σχηματισμός μιας σοσιαλδημοκρατικής προσωρινής κυβέρνησης, ή η είσοδος της στην κυβέρνηση θα οδηγήσει, αφ’ενός, τις προλεταριακές μάζες να απογοητευτούν με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και να το εγκαταλείψουν…γιατί οι σοσιαλδημοκράτες, παρά το γεγονός ότι θα έχουν καταλάβει την εξουσία, δεν θα είναι σε θέση να ικανοποιήσουν τις πιεστικές ανάγκες της εργατικής τάξης, συμπεριλαμβανομένης της εγκαθίδρυσης του σοσιαλισμού, και, από την άλλη, θα ωθήσουν τις αστικές τάξεις να εγκαταλείψουν την υπόθεση της επανάστασης και με αυτό τον τρόπο να ελαχιστοποιήσουν την έκτασή της»
(Ibid.; p. l04).
«Απλώς και μόνο τρομάζοντας την πλειοψηφία των αστικών στοιχείων, ο επαναστατικός αγώνας του προλεταριάτου δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα: την παλινόρθωση της απολυταρχίας με την αρχική της μορφή»
(M. Martynov: “TwoDictatorships“, citedin: V. I. Lenin: “Social-DemocracyandtheProvisionalRevolutionaryGovernment‘”; in: ibid.; p. 27).
6. Μόνο στην περίπτωση επανάστασης της εργατικής τάξης στη Δυτική Ευρώπη θα έπρεπε το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα να παρεκκλίνει των αρχών του και να συμμετάσχει στην προσωρινή κυβέρνηση, γιατί μόνο τότε θα είναι πιθανό να προχωρήσει στη Ρωσία και να γίνει σοσιαλιστική επανάσταση της εργατικής τάξης:
«Μόνο σε μια περίπτωση θα έπρεπε η Σοσιαλδημοκρατία, με τη δική της πρωτοβουλία, να κατευθύνει τις προσπάθειές της προς την κατάληψη της εξουσίας και τη διατήρησή της για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, και συγκεκριμένα, στην περίπτωση επανάστασης που εξαπλώνεται στις ανεπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπου οι συνθήκες για την επίτευξη του σοσιαλισμού έχουν σχεδόν φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ωριμότητας. Σε αυτή την περίπτωση, ο περιορισμένος ιστορικός σκοπός της Ρωσικής επανάστασης μπορεί να επεκταθεί σημαντικά και η πιθανότητα να περπατήσουμε στο δρόμο των σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων θα αυξηθεί»
(Resolution of 1905 Menshevik Conference, cited in: -V.I. Lenin:”The Two Tactics of Social-Democracy in the Democratic Revolution, in: ibid.; p. 96).
Το Σοβιέτ Αγίας Πετρούπολης κατά την επανάσταση του 1905
Το Μάη του 1905 ο Τρότσκι πήγε στη Φινλανδία. Επέστρεψε στην Αγ. Πετρούπολη τον Οκρώβρη, όταν μια γενική απεργία είχε ξεσπάσει στην πόλη.
Οι απεργοί εργάτες εξέλεξαν αντιπροσώπους σε απεργιακές επιτροπές, που γρήγορα εξελίχθηκαν σε ένα πρώτο σημαντικό «σοβιέτ αντιπροσώπων των εργατών» και άρχισε να εκδίδει τη δική του εφημερίδα: «Ιζβέστια»(«Νέα»). Οι μενσεβίκοι υποστήριξαν το σοβιέτ από την αρχή, θεωρώντας το ως ένα όργανό δημοκρατικής τοπικής κυβέρνησης. Οι Μπολσεβίκοι της πόλης, με επικεφαλής τον Μπογκντάν Κνουνγιάντζ, ωστόσο, ήταν διστακτικοί με αυτό, θεωρώντας το ανταγωνιστικό με το κόμμα και απαιτώντας να γίνει προσκείμενο σε αυτό πριν το υποστηρίξουν.
Στο μεταξύ ο Λένιν, αφού κανόνισε για την έκδοση στην Αγ. Πετρούπολη μιας νόμιμης μπολσεβικικής εφημερίδας «Νόβαγια Ζιζν»(«Νέα Ζωή»), έφυγε από τη Γενεύη για τη Ρωσία. Στη Στοκχόλμη, όπου σταμάτησε, έγραψε:
«Ο Σύντροφος Ράντιν (σ.σ. Κνουνγιάντζ) κάνει λάθος στο να θέτει το διλημμα στο νο.5 της «Νόβαγια Ζιζν», «το σοβιετ των αντιπροσώπων των εργατών ή το κόμμα;». Νομίζω ότι είναι λάθος να θέτει κατ’ αυτό τον τρόπο το ερώτημα και ότι η απόφαση πρέπει σίγουρα να είναι: και με το σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών και με το κόμμα…
Το σοβιέτ των αντιπροσώπων, ως ένα όργανο που εκπροσωπεί όλα τα επαγγέλματα, πρέπει να αγωνιστεί να περιλάβει αντιπροσώπους από όλους τους βιομηχανικούς εργάτες και επαγγελματίες και από τα γραφεία, τους οικιακούς βοηθούς, εργάτες γης, κλπ από όλους όσους θέλουν και είναι σε θέση να παλέψουν από κοινού για μια καλύτερη ζωή για τον εργαζόμενο λαό.
Νομίζω πως δεν πρέπει να ζητάμε το σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών να αποδεχτεί το Σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα και να ενωθεί με το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα…
Πιστεύω (βάσει της ατελούς και μόνο πληροφόρησης από εφημερίδες που διαθέτω) ότι πολιτικά το σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών θα πρέπει να θεωρείται ως το έμβρυο μιας προσωρινής επαναστατικής κυβέρνησης»
(V.I. Lenin “OurTasksandtheSovietofWorkers’ Deputies“; in “CollectedWorks“; Volume 10; Moscow; 1962; p. 19, 20, 21).
Αργότερα, μετά την άφιξή του στην Αγ. Πετρούπολη, ο Λένιν έκανε μια ξεκάθαρη ανάλυση του Σοβιέτ. Δεν θα μπορούσε να είναι ένα όργανο κυβέρνησης παρά μόνο όταν η εξουσία του κεντρικού τσαρικού κράτους θα τσακιστεί, τουλάχιστον τοπικά: στις υπάρχουσες συνθήκες ο ρόλος του πρέπει να είναι της καθοδήγησης του επαναστατικού αγώνα της συντριβής του κεντρικού κρατικού μηχανισμού:
«Το Σοβιέτ των Αντιπροσώπων των Εργατών εκπροσωπεί μια απροσδιόριστη, ευρεία μαχητική συμμαχία σοσιαλιστών και επαναστατών δημοκρατών»
(V. I.Lenin: “SocialismandAnarchism“, in: “SelectedWorks“, Volume 3; London; l943; p. 343) .
«Τα σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών κλπ ήταν στην πραγματικότητα τα έμβρυα της προσωρινής κυβέρνησης: η εξουσία αναπόφευκτα θα περνούσε σε αυτά αν η εξέγερση είχε νικήσει»(V. I.Lenin; “TheDissolutionoftheDumaandtheTasksoftheProletariat“, in: Ibid.; p. 383).
Παρότι οι Μπολσεβίκοι της πόλης διόρθωσαν τη στάση τους έναντι των σοβιέτ μέσα σε λίγες μέρες, η διστακτικότητα στην υποστήριξη συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι αντιπρόσωποι από την αρχή στην πλειοψηφία τους ήταν μενσεβίκοι ή υποστηρικτές των μενσεβίκων. Στις 30 Οκτώβρη το σοβιέτ εξέλεξε την εκτελεστική εξουσία: αυτή αποτελούταν από 3 Μενσεβίκους, 3 Μπολσεβίκους και 3 Σοσιαλεπαναστάτες.
Λίγες μέρες μετά, υπό την προεδρία του μενσεβίκου Σ. Ζμπορόβσκι, το Σοβιέτ εξέλεξε ως πρόεδρό του των δικηγόρο Γκεόρκι Νοσαρ (πιο γνωστό με το ψευδώνυμο «Κρουστάλεφ»: ο οποίος ως τότε ήταν ανένταχτος αλλά αργότερα προσχώρησε στους Μενσεβίκους.
Ο Τρότσκι, που είχε συμμαχήσει με τους Μενσεβίκους της πόλης με την άφιξή του εκεί, εξελέγη στο Σοβιέτ και σύντομα άρχισε να παίζει έναν ηγετικό ρόλο στις δραστηριότητές της- που ακολουθούσε τη μενσεβικική πολιτική γραμμή μείωσης του επαναστατικού ενθουσιασμού και δραστηριότητας των εργατών.
Στις 2 Νοέμβρη
«Ο Τρότσκι παρακίνησε το Σοβιέτ να αναβάλλει τη γενική απεργία»
(I. Deutscher: “TheProphetArmed: Trotsky: 1879-1921″; London; 1970; p. 132).
Η οποία και έλαβε τέλος ακριβώς την επομένη, στις 3 Νοέμβρη.
Στις 13 Νοέμβρη, οι ίδιοι οι εργάτες από μόνοι τους άρχισαν να εισάγουν την 8ωρη εργάσιμη ημέρα στα εργοστάσια, και στις 15, η ευρεία λαϊκή αγανάκτηση για την κατάσταση πολιορκίας που επέβαλε η Τσαρική κυβέρνηση στην Πολωνία, ανάγκασε το Σοβιέτ να καλέσει σε 2η γενική απεργία στην Αγ. Πετρούπολη.
Στις 18 Νοέμβρη, 3 μέρες μετά
«Ο Τρότσκι…πρότεινε να μπει τέλος στη 2η γενική απεργία»
(I. Deutscher; ibid ; p. 134),
Με το πρόσχημα ότι:
«Η κυβέρνηση είχε μόλις ανακοινώσει ότι οι ναύτες της Κρονστάνδης (σ.σ. που είχαν συμμετάσχει στην 1η γενική απεργία) θα δικάζονταν από τακτικά, όχι από στρατοδικεία. Το Σοβιέτ μπορούσε να αποσυρθεί όχι με νίκη, αλλά με τιμή»
(I. Deutscher; Ibid.; p. 134).
Στην ομιλία του στο σοβιέτ όπου καλούσε σε αναστολή της 2ης γενικής απεργίας, ο βιογράφος του Τρότσκι γράφει ότι:
«Ενώ προσπάθησε να θέσει φραγμό στο μανιασμένο στοιχείο της εξέγερσης, στάθηκε έναντι του Σοβιέτ ωσαν να το περιφρονούσε, παθιασμένος και σκυθρωπός»
(I. Deutscher: ibid; p. 134),
Και
«Τα γεγονότα λειτουργούν υπέρ μας και δεν έχουμε ανάγκη να αυξήσουμε το ρυθμό. Πρέπει να τραβήξουμε σε μάκρος την περίοδο προετοιμασίας για την αποφασιστική δράση όσο πιο πολύ μπορούμε, ίσως ένα ή δύο μήνες, μέχρι να μπορούμε να βγούμε ως ένας στρατός όσο πιο συνεκτικός και οργανωμένος γίνεται..
Όταν η φιλελεύθερη μπουρζουαζία, περήφανη για την προδοσία της, μας πει: «Είστε μόνοι. Νομίζετε ότι μπορείτε να προχωρήσετε και να πολεμήσετε χωρίς εμάς; Έχετε υπογράψει σύμφωνο με τη νίκη;», εμείς θα τους απαντήσουμε κατάμουτρα: «όχι, έχουμε υπογράψει σύμφωνο με το θάνατο!»»
(L.Trotsky; Speech to St. Petersburg Soviet, November 16th., l905, in: No. 7, November 20th., l905).
Έχοντας πετύχει να παρακινήσει το Σοβιέτ να αναστείλει τη 2η γενική απεργία:
«λίγες μέρες μετά έπρεπε ξανά να εντυπώσει στο Σοβιέτ τη δική του αδυναμία και το κάλεσε να σταματήσει να προωθεί το 8ωρο..Το Σοβιέτ διχάστηκε, με μια μειοψηφία να απαιτεί γενική απεργία: αλλά ο Τρότσκι επικράτησε»
(I. Deutscher: ibid; p. 135).
Λέγοντας:
»Δεν έχουμε κερδίσει το 8ωρο για την εργατική τάξη, αλλά έχουμε επιτύχει να κερδίσουμε την εργατική τάξη για το 8ωρο»
(L.Trotsky: SpeechtoSt. PetersburgSoviet, citedin: I. Deutscher: ibid.; p. 140).
Πέραν των δραστηριοτήτων του στο Σοβιέτ, ο Τρότσκι μηχανορραφούσε μαζί με τον Πάρβους (που τον είχε ακολουθήσει στην Αγ.Πετρούπολη και είχε γίνει βουλευτής στο Σοβιέτ), να αποκτήσει τον έλεγχο μιας καθημερινή εφημερίδας, της «Ρούσγκαγια Γκαζέτα»(«Ρωσική Εφημερίδα»), και αργότερα, τον ίδιο χρόνο, πέραν αυτής, ίδρυσε με τον Πάρβους και τον Γιούλι Μαρτόφ, μια δεύτερη εφημερίδα, τη «Νατσαλο»(«Έναρξη»), που έγινε το όργανο του μενσεβικισμού από τον Οκτώβρη ως το Δεκέμβρη του 1905.
Κατά τις αρχές του Δεκέμβρη, η κυβέρνηση αισθάνθηκε ισχυρή αρκετά ώστε να προβεί σε αντεπίθεση. Η λογοκρισία στον Τύπο επανήλθε, και στις 5 Δεκέμβρη, ο Κρουστάλεφ, ο Πρόεδρος του Σοβιέτ, συνελήφθη μαζί με άλλα ηγετικά μέλη. Ο Τρότσκι απάντησε σε αυτή τη σύλληψη προτείνοντας:
«Το Σοβιέτ των Αντιπροσώπων των Εργατών να εκλέξει προσωρινά ένα νέο πρόεδρο και να συνεχίσει να προετοιμάζεται για μια ένοπλη εξέγερση»
(L. Trotsky: ResolutiontoSt. PetersburgSoviet, citedin: I. Deutscher:Ibid.; p. 140)
Το Σοβιέτ αποδέχτηκε την πρόταση και εξέλεξε 3μελές προεδρείο, με επικεφαλής τον Τρότσκι.
Όμως οι προετοιμασίες για μια «ένοπλη εξέγερση» για τις οποίες έκανε λόγο ο Τρότσκι ήταν κατ’ουσίαν ανύπαρκτες.
«Οι προετοιμασίες για την εξέγερση στην οποία αναφερόταν ο Τρότσκι ήταν κατά πολύ πιο λίγο και από στοιχειώδεις: δύο αντιπρόσωποι είχαν σταλεί για να αποκτήσουν επαφή με τα επαρχιακά Σοβιέτ. Οι τένοντες της εξέγερσης εξέλιπαν»
(I. Deutscher: ibid.; p. 140).
Η τελευταία κίνηση του Τρότσκι στην επανάσταση του 1905 ήταν τότε να προωθήσει ένα «Χρηματοδοτικό Μανιφέστο» που είχε γραφτεί από τον Πάρβους. Αυτό καλούσε το λαό να μην καταβάλει φόρους, διακηρύττοντας:
«Υπάρχει ένας μόνο τρόπος να ανατραπεί η κυβέρνηση: να της αρνηθούμε…το εισόδημά της»
(FinancialManifestoofSt. PetersburgSoviet, citedin: I.Deutscher: ibid.; p.141).
Στις 16 Δεκέμβρη, ο Τρότσκι προήδρευε μιας συνεδρίασης της Κυβέρνησης του Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης, όταν ένα απόσπασμα στρατού και αστυνομίας εισέβαλε στην αίθουσα και τα μέλη της κυβέρνησης συνελήφθησαν. Πλήθος κατηγοριών ασκήθηκαν εναντίον τους, με τη βασικότερη εκείνη της συνομωσίας για εξέγερση.
Ο ρόλος των Μενσεβίκων στο Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης συνοψίστηκε αργότερα από το Ι.Β. Στάλιν:
«Το Σοβιέτ των Αντιπροσώπων των Εργατών της Αγ. Πετρούπολης, όντας το Σοβιέτ του πιο σημαντικού βιομηχανικού και επαναστατικού κέντρου της Ρωσίας, η πρωτεύουσα της τσαρικής αυτοκρατορίας, όφειλε να είχε παίξει έναν αποφασιστικό ρόλο κατά την Επανάσταση του 1905. Ωστόσο, δεν εκπλήρωσε αυτό το καθήκον, εξαιτίας της κακής, μενσεβικικής ηγεσίας. Όπως ξέρουμε ο Λένιν δεν είχε ακόμα φτάσει στην Αγ. Πετρούπολη: ήταν ακόμα στο εξωτερικό. Οι Μενσεβίκοι επωφελήθηκαν της απουσίας του Λένιν για να κάνουν το παιχνίδι τους στο Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης και να αναλάβουν την ηγεσία του. Δεν ήταν περίεργο ότι υπό αυτές τις περιστάσεις οι μενσεβίκοι Κρουστάλεφ, Τρότσκι, Πάρβους και άλλοι κατάφεραν να κάνουν το Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης να στραφεί ενάντια στην πολιτική μιας εξέγερσης. Αντί να φέρουν τους στρατιώτες σε στενότερη επαφή με το Σοβιέτ και να τους συνδέσουν στον κοινό αγώνα, απαιτούσαν οι στρατιώτες να αποσυρθούν από την Αγ. Πετρούπολη. Το Σοβιέτ, αντί να εξοπλίσει τους εργάτες και να τους προετοιμάσει για μια εξέγερση, απλώς υπολόγιζε την ώρα και ήταν ενάντια στις προετοιμασίες για μια εξέγερση»
(J.V. Stalin: “HistoryoftheCommunistPartyoftheSovietUnion“(Bolsheviks; Moscow; 1941; p.79-80).
Η εξέγερση της Μόσχας
Στις 19 Δεκέμβρη 1905, το Σοβιέτ των Αντιπροσώπων των Εργατών στη Μόσχα, με επικεφαλής τους Μπολσεβίκους, αποφάσισε να
«παλέψει να μετασχηματίσει την απεργία σε μια ένοπλη εξέγερση»
(V.I.Lenin: “TheLessonsoftheMoscowUprising; in: “SelectedWorks, Volume 3; London; l946; p. 346)
Και κατά τις 22 Δεκέμβρη, τα πρώτα οδοφράγματα είχαν μπει στους δρόμους.
«Στις 23: πυρά από πυροβολικό υπήρξαν ενάντια στα οδοφράγματα και το πλήθος στους δρόμους. Τα οδοφράγματα μπαίνουν πιο μελετημένα, και όχι ένα ένα, αλλά σε μια πραγματικά μαζική κλίμακα. Όλος ο πληθυσμός είναι στους δρόμους: όλα τα κύρια κέντρα της πόλης καλύπτονται από ένα δίκτυο οδοφραγμάτων. Για κάμποσες μέρες επίμονες μάχες αντάρτικου μεταξύ των εξεγερμένων αποσπασμάτων και στρατευμάτων. Τα στρατεύματα εξαντλούνται και ο Ντουμπάσοφ υποχρεώνεται να παρακαλέσει για ενισχύσεις. Μόνο στις 28 Δεκέμβρη απέκτησαν οι κυβερνητικές δυνάμεις πλήρη υπεροχή και στις 30 Δεκέμβρη το σύνταγμα του Σεμένοφ κατέλαβε την περιοχή Πρόσνια, το τελευταίο προπύργιο της εξέγερσης»
(V. I. Lenin: “TheLessonsoftheMoscowUprising“, in: ibid; p. 347).
Στην πραγματικότητα, η στάση της μενσεβικικής ηγεσίας του Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης με επικεφαλής τον Τρότσκι, επέτρεψε στον τσάρο να μεταφέρει στρατεύματα από την πρωτεύουσα στη Μόσχα και αυτός ήταν έναν σημαντικός παράγοντας για τη συντριβή της εξέγερσης στην τελευταία.
«Το αποκορύφωμα της Επανάστασης του 1905 έφτασε με την Δεκεμβριανή εξέγερση στη Μόσχα. Ένα μικρό πλήθος εξεγερμένων, και συγκεκριμένα, οργανωμένων και ένοπλων εργατών- που δεν αριθμούσαν πάνω από 8.000- αντιστάθηκαν στην τσαρική κυβέρνηση για 9 μέρες. Η κυβέρνηση δεν είχε εμπιστοσύνη στη φρουρά της Μόσχας: και μόνο μετά την άφιξη του Συντάγματος του Σεμένοφ από την Αγ. Πετρούπολή ήταν σε θέση να συντρίψει την εξέγερση».
(V.Ι. Lenin: Lectureonthe 1905 Revolution, in: ibid.; p. 16).
Τα Σοβιέτ των Αντιπροσώπων των Εργατών οργανωθηκαν και σε άλλες πόλεις. Επίσης, Σοβιέτ αντιπροσώπων Εργατών και Αγροτών, αλλά και Σοβιέτ Εργατών και Στρατιωτών υπήρξαν σε διάφορη μέρη.
Απομονωμένες απεργίες, συγκρούσεις, στάσεις συνέχισαν και το 1906, κάτι που οδήγησε δυσκολία αποσαφήνισης για μερικούς μήνες για το αν το επαναστατικό κύμα βρισκόταν σε φάση άμπωτης ή προσωρινά ήταν σε αναστολή πριν από μια επόμενη άνοδο. Στην πραγματικότητα, ο Δεκέμβρης του 1905 αποδείχτηκε πως είχε αποτελέσει την κορύφωση του επαναστατικού κύματος.

Περιεχόμενα:
1906 -1907: Η δίκη των ηγετών του Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης
Τα «Αποτελέσματα και Προοπτικές» του Τρότσκι: η Θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης»
Η καμπάνια για κομματική ενότητα
1907. Το 4ο (Ενωτικό) Συνέδριο του Κόμματος
Η καταπίεση από το Στολίπιν
Το 5ο Κομματικό Συνέδριο
Το Πραξικόπημα του Στολίπιν
Η 3η κομματική συνδιάσκεψη
Η 3η Κρατική Δούμα
Η 4η Κομματική Συνδιάσκεψη
1907-1908: η φυγή στο εξωτερικό
1906 -1907: Η δίκη των ηγετών του Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης
Η δίκη των ηγετών του Σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης, σε βάρος των οποίων η κύρια κατηγορία ήταν αυτή του σχεδιασμού εξέγερσης, ξεκίνησε σχεδόν ένα χρόνο μετά τη συντριβή της Επανάστασης, στις 2 Οκτώβρη 1906.
Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν ότι είχαν εμπλακεί στην τεχνική προετοιμασία για τον ξεσηκωμό. Στις 4 Οκτώβρη, οΤρότσκιείπεστοδικαστήριο:
« Ένας ξεσηκωμός των μαζών δεν επινοείται, κύριοι δικαστές. Φτιάχνεται από μόνος του, με δική του απόφαση. Είναι το αποτέλεσμα κοινωνικών σχέσεων και συνθηκών, και δεν είναι ένα σχήμα που κατασκευάζεται σε χαρτί. Μιαλαϊκήεξέγερσηδενμπορείναστηθεί. Μπορείμόνοναπροβλεφθεί. Για λόγους που λίγο εξαρτώνταν τόσο από μας όσο και από τον Τσαρισμό, μια ανοιχτή σύγκρουση είχε καταστεί αναπόφευκτη. Ερχότανόλοκαιπιοκοντάμέραμετημέρα. Το να προετοιμαστούμε για αυτή σήμαινε για μας το να κάνουμε κάθε τι δυνατό για να μειώσουμε στο ελάχιστο τον αριθμό των θυμάτων αυτής της αναπόφευκτης σύγκρουσης.»
(L. Trotsky: SpeechatTrialofLeadersofSt. PetersburgSoviet, citedin: I. Deutscher: “TheProphetArmed- Trotsky: 1879-1921″-; London; 1970; p. 166).
Στις 15 Νοέμβρη, ανακοινώθηκε η απόφαση. Οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι για τη βασική κατηγορία του σχεδιασμού εξέγερσης, όμως ο Τρότσκι και άλλοι 14 κρίθηκαν ένοχοι για μικρότερης σημασίας κατηγορίες και καταδικάστηκαν σε εφ’όρου ζωής εκτόπιση στη Σιβηρία και απώλεια πολιτικών δικαιωμάτων.
Το Φλεβάρη του 1907 ο Τρότσκι απέδρασε στη Φινλανδία.
Τα «Αποτελέσματα και Προοπτικές» του Τρότσκι: η Θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης»
Ενώ βρισκόταν στη φυλακή, ο Τρότσκι έγραψε τα «Αποτελέσματα και Προοπτικές», που εκδόθηκαν στην Αγ. Πετρούπολη το 1906 ως το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του «Η επανάστασή μας», μια συλλογή δοκιμίων για τη Ρωσική Επανάσταση του Δεκέμβρη του 1905.
Σε αυτό το πόνημα ο Τρότσκι έδωσε μια βασική αναφορά των απόψεών του για την καπιταλιστική επανάσταση, τη «θεωρία της διαρκούς επανάστασης».
Ο όρος «διαρκής επανάσταση» προερχόταν από μια αναφορά των Μαρξ και Ένγκελς που γράφτηκε το 1850:
«Ενώ οι δημοκράτες μικροαστοί επιθυμούν να φέρουν σε πέρας την επανάσταση το συντομότερο δυνατό και με την επίτευξη των παραπάνω αιτημάτων το πολύ, είναι προς το συμφέρον μας και καθήκον μας να καταστήσουμε την επανάσταση διαρκή, μέχρι όλες πάνω κάτω οι κατέχουσες τάξεις να καθαιρεθούν από την εξουσία, μέχρι το προλεταριάτο να αποκτήσει κρατική εξουσία..
Η πολεμική τους ιαχή (σ.σ. των γερμανών εργατών) πρέπει να είναι: η διαρκής επανάσταση»
(K. MarxandF. Engels: Addressofthe “CentralCounciltotheCommunistLeague“, in: K. Marx: ‘SelectedWorks’, Volume 2; London 1943; p. 161, 168)
Ο Λένιν δέχτηκε αυτή την ιδέα περί διαρκούς επανάστασης, αν και μετά την έκδοση του έργου του Τρότσκι οι μαρξιστές προτιμούσαν να χρησιμοποιούν τον όρο «αδιάκοπη επανάσταση» ή «συνεχιζόμενη επανάσταση» προκειμένου να αποφευχθεί σύγχυση με την παραποίηση του όρου από τον Τρότσκι, που τον συνέδεε με την αντιλενινιστική του θεωρία της καπιταλιστικής επανάστασης. ΤοΣεπτέμβρητου 1905 οΛένινέγραφε:
«Από τη δημοκρατική επανάσταση πρέπει μονομιάς, ανάλογα με το βαθμό της δύναμής μας, τη δύναμη της ταξικά συνειδητοποιημένου και οργανωμένου προλεταριάτου, να ξεκινήσουμε να περνάμε στη σοσιαλιστική επανάσταση. Είμαστευπέρτηςσυνεχιζόμενηςεπανάστασης.»
(V.I. Lenin: “The Attitude of Social-Democracy towards the Peasant Movement”, in: “Selected Works”, Volume 3; London; 1946; p. 145).
Η θεωρία της καπιταλιστικής επανάστασης του Τρότσκι, όπως αυτή τέθηκε στο «Αποτελέσματα και Προοπτικές» είχε ως εξής:
1. Η εργατική τάξη θα είναι η ενεργός δύναμη στην καπιταλιστική επανάσταση, με την αγροτιά σας σύμμαχο:
«Ο αγώνας για την χειραφέτηση της Ρωσίας από τον εφιάλτη της απολυταρχίας που προκαλεί ασφυξία έχει μετατραπεί σε μια μόνο μάχη μεταξύ απολυταρχίας και βιομηχανικού προλεταριάτου, μια μόνο μάχη στην οποία οι αγρότες μπορούν να παρέχουν σημαντική στήριξη αλλά δεν μπορούν να παίζουν ηγετικό ρόλο.
Πολλά τμήματα των εργαζόμενων μαζών, ειδικότερα στην επαρχία, θα συμμετάσχουν στην επανάσταση και θα οργανωθούν πολιτικά μόνο αφότου η πρωτοπόρα φρουρά της επανάστασης, το αστικό προλεταριάτο, αναλάβει το πηδάλιο του κράτους.
Το προλεταριάτο που βρίσκεται στην εξουσία θα σταθεί υπέρ των αγροτών ως η τάξη που τους χειραφέτησε.
Η ρωσική αγροτιά κατά την πρώτη και πιο δύσκολη περίοδο της επανάστασης θα ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του προλεταριακού καθεστώτος (της εργατικής δημοκρατίας)»
(L. Trotsky: “ResultsandProspects“, in: “ThePermanentRevolution“; NewYork; 1970; p. 66, 70, 71-72).
2. Επειδή η αγροτιά στην καπιταλιστική επανάσταση προορίζεται να παίξει μόνο βοηθητικό ρόλο υποστηρικτή παρά συμμάχων της εργατικής τάξης, η δημοκρατική επανάσταση θα φέρει στην εξουσία όχι μια συμμαχία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, μια δημοκρατική δικτατορία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, αλλά την εργατική τάξη, εγκαθιδρύοντας τη δικτατορία της εργατικής τάξης, μια επαναστατική εργατική κυβέρνηση:
«Η ιδέα μιας «δικτατορίας προλεταρίων και αγροτών» είναι απραγματοποίητη..Δεν μπορεί να γίνεται συζήτηση για οποιαδήποτε ειδική μορφή προλεταριακής δικτατορίας στην αστική επανάσταση, για δημοκρατική προλεταριακή δικτατορία (ή δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς). Η νίκη σε αυτό τον αγώνα πρέπει να μεταβιβάσει την εξουσία στην τάξη που ηγήθηκε αυτής της πάλης, δηλαδή το Σοσιαλδημοκρατικό προλεταριάτο. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι μια «επαναστατική προσωρινή κυβέρνηση»- μια φράση κενή περιεχομένου… αλλά μια επαναστατική εργατική κυβέρνηση, η κατάληψη της εξουσίας από το Ρωσικό προλεταριάτο».
(Trotsky: ibid.; p. 73, 80, 121-22).
3. Όταν θα βρίσκεται στην εξουσία, η εργατική τάξη θα υποχρεωθεί να προχωρήσει στην οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας:
«Το προλεταριάτο, έχοντας πάρε την εξουσία, θα πολεμήσει για αυτή ως το τέλος…Ο κολεκτιβισμός θα γίνει όχι μόνο ο αναπόφευκτος δρόμος που θα υπάρχει μπροστά του το κόμμα που θα βρίσκεται στην εξουσία, αλλά θα είναι επίσης ένα μέσο διατήρησης της θέσης αυτής με την υποστήριξη του προλεταριάτου…Η πολιτική κυριαρχία του προλεταριάτου είναι ασύμβατη με την οικονομική του υποδούλωση. Ανεξάρτητα υπο ποια πολιτική σημαία το προλεταριάτο ήρθε στην εξουσία, είναι υποχρεωμένο να ακολουθήσει το δρόμο των σοσιαλιστικών πολιτικών»
(L. Trotsky: ibid.; p. 80, 101).
4. Αλλά η οικοδόμηση του σοσιαλισμού αναπόφευκτα θα φέρει την εργατική τάξη σε σύγκρουση με την αγροτιά και τους μικροαστούς της πόλης:
«Κάθε μέρα που περά θα βαθαίνει την πολιτική του προλεταριάτου που βρίσκεται στην εξουσία, και όλο και πιο πολύ θα ορίζει τον ταξικό της χαρακτήρα. Δίπλα ακριβώς σε αυτό, οι επαναστατικοί δεσμοί μεταξύ του προλεταριάτου και του έθνους θα διαρρηγνύονται..
Ο πρωτογονισμός της αγροτιάς στρέφει το εχθρικό της πρόσωπο ενάντια στο προλεταριάτο. Το πάγωμα της αγροτιάς, η πολιτική της παθητικότητα, και πάνω απ’ όλα η ενεργή αντιπολίτευση των ανώτερών της στρωμάτων, δεν μπορεί παρά να έχουν μια επιρροή στο τμήμα εκείνο των διανοούμενων και των μικροαστών της πόλης.
Έτσι, όσο πιο σαφής και οριστική γίνεται η πολιτική του προλεταριάτου που βρίσκεται στην εξουσία, τόσο πιο στενό και σειόμενο γίνεται το έδαφος κάτω από τα πόδια του.
Οι δύο κύριες πτυχές της προλεταριακής πολιτικής που θα συναντήσουν αντιπολίτευση από τους συμμάχους του προλεταριάτου είναι ο κολεκτιβισμός και ο διεθνισμός».
(L. Trotsky: ibid.; p.76-77).
5. Έτσι, η εργατική τάξη που βρίσκεται στην εξουσία- πλέον απομονωμένη και αντιτιθέμενη από τις μάζες της αγροτιάς και των μικροαστών της πόλης- αναπόφευκτα θα ανατραπεί από τις δυνάμεις της αντίδρασης- εκτός και αν οι εργατικές τάξεις της Δυτικής Ευρώπης εγκαθιδρύσουν προλεταριακές δικτατορίες που θα παρέχουν απευθείας κρατική βοήθεια στην εργατική τάξη της Ρωσίας:
«Αν μείνει μόνο με τις δικές της δυνάμεις, η εργατική τάξη της Ρωσίας αναπόφευκτα θα συντριβεί από την αντεπανάσταση τη στιγμή που η αγροτιά θα της γυρίσει την πλάτη. Δεν θα έχει άλλη εναλλακτική λύση εκτός από το να συνδέσει τη μοίρα της πολιτικής της εξουσίας, και, έτσι, τη μοίρα όλης της ρωσικής επανάστασης, με τη μοίρα της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ευρώπη».
(L. Trotsky: ibid.; p. ll5).
Χωρίς την άμεση κρατική υποστήριξη του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, η εργατική τάξη της Ρωσίας δε μπορεί να παραμείνει στην εξουσία και να μετατρέψει την προσωρινή της κυριαρχία σε μια διαρκή σοσιαλιστική δικτατορία. Για αυτό δεν μπορεί ούτε για μια στιγμή να υπάρχει αμφιβολία».
(L. Trotsky: ibid.; p. l05.
6. Η ρωσική κυβέρνηση της εργατικής τάξης, συνεπώς, θα είναι αναγκασμένη να χρησιμοποιήσει την κρατική της εξουσία ώστε ενεργά να ξεκινήσει σοσιαλιστικές επαναστάσεις στη Δυτική Ευρώπη και πέρα:
«Αυτό άμεσα δίνει στα εκτυλισσόμενα γεγονότα ένα διεθνή χαρακτήρα…Η πολιτική χειραφέτηση της Ρωσίας που καθοδηγείται από την εργατική τάξη …θα μεταφέρει σε αυτή κολοσιαία δύναμη και πόρους, και θα την καταστήσει ως αυτή που θα ξεκινήσει την εξάλειψη του παγκόσμιου καπιταλισμού…Αν το ρωσικό προλεταριάτο, έχοντας προσωρινά αποκτήσει εξουσία, δεν ξεκινήσει με δική του πρωτοβουλία την επανάσταση σε ευρωπαϊκό έδαφος, θα είναι υποχρεωμένο να κάνει κάτι τέτοιο από την ευρωπαϊκή φεουδο-αστική αντίδραση.
Η κολοσσιαία κρατικο-πολιτική εξουσία που θα του έχει δοθεί από μια προσωρινή συγκυρία καταστάσεων στη Ρωσική αστική τάξη, θα αναχθεί στην κλίμακα των ταξικών συγκρούσεων σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο.»
(L. Trotsky; ibid.; p. 108, 115).
Ο Τρότσκι συνέχισε να προωθεί τη θεωρία του περί «διαρκούς επανάστασης» καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Στο βιβλίο του «Η Διαρκής Επανάσταση», που εκδόθηκε στο Βερόλινο στα ρωσικά το 1930, λέει:
«Είμαι ενάντια στην φόρμουλα «δημοκρατικη δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς»…Η θεωρία της διαρκούς επανάσταση, που προέκυψε το 1905…επεσήμαινε ότι τα δημοκρατικά καθήκοντα των καθυστερημένων αστικών εθνών οδηγούν απευθείας, στην εποχή μας, στη δικτατορία του προλεταριάτο…Η σοσιαλιστική επανάσταση ξεκινά σε εθνικές βάσεις- αλλά δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εντός αυτών των βάσεων…Η διαφορά μεταξύ της διαρκούς και της λενινιστικής οπτικής γωνίας έλαβε έκφραση πολιτικά στην αντιπαράθεση του συνθήματος της δικτατορίας του προλεταριάτου η οποία βασίζεται στην αγροτιά και στο σύνθημα της δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς…Ο παγκόσμιος καταμερισμός εργασίας, η εξάρτηση της σοβιετικής βιομηχανίας από την ξένη τεχνολογία, η εξάρτηση των παραγωγικών δυνάμεων των ανεπτυγμένων χωρών της Ευρώπης από της ασιατικές πρώτες ύλες κλπ…. Καθιστούν την οικοδόμηση μιας ανεξάρτητης σοσιαλιστικής κοινωνίας σε μια μόνο χώρα αναπόφευκτη»
(L. Trotsky: “ThePermanantRevolution“; NewYork; 1970; p. 128,132, 133, l89, 280).
Όπως είδαμε ο Λένιν ανάλυσε το επαναστατικό προτσές στην Τσαρική Ρωσία ως ουσιαστικά ένα προτσές δύο συνεχόμενων σταδίων- πρώτα, το στάδιο της δημοκρατικής επανάστασης, δεύτερον το στάδιο της σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά με την πιθανότητα μιας αδιάκοπης μετάβασης από το πρώτο στάδιο στο δεύτερο, αν η εργατική τάξη είναι ικανή να αποκτήσει τον ηγετικό ρόλο στο πρώτο στάδιο.
Η Τροτσκιστική θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» απέρριπτε την αντίληψη του Λένιν για δύο στάδια στο επαναστατικό προτσές της Ρωσίας, και διακήρυττε ένα μόνο στάδιο, εκείνο της προλεταριακής-σοσιαλιστικής επανάστασης που οδηγεί απευθείας στη δικτατορία του προλεταριάτου.
Ο Λένιν θεωρούσε το επαναστατικό προτσές σε αποικιακού τύπου χώρες επίσης ως ουσιαστικά ένα προτσές δύο συνεχόμενων σταδίων- πρώτον, το στάδιο της εθνικο-δημοκρατικής επανάστασης, δεύτερον, το στάδιο της σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά με την πιθανότητα της αδιάκοπης μετάβασης από το πρώτο στάδιο στο δεύτερο αν η εργατική τάξη είναι ικανή να αποκτήσει τον ηγετικό ρόλο στο πρώτο στάδιο.
Ο Τρότσκι λογικά επεξέτεινε τη θεωρία του περί «διαρκούς επανάστασης» και στις αποικιακού τύπου χώρες, ορίζοντας και για αυτές ένα μόνο στάδιο στο επαναστατικό προτσές, εκείνο της προλεταριακής- σοσιαλιστικής επανάστασης που θα οδηγεί απευθείας στη δικτατορία του προλεταριάτου.
«Προκειμένου το προλεταριάτο των ανατολικών χωρών να ανοίξει το δρόμο για τη νίκη, η σχολαστική αντιδραστική θεωρία του Στάλιν…περί «σταδίων» και «βημάτων» πρέπει να εξαλειφθεί εξαρχής, πρέπει να τεθεί στην άκρη, να τσακιστεί και να σαρωθεί με τη σκούπα…Αναφορικά με…τις αποικιακές και ημι-αποικιακές χώρες, η θεωρία της διαρκούς επανάστασης σημαίνει ότι η πλήρης και ιδανική εκπλήρωση του καθήκοντος επίτευξης δημοκρατίας και εθνικής χειραφέτησης είναι νοητή μόνο μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου. Η προσπάθεια της Κομιντέρν να περάσει στις ανατολικές χώρες το σύνθημα της δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς, εδώ και καιρό και ολοκληρωτικά ξεπερασμένη από την ιστορία, μπορεί να έχει μόνο ένα αντιδραστικό αποτέλεσμα»
(L. Trotsky: ibid.; p. 48, 276, 278).
Ο Λένιν, φυσικά, αντιτάχθηκε σθεναρά σε αυτό που αποκαλούσε «παράλογα «αριστερή» θεωρία της «διαρκούς επανάστασης»» του Τρότσκι.
(V. I. Lenin: “ViolationofUnityunderCoverofCriesforUnity“, in: “SelectedWorks“, Volume 4; London; l943; p. 207).
Αναλύοντας τα «Αποτελέσματα και Προοπτικές» του Τρότσκι το 1907, ο Λένιν επεσήμαινε:
«Το βασικό λάθος του Τρότσκι συνίσταται στο ότι αγνοεί τον αστικό χαρακτήρα της επανάστασης και δεν έχει καμια ξεκάθαρη αντίληψη για τη μετάβαση από αυτή την επανάσταση στη σοσιαλιστική επανάσταση».
(V. I. Lenin: “TheAimoftheProletarianStruggleinOurRevolution“, in: “CollectedWorks“, Volume 15; Moscow; 1962; p. 371).
Στο τέλος του 1910, βρίσκουμε το Λένιν να λέει:
«Ο Τρότσκι παραποιεί το Μπολσεβικισμό, γιατί ποτέ δεν ήταν ικανός να σχηματίσει συγκεκριμένες απόψεις για το ρόλο του προλεταριάτου στη ρωσική αστική επανάσταση».
(V.Ι. Lenin: “The Historical Meaning of the Internal Party Struggle in Russia”; in: ‘Selected Works”, Volume 3; London; l946; p. 505).
ΚαιτοΝοέμβρητου 1915:
«Ο Τρότσκι…επαναλαμβάνει την «αυθεντική» θεωρία του 1905 και αρνείται να σταματήσει και να σκεφτεί γιατί, επί 10 ολόκληρα χρόνια, η ζωή ξεπέρασε αυτή την όμορφη θεωρία.
Η αρχική θεωρία του Τρότσκι παίρνει από τους Μπολσεβίκους το κάλεσμά τους για αποφασιστικό επαναστατικό αγώνα και για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από το προλεταριάτο, και από τους Μενσεβίκους παίρνει την «απάρνηση» του ρόλου της αγροτιάς…
Ο Τρότσκι στην πραγματικότητα βοηθά τους φιλελεύθερους εργατικούς πολιτικούς στη Ρωσία που με την «απάρνηση» του ρόλου της αγροτιάς εννοούν την άρνηση του ξεσηκωμού της αγροτιάς στην επανάσταση»
(V. I. Lenin: “TwoLinesoftheRevolution“, in: “SelectedWorks“, Volume 5; London; 1935; p. l62, 163).
Το Νοέμβρη και το Δεκέμβρη του 1924 ο Στάλιν προχώρησε σε μια πιο ενδελεχή θεωρητική ανάλυση της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης» του Τρότσκι:
«Ο Τροτσκισμός είναι η θεωρία της «διαρκούς» (αδιάκοπης) επανάστασης. Μα τι σημαίνει η διαρκής επανάσταση κατά την Τροτσκιστική ερμηνεία; Είναι η επανάσταση που αποτυγχάνει να λάβει υπόψη τη φτωχή αγροτιά ως επαναστατική δύναμη. Η «διαρκής» επανάσταση του Τρότσκι, όπως έλεγε και ο Λένιν, «πηδά» το αγροτικό κίνημα και το ρόλο που παίζει στην κατάληψη της εξουσίας. Γιατί αυτό είναι επικίνδυνο; Επειδή μια τέτοια επανάσταση, αν υπήρχε απόπειρα για μια τέτοια, αναπόφευκτα θα κατέληγε σε αποτυχία, γιατί θα χώριζε το προλεταριάτο από το σύμμαχό του, τη φτωχή αγροτιά. Αυτό εξηγεί τον αγώνα που διεξήγαγε ο Λενινισμός ενάντια στον Τροτσκισμό από το 1905 κιόλας».
(J. V. Stalin: “TrotskyismorLeninism?”, in: “Works“, Volume 6; Moscow; 1953; p. 364-65).
«Τι σημαίνει δικτατορία του προλεταριάτου κατά τον Τρότσκι; Η δικτατορία του προλεταριάτου είναι μια εξουσία, που καταλήγει «σε σύγκρουση» με «τις ευρείες μάζες της αγροτιάς» και αναζητά «την επίλυση των «αντιθέσεών» της» μέσω της «αρένας της παγκόσμιας προλεταριακής επανάστασης».
Τι διαφορά υπάρχει μεταξύ της «θεωρίας της διαρκούς επανάστασης» και της γνωστής θεωρίας του μενσεβικισμού που απορρίπτει την ιδέα της δικτατορίας του προλεταριάτου;
Στην ουσία, δεν υπάρχει καμια διαφορά.
Η «διαρκής επανάσταση» είναι τουλάχιστον υποεκτίμηση των επαναστατικών δυνατοτήτων του αγροτικού κινήματος. Η «διαρκής επανάσταση» είναι μια υποεκτίμηση του αγροτικού κινήματος, που οδηγεί στην απόρριψη της θεωρίας του Λένιν για τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι μια απόχρωση του Μενσεβικισμού..
Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι σημαίνει ότι η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, σε αυτή την περίπτωση στη Ρωσία, είναι αδύνατη χωρίς την άμεση κρατική υποστήριξη του ευρωπαϊκού προλεταριάτου», δηλαδή, πριν το ευρωπαϊκό προλεταριάτο κατακτήσει την εξουσία.
Τι κοινό υπάρχει μεταξύ αυτής της «θεωρίας» και της θέσης του Λένιν για την πιθανότητα νίκης του σοσιαλισμού «σε μια ξεχωριστά παρμένη καπιταλιστική χώρα»;
Ξεκάθαρα, δεν υπάρχει τίποτα το κοινό.
Τι σημαίνει ο ισχυρισμός του Τρότσκι ότι η επαναστατική Ρωσία δεν μπορεί να αντέξει έχοντας απέναντί της μια συντηρητική Ευρώπη;
Μπορεί να σημαίνει μόνο αυτό:
Πρώτον, ότι ο Τρότσκι δεν εκτιμά την έμφυτη δύναμη της επανάστασής μας.
Δευτερον, ότι ο Τρότσκι δεν καταλαβαίνει την ανεκτίμητη σημασία της ηθικής υποστήριξης που δίνεται στην επανάστασή μας από τους εργάτες της Δύσης και τους αγρότες της Ανατολής.
Τρίτον, ότι ο Τρότσκι δεν αντιλαμβάνεται την εσωτερική ασθένεια που εξαντλεί τον ιμπεριαλισμό σήμερα.
Η «διαρκής επανάσταση» του Τρότσκι είναι η απόρριψη της θεωρίας της προλεταριακής επανάστασης του Λένιν: και αντίθετα, η θεωρία της προλεταριακής επανάστασης του Λένιν είναι η απόρριψη της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης»…
Ως τώρα μόνο μια πτυχή της θεωρίας της «διαρκούς επανάστασης» συνήθως επισημαίνεται- η έλλειψη πίστης στις επαναστατικές δυνατότητες του εργατικού κινήματος. Τώρα, δικαίως, πρέπει να συμπληρωθεί από μια άλλη πτυχή-την έλλειψη πίστης στην δύναμη και την ικανότητα του προλεταριάτου στη Ρωσία.
Τι διαφορά υπάρχει μεταξύ της τροτσκιστικής θεωρίας και της συνηθισμένης μενσεβικικής θεωρίας ότι η νίκη του σοσιαλισμού σε μια χώρα, και μάλιστα σε μια καθυστερημένη χώρα, είναι αδύνατη χωρίς την πρόωρη νίκη της προλεταριακής επανάστασης στις κύριες χώρες της Δυτικής Ευρώπης;
Ουσιαστικά, δενυπάρχειδιαφορά.
Δενυπάρχειαμφιβολίακαθόλου. Η θεωρία της «διαρκούς επανάστασης» του Τρότσκι είναι μια ποικιλία Μενσεβικισμού..
Οι γλυκές διακηρύξεις και η ωμή διπλωματία δεν μπορούν να κρύψουν το τεράστιο χάσμα μεταξύ θεωρίας «διαρκούς επανάστασης» και Λενινισμού».
(J. V. Stalin: “TheOctoberRevolutionandtheTacticsoftheRussianCommunists“, in: ‘Works’, ibid.; p. 385-6,389, 392, 395-96, 397).
Η καμπάνια για κομματική ενότητα
Στις επαναστατικές συνθήκες, που κυριάρχησαν το φθινόπωρο του 1905, Μπολσεβίκοι και Μενσεβίκοι της βάσης εργάστηκαν στενά μαζί και κατά το τέλος του χρόνου οι περισσότερες τοπικές οργανώσεις των δύο «κομμάτων» είχαν ενωθεί. Αντίστοιχα, είχε γίνει πιο επιτακτικό η απαίτηση των εργατών και των κομματικών μελών για ένωση μεταξύ των δύο τμημάτων της ηγεσίας.
Μολονότι πλήρως υποστήριζε αυτές τις κινήσεις για ενότητα, ο Λένιν και οι περισσότεροι μπολσεβίκοι αισθάνονταν γερά ότι οι πολιτικές διαφορές μεταξύ των ηγεσιών των δύο φραξιών δεν θα ξεπερνούνταν, αφού αυτό θα έφερνε σύγχυση στους εργάτες. Σε αυτό αντιστάθηκαν οι συμφιλιωτές που υπήρχαν μεταξύ των Μπολσεβίκων, όπως ο Λεονίντ Κράσσιν και ο Αλεξάντρ Μπογντάνοφ, που ελαχιστοποιούσαν τις διαφορές.
Ο Λένιν έφτασε στη Ρωσία το Νοέμβρη του 1905, και το Δεκέμβρη παρέστη στην 1η Κομματική (μπολσεβικική) Συνδιάσκεψη στο Tammerfors (Φινλανδία), όπου και συνάντησε τον Ι.Β. Στάλιν για πρώτη φορά.
Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε ένα ψήφισμα για την εφαρμογή της αρχής της εκλογής εντός του Κόμματος δεδομένων των πιο ελεύθερων πολιτικών συνθηκών που επέφερε η επανάσταση του 1905, και ένα άλλο που ευνοούσε την προηγούμενη εφικτή αποκατάσταση της ενότητας με τους Μενσεβίκους και την άμεση δημιουργία μιας κοινής Κεντρικής Επιτροπής.
Ταυτόχρονα με τη μπολσεβικική συνδιάσκεψη, οι μενσεβίκοι διεξήγαν μια συνδιάσκεψη στην Αγ. Πετρούπολη όπου, υπό την πίεση της βάσης, ασπάστηκαν τη Λενινιστική φόρμουλα της κομματικής οργάνωσης στο σημείο 1 του κομματικού καταστατικού και υιοθέτησαν ένα ψήφισμα υπέρ της ενότητας με τους Μπολσεβίκους.
Η κοινή Κεντρική Επιτροπή, που συνίστατο από 3 Μπολσεβίκους και 3 Μενσεβίκους, άρχισε να λειτουργεί στη φωτιά της εξέγερσης του Δεκέμβρη. Όταν κατά το τέλος του Δεκέμβρη, τόσο η «Νόβαγια Ζιζν» (Νέα Ζωή) των Μπολσεβίκων, όσο και η «Νατσάλο»(Έναρξη) των μενσεβίκων σταμάτησαν, και οι δύο ηγεσίες εργάστηκαν για την έκδοση κοινής εφημερίδας της «Σεβέρνι Γκολός» (Η Φωνή του Βορρά)- υπό κοινή εκδοτική επιτροπή.
1907. Το 4ο (Ενωτικό) Συνέδριο του Κόμματος
Το 4ο ενωτικό συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος διεξήχθη στη Στοκχόλμη (Σουηδία) τον Απρίλη/ Μάη του 190, στο οποίο παρέστησαν 111 αντιπρόσωποι από τις κομματικές οργανώσεις, μαζί με 3 μέλη από κάθε εθνικό κόμμα που προσχώρησαν στο Κόμμα κατά το Συνέδριο (το «Μπουντ», το Πολωνικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Λετονικής περιοχής).
Ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι πολλές κομματικές οργανώσεις που καθοδηγούνταν από μπολσεβίκους είχαν διαλυθεί μετά την εξέγερση του 1905, ένας αριθμός εξ αυτών δεν αντιπροσωπεύτηκε στο συνέδριο, και έτσι οι Μενσεβίκοι είχαν την πλειοψηφία (62-49). Αυτή η εξέλιξη είχε την εκδήλωσή της σε αρκετά ψηφίσματα. Όπως ο Λένιν επεσήμαινε:
«Τα τρια πιο σημαντικά ψηφίσματα του Συνερδίου ξεκάθαρα αποκαλύπτουν τις εσφαλμένες απόψεις της πρώην «μενσεβικικής» φραξιας, που αριθμητικά ήταν κυρίαρχη στο Συνέδριο.
Το Συνέδριο απέρριψε την πρόταση να καταστήσει ως ένα από τα καθήκοντά του την καταπολέμηση των ψευδιασθήσεων περί Συντάγματος.
Ούτε στα ψηφίσματά του για την ένοπλη εξέγερση έδωσε το Συνέδριο ότι ήταν απαραίτητο, δηλαδή, μια άμεση κριτική των λαθών του προλεταριάτου, μα καθαρή εκτίμηση της εμπειρίας του Οκτώβρη- Δεκέμβρη του 1905, ή έστω μια απόπειρα της μελέτης της σχέσης μεταξύ απεργιών και εξέγερσης.
Πιστεύουμε ότι αυτό είναι πολύ πιθανό να φέρει σύγχυση στην πολιτική ταξική συνειδητοποίηση του προλεταριάτου παρά να την ξεκαθαρίσει…
Πρέπει και θα πολεμήσουμε ιδεολογικά ενάντια στις αποφάσεις του Συνεδρίου που εμείς θεωρούμε εσφαλμένες».
(V. I. Lenin: An Appeal to the Party by Delegates at the Unity Congress who belonged to the Late ‘Bolshevik’ Faction, in: “Selected Works”, Volume 3; London; l946; p. 469, 470-7l.)
Παρ’ όλα αυτά, το συνέδριο υιοθέτησε τις βασικές αρχές της κομματικής οργάνωσης που έθετε ο Λένιν.
Το συνέδριο επίσης υιοθέτησε την τυπική ενότητα των δυο φραξιών και την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.
Η Κεντρική Επιτροπή που εκλέχθηκε στο 4ο συνέδριο αποτελούταν από 7 Μενσεβίκους και 3 Μπολσεβίκους.
Παρά τη Μπολσεβικική αντίθεση, ένα μενσεβικικό ψήφισμα πέρασε που εξέλεξε μια εκδοτική επιτροπή του κεντρικού οργάνου του κόμματος που ήταν εκτός ελέγχου της κεντρικής επιτροπής και δεν περιείχε ούτε έναν μπολσεβίκο: αποτελούταν από τους Μαρτόφ, Νταν, Μαρτίνοφ, Ποτρέδοφ και Μασλόφ. Κατά τη διάρκεια του βίου της η εκδοτική επιτροπή δεν εξέδωσε ούτε ένα φύλλο του κεντρικού οργάνου.
Έτσι, η «ενότητα» που δημιουργήθηκε στο 4ο συνέδριο μεταξύ Μπολσεβίκων και Μενσεβίκων ήταν εντελώς τυπική και οι δύο φράξιες συνέχισαν να υπάρχουν στο πλαίσιο ενός κόμματος.
Η καταπίεση από το Στολίπιν
Η 1η κρατική δούμα συγκλήθηκε το Μάη του 1906, αλλά δεν αποδείχτηκε αρκετά υπάκουη για την άρχουσα τάξη. Τον Ιούλη η τσαρική κυβέρνηση τη διέλυσε, και ο Πέτρ Στολίπιν (που ήταν υπουργός Εσωτερικών από το Μάη) έγινε πρωθυπουργός. Υπό το Στολίπιν εγκαινιάστηκε μια περίοδος ενεργού καταστολής του επαναστατικού κινήματος. Η νέα κυβέρνηση κατέστειλε τις μπολσεβικικές εφημερίδες που εκδίδονταν από τον Απρίλη με τα διαδοχικά ονόματα «Βόλνα»(Το Κύμα), «Βπεριόντ»(Εμπρός) και «Εκο»(Η Ηχώ). Τον Αύγουστο του 1906, ορίστηκαν κανονισμοί που πρόκριναν στρατιωτικά δικαστήρια και θανατική καταδίκη για «επαναστατική δραστηριότητα» και μαζικές συλλήψεις και εκτελέσεις ακολούθησαν. Τον ίδιο μήνα οι Μπολσεβίκοι άρχισαν να εκδίδουν μια παράνομη εφημερίδα, την «Προλετάρι»(Προλεταριακή), που εξέδιδε ο Λένιν, η οποία συνέχισε να εμφανίζεται ως το Δεκέμβρη του 1909.
Το Σεπτέμβρη του 1906 ο Λένιν πρότεινε ότι, αφού το κύμα της επανάστασης ξεκάθαρα βρισκόταν σε φάση άμπωτης, το Κόμμα θα έπρεπε να συμμετάσχει στις εκλογές για τη 2η κρατική δούμα (που θα συγκαλούταν το Μάρτη του 1907). Ως αποτέλεσμα, η αριστερή εκπροσώπηση σε αυτή τη Δούμα ήταν σαφώς ισχυρότερη από όσο υπήρχε στην 1η, και συγκεκριμένα:
157 Τρουντόβικοι (Ομάδα Μόχθου) και Σοσιαλιστές- Επαναστάτες( που εκφράζαν τις απόψεις τις αγροτιάς) (έναντι 94 στην 1η Κρατική Δούμα), 165 Σοσιαλδημοκράτες (έναντι 18 στην 1η Κρατική Δούμα), ενώ η εκπροσώπηση των Καντέτων (το Συνταγματικό-Δημοκρατικό Κόμμα, που εξέφραζε τα συμφέροντα της αστικής τάξης) έπεσε από 179 σε 98. Οι περισσότεροι σοσιαλδημοκράτες βουλευτές, ωστόσο, ήταν Μενσεβίκοι.
Το  5ο Κομματικό  Συνέδριο
Το 5ο Συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος έλαβε χώρα στο Λονδίνο το Μάη/ Ιούνη του 1907. Παρέστησαν 336 αντιπρόσωποι, που εκπροσωπούσαν περίπου 150.000 μέλη.
Το συνέδριο ενοποίησε το Ρωσικό, το Πολωνικό και το Λετονικό κόμμα (μαζί με το Μπουντ, για καποιο διάστημα) σε ένα κόμμα που βασιζόταν (κυρίως) στις Λενινιστικές αρχές.
Ο Τρότσκι συμμετείχε στο Συνέδριο και ανέλυσε εκτενώς τη θεωρία του της «διαρκούς επανάστασης», στην οποία η Ρόζα Λούξεμπουργκ παρείχε την υποστήριξή της:
«Στο συνέδριο στο Λονδίνο ανανέωσα την επαφή μου με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ την οποία είχα γνωρίσει από το 1904…Στο ζήτημα της αποκαλούμενης διαρκούς επανάστασης, η Ρόζα πήρε την ίδια θέση με εμένα»
(L. Trotsky: “MyLife“; NewYork; 1971; p. 203).
Στα ψηφίσματα το συνέδριο κατά κύριο λόγο υιοθέτησε τη Μπολσεβικική γραμμή. Ένα μπολσεβικικό ψήφισμα που καταδίκαζε τη μενσεβικική πρόταση για τη μετατροπή του κόμματος σε ένα ευρύ «εργατικό κόμμα» βρετανικού τύπου πέρασε με 165 ψήφους υπέρ έναντι 94 κατά: ένα άλλο μπολσεβικικό ψήφισμα που διακήρυττε ότι οι Καντέτοι ήταν τώρα ένα αντεπαναστατικό κόμμα που έπρεπε δίχως άλλο να αποκαλυφθεί, και ότι ήταν σημαντικό να συντονιστεί η κομματική δραστηριότητα με αυτή των κομμάτων που εξέφραζαν τις απόψεις τις αγροτιάς (δηλ. τους Τρουντοβικούς και τους Σοσιαλεπαναστάτες) πέρασε με 159 ψήφους υπέρ και 104 κατά.
Ωστόσο, η Μπολσεβικική κίνηση καθαίρεσης της μενσεβικικής Κεντρικής Επιτροπής που εκλέχτηκε στο 4ο συνέδριο το 1906 δεν προχώρησε. Στο ψήφισμα αντιτάχθηκαν όχι μόνο οι Μενσεβίκοι, αλλά και μια κεντρίστικη ομάδα με επικεφαλής τον Τρότσκι:
«Αν, τελικά, το Μπολσεβικικό ψήφισμα, που επεσήμαινε τα λάθη της Κεντρικής Επιτροπής δεν πέρασε, ήταν επειδή η άποψη «να μην προκληθεί διάσπαση» επηρέασε αρκετά τους συντρόφους»/
(J.V. Sta1in: “TheLondonCongressoftheRussianSocial-DemocraticLabourParty (NotesofaDelegate)”; in: ‘Works’, Volume 2; Moscow; l953; p. 59)
«Ο Τρότσκι…μίλησε εκ μέρους του «Κέντρου», και εξέφρασε τις απόψεις του Μπουντ. Εξαπέλυσε μύδρους εναντίον μας γιατί προωθήσαμε αυτό το «απαράδεκτο ψήφισμα». Απείλησε με ρητή διάσπαση…Αυτή ήταν μια θέση βασισμένη όχι σε αρχές, αλλά στην έλλειψη αρχών που διακρίνει το Κέντρο».
(V. I. Lenin: Fifth Congress of RSDLP, Speech on the Report of the Activities of the Duma Group, in: “Collected Works”, Volume 12; Moscow; 1962; p. 45l-2)
Ο Τρότσκι προσπάθησε να δικαιολογήσει τη συμφιλιωτική θέση του ισχυριζόμενος ότι δεν υπήρχαν θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ Μπολσεβίκων και Μενσεβίκων, λέγοντας:
«Ερχεται ο Μάρτοφ…και απειλεί να θέσει μεταξύ Μπολσεβίκων και Μενσεβίκων ένα μαρξιστικό τείχος… Σύντροφε Μάρτοφ, θα χτίσεις μόνο ένα χάρτινο τείχος. Με την πολεμική σου ρητορεία μόνο δεν έχεις τίποτε άλλο να χτίσεις»
(PyatyiSyezdRSDRP (FifthCongressRSDLP); Moscow; n.d.; p. 54-55).
Δεδομένης της παρακμής του επαναστατικού κύματος, το ζήτημα της «ένοπλης εξέγερσης» βγήκε από την ατζέντα του συνεδρίου. Ωστόσο, μια έντονη αντιπαράθεση προέκυψε στο συνέδριο αναφορικά με τις «απαλλοτριώσεις», δηλαδή την εκτός νόμου απόκτηση χρημάτων για το Κόμμα.
Οι απόψεις το Λένιν για το ζήτημα είχαν εκφραστεί σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην «Προλετάρι», τον Οκτώβρη του 1906:
«Η ένοπλη εξέγερση εκπληρώνει δύο διαφορετικούς στόχους: που πρέπει αυστηρά να διακριθούν μεταξύ τους: πρώτον, αυτόν ο αγώνας στοχεύει στη δολοφονία ατόμων, αρχηγών και υποτακτικών τους, στο στρατό και την αστυνομία: σε δεύτερη φάση, στοχεύει στην κατάσχεση χρηματικών πόρων τόσο από την κυβέρνηση όσο και από ιδιώτες. Τα κατασχεμένα χρήματα πηγαίνουν μερικώς στο ταμείο του Κόμματος, μερικώς για τον ειδικό σκοπό του εξοπλισμού και της προετοιμασίας της εξέγερσης, και κατά ένα άλλο μέρος για τη συντήρηση των ατόμων που απασχολούνται στον αγώνα που περιγράφουμε…Δεν είναι οι αντάρτικες οργανώσεις που αποδιοργανώνουν το κίνημα, αλλά η αδυναμία του κόμματος που είναι ανίκανο να κάνει τέτοιες δράσεις υπό τον έλεγχό του».
(V. I. Lenin: ‘GuerillaWarfare, in: “CollectedWorks“”, Volume 11; Moscow; 1962; p. 216, 219).
Το 4ο συνέδριο του Κόμματος το 1906 υιοθέτησε το Μενσεβικικό ψήφισμα που απαγόρευε στα κομματικά μέλη να λάβουν μέρος σε «απαλλοτριώσεις», και στο 5ο συνέδριο εξαπολύθηκε επίθεση στους Μπολσεβίκους για τη δήθεν συνέχιση της συμμετοχής ή τουλάχιστον για τις συμβουλές σε άλλους για τη διοργάνωση «απαλλοτριώσεων». Μια μενσεβικική κίνηση υιοθετήθηκε στο 5ο συνέδριο που απαγόρευε στα μέλη του κόμματος κάθε ένοπλη δράση και δράσεις «απαλλοτρίωσης» και διάταζε τη διάλυση των ένοπλων ομάδων που είχαν σχέση με το Κόμμα.
Ο Τρότσκι, σύμφωνα με το βιογράφο του, υποστήριξε έντονα τις μενσεβικικές επιθέσεις επ’ αυτού του θέματος:
«Τα πρακτικά του συνεδρίου δεν λένε τίποτα για την τροπή αυτής της αντιδικίας (σ.σ. για τις «απαλλοτριώσεις»): μόνο αποσπασματικά κομμάτια, που γράφτηκαν χρόνια μετά, είναι διαθέσιμα. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Τρότσκι, μαζί με το Μαρτόφ, ήταν μεταξύ όσων κατακεραύνωσαν τους Μπολσεβίκους»
(I. Deutscher; ‘TheProphetArmed: Trotsky: 1879-1921″; London; 1970; p. 179).
Λίγο μετά το Συνέδριο, ο Λένιν έγραψε το Μαξίμ Γκόρκι ότι
«στο συνέδριο του Λονδίνου, επίσης, (σ.σ. ο Τρότσκι) έδρασε ως ποζεράς»
(V. I. Lenin: LettertoMaximGorky, February 13th., 1908; in: ,”CollectedWorks“, Volume 34; Moscow; 1966; p. 386).
Ενώ ο Στάλιν, αναφερόμενος στη δράση του Τρότσκι στο συνέδριο, διακήρυττε:
«Ο Τρότσκι αποδείχτηκε ότι ήταν «όμορφος μα άχρηστος»».
(J.V. Stalin: “The London Congress of the Russian Social-Democratic Labour Party (Notes of a Delegate)”, in: “Works”; Volume 2; Moscow; 1953; p. 52) .
Μετά το συνέδριο, ο Τρότσκι συνέχισε τις επιθέσεις του στους Μπολσεβίκους για το ζήτημα των «απαλλοτριώσεων» μέσα από τις στήλες του «Φορβάερτς»(Εμπρός), το όργανο του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Περιγράφει πώς ο Λένιν αντέδρασε σε αυτή την είδηση:
«Είπα στο Λένιν για το τελευταίο μου άρθρο στ «Φορβάερτς» για τη Ρωσική Σοσιαλδημοκρατία.. Το πιο ενοχλητικό ζήτημα ήταν εκείνο των λεγόμενων «απαλλοτριώσεων»…Το συνέδριο του Λονδίνου, με μια πλειοψηφία που συνίστατο από Μενσεβίκους, Πολωνούς και κάποιους Μπολσεβίκους απαγόρεψε τις «απαλλοτριώσεις». Όταν οι σύνεδροι φώναξαν από κάτω: «Τι λέει ο Λένιν; Θέλουμε να ακούσουμε το Λένιν», ο τελευταίος μόνο κάγχασε, με μια αινιγματική έκφραση. Μετά το Συνέδριο του Λονδίνου, οι «απαλλοτριώσεις» συνεχίστηκαν…Αυτό ήταν το σημείο που επικέντρωσα την επίθεσή μου μέσα από τη «Φορβάερτς». «Αλήθεια έγραψες κάτι τέτοιο», με ρώτησε με επιπληκτικό τρόπο ο Λένιν. Ο Λένιν προσπάθησε να ωθήσει τη ρωσική αντιπροσωπία στο συνέδριο να καταδικάσει το άρθρο μου. Αυτή ήταν η πιο οξεία σύγκρουση με το Λένιν που είχα ποτέ στη ζωή μου»
(L.Trotsky: “MyLife“; NowYork; 1971; p. 218).
Το Πραξικόπημα του Στολίπιν
Τον Ιούνη του 1907, η τσαρική κυβέρνηση κατηγόρησε τους σοσιαλδημοκράτες βουλευτες στη 2η κρατική δούμα για συνωμοσία, και απαίτησε την άρση από τη δούμα της βουλευτικής τους ασυλίας. Όταν η Δούμα δίστασε, η κυβέρνηση αυθαίρετα και απαρέγκλιτα τη διέλυσε στις 16 Ιούνη 1907: έλαβε χώρα το «Πραξικόπημα της 3ης Ιούνη του 1907», όπως είναι πιο γνωστό με το παλιό ημερολόγιο. Οι περισσότεροι από τους σοσιαλδημοκράτες βουλευτές κατόπιν συνελήφθησαν.
Στο ίδιο μανιφέστο η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέους εκλογικούς νόμους για την 3η κρατική δούμα, ο σκοπός των οποίων ήταν η αύξηση της εκπροσώπησης των γαιοκτημόνων και των καπιταλιστών, και η περαιτέρω μείωση της εκπροσώπησης εργατών και αγροτών.
«Η κυβέρνηση δημοσίευσε έναν «νέο νόμο» που μειώνει τον αριθμό τον αγροτών εκλογέων στο μισό, διπλασιάζει τον αριθμό τον γαιοκτημόνων εκλογέων…μειώνει σχεδόν στο μισό τον αριθμό των βουλευτών…αποδίδει στην κυβέρνηση το δικαίωμα της κατανομής των ψηφοφόρων ανάλογα με την τοποθεσία, τις διάφορες δεξιότητες και την εθνικότητα: ακυρώνει κάθε πιθανότητα διεξαγωγής ελεύθερης εκλογικής προπαγάνδας κλπ κλπ. Και όλο αυτό γίνεται προκειμένου να εμποδιστούν οι επαναστάτες εκπρόσωποι των εργατών και των αγροτών να μπουν στην 3η δούμα, προκειμένου να γεμίσει η δούμα με φιλελεύθερους και αντιδραστικούς εκπροσώπους των γαιοκτημόνων και των εργοστασιαρχών. Αυτήηιδέαβρίσκεταιπίσωαπότηδιάλυσητης 2ηςδούμας»
(J.V. Stalin: “The Dispersion of the Duma and the Tasks of the Proletariat”, in: “Works”, Volume 2; Moscow; l9~3; p. 14).
Η  3η  κομματική  συνδιάσκεψη
Η Τρίτη κομματική συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 1907 στο Βίμποργκ της Φινλανδίας, όπου και παρέστησαν 26 αντιπρόσωποι, 15 Μπολσεβίκοι και 11 Μενσεβίκοι.
Η διάλυση της 2ης κρατικής δούμας και η έκδοση του νέου αντιδραστικού εκλογικού νόμου είχε προκαλέσει το Σοσιαλεπαναστατικό Κόμμα να υιοθετήσει μια πολιτική μποϊκοτάζ των εκλογών για την 3η δούμα, και είχε αναβιώσει το μποϊκοτάζ μεταξύ των Μπολσεβίκων. Ο ηγέτης όσων επεδίωκαν την αποχή στη συνδιάσκεψη ήταν ο Αλεξάντρ Μπογδάνωφ.
Ο Λένιν προώθησε ένα ψήφισμα που διακήρυττε ότι η αντίδραση είχε κυριαρχήσει στη χώρα και θα κυριαρχούσε για κάποια χρόνια, παρότι αναπόφευκτα αυτό θα το ακολουθούσε μια νέα εξέγερση: στο μεταξύ όμως ήταν ουσιαστικό να αξιοποιηθεί κάθε νόμιμη ευκαιρία και, συγκεκριμένα, το βήμα της Δούμας. Το ψήφισμα αυτό υιοθετήθηκε στη Συνδιάσκεψη.
Η  3η Κρατική Δούμα
Παρά την απόφαση της 3ης Κρατικής Συνδιάσκεψης για συμμετοχή στην 3η κρατική δούμα, πολλοί μπολσεβίκοι συνέχιζαν να αντιτίθενται σε αυτή. Το φθινόπωρο του 1907, ο Λένιν έγραψε πολλά άρθρα για το θέμα αυτό, με πιο γνωστό το «Ενάντια στο Μποϊκοτάζ», που εκδόθηκε ως τμήμα μιας μπροσούρας με τίτλο «μποϊκοτάζ στην 3η Δούμα», με το άλλο τμήμα της οποίας να έχει συνταχθεί από το Λεβ Κάμενεφ με τίτλο «Υπέρ του Μποϊκοτάζ!».
«Η κατάσταση των πραγμάτων τώρα, το φθινόπωρο του 1907, δεν προκρίνει ένα τέτοιο σύνθημα και δεν το δικαιολογεί..
Χωρίς να απαρνούμαστε την εφαρμογή του συνθήματος της αποχής σε στιγμές εξέγερσης, όταν η ανάγκη για ένα τέτοιο σύνθημα μπορεί σοβαρά να προκύψει, πρέπει να κατευθύνουμε όλες μας τις προσπάθειες για το στόχο της μετατροπής με άμεση επιρροή κάθε ξεσηκωμού του εργατικού κινήματος σε μια γενική, ευρεία, επαναστατική επίθεση ενάντια στην αντίδραση συνολικά, ενάντια στα θεμέλιά της».
(V. I. Lenin: “The Boycott: From the Notes of a Social-Democratic Publicist”, in: “Selected Works”, Volume 3; London; l946; p.427).
Η 3η Κρατική Δούμα συγκλήθηκε το Νοέμβρη του 1907. Λόγω του νέου αντιδραστικού εκλογικού συστήματος, η αριστερή εκπροσώπηση στη Δούμα είχε σοβαρά μειωθεί σε σχέση με τη 2η Δούμα και συγκεκριμένα: 13 Τρουντοβικοί (Ομάδα Μόχθου) έναντι 157 Τρουντοβικών και Σοσιαλεπαναστατών στη 2η Δούμα και 18 σοσιαλδημοκράτες έναντι 65 στη 2η Δούμα.
Η 4η Κομματική Συνδιάσκεψη
Η 4η Κομματική Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ έλαβε χώρα το Νοέμβρη του 1907 στο Helsingfors της Φινλανδίας, με συμμετοχή 10 Μπολσεβίκων, 4 Μενσεβίκων, 5 εκπροσώπων του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας & της Λιθουανίας, 3 εκπροσώπων του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Λετονικής Περιοχής, και εκπροσώπων του Μπουντ.
Η κύρια δουλειά της συνδιάσκεψης ήταν η συζήτηση του έργου της σοσιαλδημοκρατικής ομάδας στη νεοεκλεχθείσα 3η δούμα. Οι μενσεβίκοι που είχαν την πλειοψηφία των βουλευτών ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας των βουλευτών από τον κομματικό έλεγχο, ενώ οι μπολσεβίκοι θεωρούσαν πως η κοινοβουλευτική ομάδα ήταν σημαντικό να είναι υπό την καθοδήγηση του Κόμματος, όπως και κάθε άλλο τμήμα των κομματικών μελών. Το μπολσεβικικό σχετικό ψήφισμα υιοθετήθηκε. Το ψήφισμα επίσης απαιτούσε η κοινοβουλευτική ομάδα να διεξάγει λυσσαλέο αγώνα στη Δούμα ενάντια στη φιλο-τσαρική πλειοψηφία, και δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να περικόψει τα αιτήματά της μπροστά στην αντίδραση, και ότι οι προσπάθειές της έπρεπε κυρίως να στοχεύουν στη χρήση της Δούμας ως βήματος για σκοπούς ζύμωσης, προκειμένου να αποκαλύπτεται στις μάζες η αντιδραστική πολιτική των φιλο-τσαρικών κομμάτων.
1907-1908: η φυγή στο εξωτερικό
Εξαιτίας της αυξημένης καταπίεσης από το καθεστώς του Στολίπιν, που επεκτάθηκε και στη Φινλανδία παρά το φινλανδικό σύνταγμα, η Κεντρική Επιτροπή υποχρεώθηκε να μετακινηθεί από τη Ρωσία στη Γενεύη κατά τα τέλη του 1907. Η έκδοση της παράνομης μπολσεβικικής εφημερίδας «Προλετάρι» επίσης μεταφέρθηκε στη Γενεύη.
Το Δεκέμβρη του 1907 ο Λένιν μετακινήθηκε από τη Γενεύη στο Παρίσι.
Το Φλεβάρη του 1908 η 1η έκδοση του κεντρικού κομματικού οργάνου «Σοτσιαλντεμοκράτ»( Ο σοσιαλδημοκράτης) έκανε την εμφάνισή του στη Ρωσία. Συνεπεία της σύλληψης των εκδοτών του, η έκδοση της εφημερίδας μεταφέρθηκε στο εξωτερικό, πρώτα στο Παρίσι, και μετά στη Γενεύη. Συνέχισε να κάνει την εμφάνισή του ως το Γενάρη του 1917.
Οι ηγέτες των Μενσεβίκων επίσης έφυγαν στο εξωτερικό, και το Φλεβάρη του 1908 άρχισαν να εκδίδουν το όργανό τους «Γκολός Σοτσιαλντεμοκράτια»(Η Φωνή του Σοσιαλδημοκράτη). Η πρώτη εκδοτική επιτροπή αποτελούταν από τον Πάβελ Αξελρόντ, το Φιοντορ Νταν, το Γιούλι Μαρτοφ, και τον Αλεξάντρ Μαρτίνοφ. Συνέχισε να κάνει την εμφάνισή του ως το Δεκέμβρη του 1911.

Περιεχόμενα:
1908: Λικβινταρισμός
Η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής τον Αύγουστο του 1908
«Οτζοβισμός» και «Τελεσιγραφισμός»
Ο Διμέτωπος Αγώνας
«Εμπειριοκριτικισμός»
“Θεοπλασία”
Οι «κομματικοί μενσεβίκοι»
«Συμφιλιωτισμός»
Η Βιεννέζικη Πράβντα
1909: η 5η κομματική συνδιάσκεψη
Η συνδιάσκεψη της «Προλετάρι»
Η ομάδα «Βπεριόντ»
1910: Η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής το Γενάρη του 1910
Η παραβίαση των αποφάσεων της ΚΕ
1910-1911: Οι Μπολσεβίκοι ξαναδημιουργούν τη φράξιά τους
1908: Λικβινταρισμός
Η προσπάθεια των μενσεβίκων να μετασχηματίσουν το Κόμμα σε ένα μαζικό, νόμιμο Εργατικό Κόμμα κατά το βρετανικό πρότυπο εξελίχθηκε κατά το καλοκαίρι του 1908 σε μια τάση την οποία οι Λενινιστές αποκάλεσαν «λικβινταρισμό», αφού στόχευε στη διάλυση του Κόμματος ως επαναστατικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης.
«Έχουν μειωθεί τα μέλη σε όλες τις κομματικές μας οργανώσεις. Μερικές εξ αυτών- ειδικότερα, όσες είχαν ελάχιστους προλετάριους ως μέλη- έχουν διαλυθεί. Οι ημι-νόμιμοι οργανισμοί του κόμματος, που δημιουργήθηκαν από την επανάσταση, έχουν δεχθεί απανωτά χτυπήματα. Τα πράγματα έχουν φτάσει σε τέτοια κατάσταση που κάποια στοιχεία εντός του Κόμματος, που έχουν υποκύψει στην επίδραση αυτής της αποσύνθεσης, άρχιζαν να αναρωτιούνται αν είναι απαραίτητη η διατήρηση του παλιού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, αν είναι απαραίτητη η συνέχιση της δουλειάς του, αν είναι απαραίτητο να περάσουμε για άλλη μια φορά στην παρανομία, και πώς αυτό πρέπει να συμβεί: και η άκρα Δεξιά (η αποκαλούμενη λικβινταριστική τάση) απαντούσε σε αυτά τα ερωτήματα με την έννοια ότι είναι απαραίτητη η πάση θυσία νομιμοποίησή μας, ακόμα και με την αποκήρυξη του προγράμματος, των τακτικών και της οργάνωσης του κόμματος. Αυτό ήταν αναμφίβολα όχι μόνο μια οργανωτική αλλά επίσης και μια ιδεολογική και πολιτική κρίση»
(V. I. Lenin: “OntotheHighRoad“; in ‘Works’; Volume 4; London; 1943; p. 3).
«Ο Λικβινταρισμός είναι ιδεολογικά συνδεδεμένος με την αποστασία..με τον οπορτουνισμό.Αλλά ο λικβινταρισμός δεν είναι μόνο οπορτουνισμός..Ο Λικβινταρισμός είναι οπορτουνισμός που φτάνει ως την αποκήρυξη του κόμματος…Η αποκήρυξη της παρανομίας υπό τις υπάρχουσες συνθήκες είναι η αποκήρυξη του παλιού κόμματος.
Ο Λικβινταρισμός δεν είναι μόνο η «διάλυση» του παλιού κόμματος της εργατικής τάξης: σημαίνει επίσης την καταστροφή της ταξικής ανεξαρτησίας του προλεταριάτου, τη διαφθορά της ταξικής του συνείδησης από αστικές ιδέες.
Οι λικβινταριστές είναι μικροαστοί διανοούμενοι, απεσταλμένοι της αστικής τάξης για να σπείρουν το σπόρο της φιλελεύθερης διαφθοράς στους εργάτες. Οι λικβινταριστές είναι προδότες του Μαρξισμού».
(V. I. Lenin: ‘ControversialQuestions“; in: ibid.; p. 126-7, 131, 138).
Η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής τον Αύγουστο του 1908
Τον Αύγουστο του 1908 έλαβε χώρα μια ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΡΣΔΕΚ και οι λικβινταριστές μενσεβίκοι εξαπέλυσαν την επίθεσή τους στην κομματική οργάνωση προωθώντας ένα ψήφισμα με το οποίο καταργούταν η Κεντρική Επιτροπή ως ανώτατο όργανο του Κόμματος και μετατρεπόταν σε κάτι παρόμοιο με γραφείο πληροφοριών. Η απόπειρα αυτή δεν υλοποιήθηκε και υιοθετήθηκε η πρόταση των μπολσεβίκων για σύγκληση Κομματικής Συνδιάσκεψης..
Σε αυτή την Ολομέλεια, η Κεντρική Επιτροπή αποφάσισε την ίδρυση ενός Ρωσικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής, αποτελούμενου από έναν εκπρόσωπο Μπολσεβίκων, έναν Μενσεβίκο, έναν από το Πολωνικό Κόμμα, έναν από το Λετονικό και έναν από το Μπουντ, που θα λογοδοτούσε στην Κεντρική Επιτροπή, υπεύθυνου για την καθοδήγηση της κομματικής δουλειάς εντός Ρωσίας. Θέσπισε επίσης μια Κεντρική Επιτροπή εξωτερικού, αποτελούμενη από τα μέλη της ΚΕ που κατοικούσαν εκτός Ρωσίας, που λογοδοτούσε η Ρωσική Επιτροπή.
«Οτζοβισμός»και«Τελεσιγραφισμός»
Από τον Αύγουστο του 1908 η λενινιστική τακτική συνδυασμού νόμιμων και παράνομων μορφών πάλης άρχισαν να δέχονται επίθεση, όχι μόνο από λικβινταριστές, από τα δεξιά, αλλά επίσης και από μια ομάδα «αριστεριστών» Μπολσεβίκων που απαιτούσαν την αποκήρυξη κάθε νόμιμης μορφής αγώνα.
Δεδομένης της κύριας απαίτησης αυτής της ομάδας μπολσεβίκων για άμεση ανάκληση των σοσιαλδημοκρατών βουλευτών από τη Δούμα, αποκλήθηκαν «Οτζοβιστές» (από τη λέξη «οτζοβάτ», που σημαίνει ανάκληση).
Μια άλλη ομάδα φανατικών «αριστεριστών» μπολσεβίκων δεν ζήτησε την άμεση ανάκληση των βουλευτών του κόμματος, αλλά απαιτούσε την επίδοση τελεσιγράφου για διόρθωση των πολιτικών τους σφαλμάτων, με φόβητρο την ανάκληση. Ο Λένιν αποκάλεσε αυτούς τους «τελεσιγραφιστές» «ντροπαλούς οτζοβιστές»
(V.I.Lenin:”TheHistoricalMeaningoftheInternalPartyStruggleinRussia“, in:ibid; p. 514) .
Οι ηγετικές μορφές των δύο αυτών ομάδων ήταν οι AleksandrBogdanov, AnatolyLunacharsky, LeonidKrassin και GrigoriAlexinsky.
Συνηγορώντας υπέρ της ανάκλησης, οι οπαδοί αυτών των δύο τάσεων απέδιδαν μεγάλη σημασία στα σφάλματα των σοσιαλδημοκρατών βουλευτών, που ήταν κυρίως μενσεβίκοι. Οι λενινιστές απάντησαν ότι αυτό ήταν ένα επιχείρημα υπέρ της διόρθωσης των σφαλμάτων και όχι υπέρ της ανάκλησης των βουλευτών.
«Το παράνομο κόμμα πρέπει τώρα να μάθει να χρησιμοποιεί τη νόμιμη Κοινοβουλευτική Ομάδα στη Δούμα…Η πιο λυπηρή παρέκκλιση από τη συνεπή προλεταριακή δουλειά θα ήταν η έγερση ζητήματος ανάκλησης της κοινοβουλευτικής ομάδας από τη δούμα..
Πρέπει άμεσα να αρχίσουμε ομαδική δουλειά σε αυτό τον τομέα, ώστε κάθε σοσιαλδημοκράτης βουλευτής να μπορεί πραγματικά να νιώθει ότι το Κόμμα τον στηρίζει, ότι το Κόμμα ενοχλείται από τα λάθη του και φροντίζει για την επαναφορά του στο σωστό δρόμο- ώστε κάθε κομματικός εργάτης να μπορεί να λάβει μέρος στη γενική κομματική δουλειά για τη δούμα…προσπαθώντας να υποτάξει την ειδική δουλειά της κοινοβουλευτικής ομάδας στη γενική κομματική δραστηριότητα προπαγάνδας και ζύμωσης»
(V.I.Lenin:”OntotheHighRoad“,in:”SelectedWorks“, Volume 3; London; l943; p.8, 9).
Οι Λενινιστές με σφοδρότητα καταδίκασαν τον οτζοβισμό και τον τελεσιγραφισμό ως «λικβινταρισμό από την ανάποδη», αφού, όπως ο λικβινταρισμός, στόχος τους ήταν να εξαλείψει ένα τμήμα της κομματικής δουλειάς.
«Κατά τη διάρκεια της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, στο κόμμα μας προσχώρησε ένας αριθμός από στοιχεία που δεν έλκονταν πλήρως από το καθαρά προλεταριακό του πρόγραμμα, αλλά κυρίως από τον ένδοξο και ενεργητικό του αγώνα για δημοκρατία.
Σε αυτές τις ταραγμένες στιγμές, τα στοιχεία αυτά, όλο και πιο πολύ επιδεικνύουν την έλλειψη σοσιαλδημοκρατικής τους συνέπειας και, ερχόμενα σε όλο και μεγαλύτερη αντίθεση με τα θεμέλια της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατικής τακτικής, έχουν, κατά τον τελευταίο χρόνο, δημιουργήσει μια τάση που προσπαθεί να θεωρητικοποιήσει τον οτζοβισμό και τον τελεσιγραφισμό.
Πολιτικά, ο τελεσιγραφισμός την παρούσα στιγμή είναι αδιαχώριστος από τον οτζοβισμό: προκαλεί μονάχα μεγαλύτερη σύγχυση και αποσύνθεση με τον κρυφό του οτζοβικό χαρακτήρα. Αποπειρώμενοι να συνάγουν, από τη συγκεκριμένη εφαρμογή μποϊκοτάζ των αντιπροσωπευτικών θεσμών στη μια ή την άλλη στιγμή της επανάστασης, ότι η πολιτική του μποϊκοτάζ είναι μια διακριτή πτυχή της μπολσεβικικής τακτικής στην περίοδο της αντεπανάστασης επίσης, ο τελεσιγραφισμός και ο οτζοβισμός αποδεικνύουν ότι αυτές οι τάσεις είναι ουσιαστικά η άλλη όψη του μενσεβικισμού, που κηρύττει την χωρίς όρους συμμετοχή σε όλους τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς- ανεξαρτήτως της δεδομένης φάσης της ανάπτυξης της επανάστασης…
Η ζύμωση του οτζοβισμού- τελεσιγραφισμού έχει ήδη αρχίσει να προξενεί ορισμένη ζημιά στο εργατικό κίνημα και τη σοσιαλδημοκρατική δουλειά…
Ο Μπολσεβικισμός ως συγκεκριμένη τάση…δεν έχει τίποτε το κοινό με τον οτζοβισμό και τον τελεσιγραφισμό και…η μπολσεβικική φράξια πρέπει ακόμα πιο αποφασιστικά να καταπολεμήσει αυτές τις παρεκκλίσεις από το μονοπάτι του επαναστατικού μαρξισμού».
(V.I. Lenin: ResolutionoftheMeetingof‘ theEnlargedEditorialBoardof ‘Proletary’: “OnOtzovismandUltimatumism“, in: ibid.; p. 19, 20-21).
Ο ΔιμέτωποςΑγώνας
Από τον Αύγουστο του 1908, συνεπώς, οι λενινιστές διεξήγαγαν έναν αγώνα, για το ζήτημα των κομματικών οργανώσεων, σε δύο μέτωπα:
Ενάντια στο λικβινταρισμό, αφ’ ενός, και ενάντια στον «αριστερίστικο» οτζοβισμό και τελεσιγραγισμό, αφ’ ετέρου.
«Τρεισήμισι χρόνια πριν, όλοι οι μαρξιστές…είχαν ομόφωνα αναγνωρίσει δύο παρεκκλίσεις από τη μαρξική τακτική. Και οι δύο παρεκκλίσεις είχαν χαρακτηριστεί ως επικίνδυνες. Και οι δύο παρεκκλίσεις ερμηνευόταν ότι οφείλονταν, όχι τυχαία, όχι σε κακή πρόθεση μεμονωμένων ατόμων, αλλά στην «ιστορική κατάσταση του εργατικού κινήματος τη δεδομένη περίοδο..
Οι παρεκκλίσεις από το μαρξισμό προκαλούνται από τις αστικές επιρροές στο προλεταριάτο».
(V. I.Lenin: “ControversialQuestions” in: Ibid; p.129, 130).
«Οι μπολσεβίκοι στην πραγματικότητα, διεξήγαν από τον Αύγουστο του 1908 ως το Γενάρη του 1910, έναν διμέτωπο αγώνα, δηλ. έναν αγώνα ενάντια στους λικβινταριστές και τους οτζοβιστές»
(V. I. Lenin: “NotesofaPublicist“, in: ibid.; p. 45).
«Εμπειριοκριτικισμός»
Η αντίδραση μετά την ήττα της επανάστασης του 1905 οδήγησε σε μια αναβίωση της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας στους κόλπους των ρώσων διανοούμενων, συμπεριλαμβανομένων κάποιων σοσιαλδημοκρατών.
Κατά το 1908, ένας αριθμός βιβλίων εκδόθηκε όπου ισχυρίζονταν ότι «επικαιροποιούν» το Μαρξισμό. Το πιο σημαντικό εξ αυτών ήταν μια συλλογή με τίτλο «Μελέτες στη φιλοσοφία του Μαρξισμού», που εκδόθηκε στην Αγ. Πετρούπολη, με τις πλέον σημαντικές συνεισφορές σε αυτή να είναι εκείνες του AleksandrBogdanov και του AnatolyLunacharsky. Ακολουθώντας τα χνάρια προηγούμενης δουλειάς του Μπογκντάνοφ- «Εμπειρικοκριτισμός»(1904-06)- αυτή αποπειράθηκε να συνδυάσει τη μαρξιστική φιλοσοφία με την ιδεαλιστική φιλοσοφία του Ερνστ Μαχ και του Ρίτσαρντ Αβενάριους, ώστε να παραχθεί μια «σύνθεση» που την αποκαλούσαν «εμπειριοκριτισμό».
«Ένας αριθμός συγγραφέων, μαρξιζόντων, ξεκίνησαν φέτος μια πραγματική καμπάνια ενάντια στη φιλοσοφία του μαρξισμού. Κατά τη διάρκεια λιγότερο από μισού χρόνου έκαναν την εμφάνισή τους 4 βιβλία που επιδίδονταν κύρια και σχεδόν αποκλειστικά σε επιθέσεις ενάντια στο διαλεκτικό υλισμό. Σε αυτά περιλαμβάνεται πρώτα και κύρια οι «Μελέτες (;- καλύτερα θα ήταν να έλεγε «ενάντια») στη φιλοσοφία του μαρξισμού».
(V.Ι. Lenin: Preface to the First Edition of “Materialism and Empirio-Criticism”; in: ‘Selected Works’; Volume 11; London; l943; p. 89).
Το Σεπτέμβρη του 1908 ο Λένιν ολοκλήρωσε ένα μακροσκελές φιλοσοφικό έργο, τον «Υλισμό και Εμπειριοκριτισμό», που εκδόθηκε το Μάη του 1909, όπου επιτέθηκε και αποκάλυψε αυτά τα έργα αντιμαρξιστικής φιλοσοφίας:
«Πίσω από τη μάζα των επινοήσεων νέων όρων, πίσω από τα απορρίμματα του πολυμαθούς σχολαστικισμού, απαράλλαχτα ανακαλύπτουμε δύο κύριες ευθυγραμμίσεις, δύο βασικές τάσεις για την επίλυση φιλοσοφικών προβλημάτων: αν η φύση, η ύλη, ο φυσικός, ο εξωτερικός κόσμος πρέπει να θεωρείται πρωτεύων, και η νόηση, το πνεύμα, η αίσθηση (εμπειρία- όπως η διαδεδομένη ορολογία της εποχής μας αποκαλεί), το ψυχικό κλπ θεωρείται δευτερεύον- αυτό είναι το βασικό ζήτημα που πράγματι συνεχίζει να διχάζει τους φιλόσοφους σε δύο μεγάλα στρατόπεδα.
Τα θεωρητικά θεμέλια αυτής της φιλοσοφίας (σ.σ. δηλ, του εμπειριοκριτισμού) πρέπει να συγκρίνονται με αυτά του διαλεκτικού υλισμού. Μια τέτοια σύγκριση…αποκαλύπτει, μαζί με όλα τα επιστημολογικά προβλήματα, τον βαθιά αντιδραστικό χαρακτήρα του εμπειριοκριτισμού, που χρησιμοποιεί νέα τεχνάσματα, όρους και λεπτότητες για να αποκρύψει τα παλιά σφάλματα του ιδεαλισμού και του αγνωστικισμού. Μόνο η πλήρης άγνοια της φύσης του φιλοσοφικού υλισμού γενικά και της φύσης της διαλεκτικής μεθόδου των Μαρξ και Ένγκελς μπορεί να οδηγήσει κάποιον να κάνει λόγο για «ένωση» του εμπειριοκριτισμού και του μαρξισμού.
Πίσω από τον επιστημολογικό σχολαστικισμό του εμπειριοκριτισμού είναι αδύνατο να μη δει κανείς τον αγώνα των κομμάτων στη φιλοσοφία, έναν αγώνα που σε τελευταία ανάλυση αντανακλά τις τάσεις και την ιδεολογία των ανταγωνιστικών τάσεων στη σύγχρονη κοινωνία. Τα ανταγωνιζόμενα κόμματα ουσιαστικά, αν και κρύβονται πίσω από μια ψευτοπολυμαθή τσαρλατανιά νέων όρων ή μια ανόητη μη κομματικότητα, είναι ο υλισμός και ο ιδεαλισμός. Ο τελευταίος είναι μια ραφιναρισμένη μορφή φιντεϊσμού, που είναι πλήρως εξοπλισμένος, κατευθύνει τεράστιες οργανώσεις και με συνέπεια εξακολουθεί να επιδρά στις μάζες, μετατρέποντας την παραμικρή εντρύφηση στη φιλοσοφική σκέψη προς όφελός του. Ο αντικειμενικός, ταξικός ρόλος που παίζει ο εμπειριοκριτισμός συνολικά συνιστά παροχή αφοσιωμένης υπηρεσίας στους φιντεϊστές, στον αγώνα τους ενάντια στον υλισμό γενικά και τον ιστορικό υλισμό ιδιαίτερα».
(V.I. Lenin: “MaterialismandEmpirio-Criticism“, in: ibid: p.385-6, 405, 406).
“Θεοπλασία“
Σε κάποιους σοσιαλδημοκράτες η αναβίωση της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας πήρε τη μορφή προσπάθειας συμφιλίωσης της μαρξιστικής φιλοσοφίας και της θρησκείας.
Το 1908 ο Ανατόλι Λουνατσάρσκι εξέδωσε το «Θρησκεία και σοσιαλισμός» στο οποίο περιέγραφε το μαρξισμό ως «φυσική, γήινη, αντι-μεταφυσική, επιστημονική και ανθρώπινη θρησκεία»
Σύντομα μετά από αυτό, ο Μαξιμ Γκόρκι έγραψε μια νουβέλα με τίτλο «Μια εξομολόγηση» όπου ένας χαρακτήρας προσεύχεται στο λαό με τα ακόλουθα λόγια:
«Εσύ είσαι ο θεός μου, ω κυρίαρχε λαέ, και δημιουργέ όλων των θεών, δημιουργέ όλων των ομορφιών του πνεύματος στη δουλειά και τη βάσανο της έρευνάς σου…Και ο κόσμος δεν έχει άλλα αγαθά εκτός από σένα, γιατί εσύ είσαι ο μόνος θεός που κάνει θαύματα.
Αυτή…είναι η εξομολόγηση μου και η πίστη μου»
(M. Gorky: “A Confession”; London 1910; p. 320).
Ο Γκόρκι συνέχισε αυτή την ιδέα και σε άρθρα και γράμματά του.
«Κάποιος δεν αναζητά θεούς- τους δημιουργεί!»
(M. Gorky: “The Karamazov Episode Again”, cited-by: V. I. Lenin: Letter to A. M. Gorky, November 14th,1913, in:ibid.; p. 675).
Οι λενινιστές εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση ενάντια στην έννοια της «θεοπλασίας»:
«Δεν μπορώ και δεν θα έχω τίποτα κοινό με ανθρώπους που άρχισαν να προπαγανδίζουν την ενότητα μεταξύ επιστημονικού σοσιαλισμού και θρησκείας»
(V.I.Lenin: LettertoA.M.Gorky, April , 1908; In: “Socheniya“; Volume 34; Moscow; 1950; p.343.)
«Η αναζήτηση θεού δεν διαφέρει πολύ από την κατασκευή θεού, ή τη δημιουργία θεού όπως ένας κίτρινος διάβολος να διαφέρει από έναν μπλε διάβολο…
Κάθε θρησκευτική ιδέα, κάθε ιδέα περί θεού, ακόμα και κάθε ερωτοτροπία με την ιδέα περί θεού είναι μια προστυχιά δύσκολη να την προφέρουμε, μια προστυχιά που την υποδέχεται πολύ ανεκτικά (ή συχνά, ακόμα και ευνοϊκά) η δημοκρατική αστική τάξη- και για αυτό και μόνο το λόγο είναι προστυχιά του χειρότερου είδους, «μόλυνση» με το πιο καταστροφικό είδος. Εκατομμύρια αμαρτιών, βρώμικων πράξεων, πράξεων βίας και φυσικών μολύνσεων αποκαλύπτονται μακράν ευκολότερα από το πλήθος και συνεπώς είναι λιγότερο επικίνδυνες, από όσο οι πανούργες, πνευματικές ιδέες περί θεού που καλύπτονται με τις εξυπνότερες «ιδεολογικά» ενδυμασίες. Ο καθολικός ιερέας που αποπλανεί νεαρές κοπέλες (για τις οποίες έτυχε να διαβάσω σε μια γερμανική εφημερίδα) είναι εξαιρετικά λιγότερο επικίνδυνος για τη δημοκρατία από όσο ένας παπάς χωρίς ράσα, ένας παπάς χωρίς μια ακατέργαστη θρησκεία, ένας δημοκρατικός παπάς που κηρύττει την κατασκευή και τη δημιουργία ενός θεού. Γιατί ο πρώτος παπάς εύκολα αποκαλύπτεται, καταδικάζεται και απορρίπτεται, ενώ ο δεύτερος παπάς δεν μπορεί να απορριφθεί τόσο εύκολα»
(V. I. Lenin: LettertoA. N. Gorky, Novemberl4th. 1913; in: “Selected Works”, Volume 11; London; l943; p. 675-6).
«Υπερασπίζεσαι την ιδέα του θεού και της κατασκευής θεού…Αυτή η θεωρία είναι προφανώς συνδεδεμένη με τη θεωρία ή τις θεωρίες, του Μπογδάνωφ και του Λουνατσάρσκι.Και είναι προφανώς εσφαλμένη και προφανώς αντιδραστική.
Έχεις επιχρυσώσει και ζαχαρώσει την ιδέα των κληρικών, των Πουρίσκεβιτς, του Νικόλαου του 2ου και των κυρίων Στρούβε, γιατί, στην πράξη, η ιδέα περί θεού ΑΥΤΟΥΣ βοηθά να διατηρούν το λαό στη σκλαβιά. Επιχρυσώνοντας την ιδέα περί θεού, επιχρυσώνεις τις αλυσίδες με τις οποίες δένουν τους αμαθείς εργάτες και μουζίκους..
Η ιδέα περί θεού πάντοτε νέκρωνε και άμβλυνε τα «σοσιαλ-συναισθήματα», γιατί αντικαθιστά ένα νεκρό πράγμα με ένα ζωντανό, και πάντοτε ήταν μια ιδέα σκλαβιάς (το χειρότερο, απελπισμένο είδος σκλαβιάς). Η ιδέα περί θεού ποτέ δεν «κατεύθυνε το άτομο στην κοινωνία» αλλά πάντοτε περιόριζε τις καταπιεσμένες τάξεις με την πίστη στη θεότητα των καταπιεστών»
(V. I. Lenin: Letter to A. N. Gorky, December 1913; in: ibid; p. 678-9).
Οι «κομματικοί μενσεβίκοι»
Οι λενινιστές θεωρούσαν ότι ένα πραγματικά ενωμένο κόμμα μπορούσε να προκύψει μόνο με μια επαναπροσέγγιση μεταξύ των μπολσεβίκων, από τη μια, και ενός τμήματος των μενσεβίκων, από την άλλη, εκείνων που εκπροσωπούσαν τις κύριες φράξιες εντός του κόμματος και που μόνο αυτοί είχαν σημαντική επιρροή στις μάζες. Εκτιμούσαν ότι ένα τμήμα των μενσεβίκων θα σταματούσε να εκπροσωπεί τα συμφέροντα της καπιταλιστικής τάξης και θα κινούταν προς την εκπροσώπηση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, ερχόμενο, ως εκ τούτου, σε αντίθεση με τον λικβινταρισμό, διαχωριζόμενο από τους λικβινταριστές μενσεβίκους, όπου και θα υποστήριζε μια πραγματική, πρακτική ενότητα με τους μπολσεβίκους.
Πράγματι, κατά το τέλος του 1908, διάφορες ομάδες μενσεβίκων στη Μόσχα, και αργότερα στην περιοχή του Βίμποργκ στην περιφέρεια της Αγ. Πετρούπολης, υιοθέτησαν ψηφίσματα που καταδίκαζαν με κατηγορηματικό τρόπο τους λικβινταριστές μενσεβίκους και την αντικομματική πολιτική τους.
Ηγετικό ρόλο στη διάσπαση των μενσεβίκων έπαιξε ο Γκεόργκι Πλεχάνοφ, ο οποίος δημοσίως διαφοροποιήθηκε από το λικβινταρισμό, αποχώρησε από την εκδοτική ομάδα του οργάνου των μενσεβίκων «Γκολος Σοτσιαλντεμοκράτα» (Η φωνή του σοσιαλδημοκράτη) και άρχισε να εκδίδει δική του εφημερίδα, τη «Ντνέβνικ Σοτσιαλντεμοκράτα» (Το ημερολόγιο του σοσιαλδημοκράτη). Μέσα από τις στήλες της, ο Πλεχάνοφ με σφοδρότητα επιτιθόταν στους λικβινταριστές και καλούσε όλους τους μενσεβίκους που αναγνώριζαν την αναγκαιότητα της παράνομης δουλειάς, να συμπαραταχθούν. Οι λενινιστές αποκαλούσαν τους αντι-λικβινταριστές μενσεβίκους «κομματικούς μενσεβίκους»:
«Οι φράξιες προκύπτουν από τις σχέσεις μεταξύ των τάξεων στη Ρωσική επανάσταση. Οι μπολσεβίκοι και οι μενσεβίκοι μόλις που σχημάτιζαν απαντήσεις στα ζητήματα που έθετε το προλεταριάτο από τις αντικειμενικές πραγματικότητες του 1905-07. Συνεπώς, μόνο η εσωτερική εξέλιξη αυτών των φραξιών, των «ισχυρών» φραξιών- ισχυρών εξαιτίας των βαθιών τους ριζών, ισχυρών επειδή οι ιδέες τους ανταποκρίνονταν σε συγκεκριμένες πτυχές της αντικειμενικής πραγματικότητας- μόνο η εσωτερική εξέλιξη ακριβώς εκείνων των φραξιών είναι ικανή να εξασφαλίσει μια πραγματική συγχώνευση των φραξιών, δηλαδή τη δημιουργία ενός πραγματικά και πλήρως ενωμένου κόμματος του προλεταριακού μαρξιστικού σοσιαλισμού στη Ρωσία. Εξ ου και το πρακτικό συμπέρασμα: η επαναπροσέγγιση στην πρακτική δουλειά μεταξύ αυτών των δύο ισχυρών φραξιών μόνο- και μόνο στο βαθμό που καθαρίζονται από τις μη σοσιαλδημοκρατικές τάσεις λικβινταρισμού και οτοβισμού- πραγματικά αντιπροσωπεύει μια κομματική πολιτική, μια πολιτική που πραγματικά επιφέρει ενότητα, όχι με εύκολο τρόπο, όχι ομαλά, και σίγουρα όχι άμεσα, αλλά με έναν πραγματικό τρόπο διαχωρισμού από τις ατελείωτες τσαρλατάνικες υποσχέσεις μιας εύκολης, ομαλής, άμεσης συγχώνευσης «όλων των φραξιών…
Στις συζητήσεις μου πρότεινα το σύνθημα «επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο ισχυρών φραξιών, και όχι κλαψουρίσματα για τη διάλυση των φραξιών»
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: “SelectedWorks“, Volume 4; London; l943; p. 93-4).
«Η σημερινή διάσπαση των μενσεβίκων δεν είναι τυχαία αλλά αναπόφευκτη.
Η στάση μερικών μενσεβίκων δικαιολογεί το χαρακτηρισμό «κομματικοί μενσεβίκοι». Πήραν θέση στον αγώνα υπέρ του κόμματος ενάντια στους ανεξάρτητους λεγκαλιστές…Ο Πλεχάνοφ ποτέ δεν ήταν Μπολσεβίκος. Δεν τον θεωρούμε και ποτέ δεν θα τον θεωρήσουμε μπολσεβίκο. Αλλά τον θεωρούμε κομματικό μενσεβίκο, όπως και θεωρούμε ως τέτοιον, κάθε μενσεβίκο ικανό να εξεγερθεί ενάντια στην ομάδα των ανεξάρτητων λεγκαλιστών και να διεξάγει μέχρι τέλους αγώνα εναντίον τους. Θεωρούμε ως απόλυτο καθήκον όλων των μπολσεβίκων, αυτούς τους δύσκολους καιρούς, όταν το καθήκον του σήμερα είναι ο αγώνας για το μαρξισμό στη θεωρία και για το κόμμα στην πρακτική δουλειά του εργατικού κινήματος, να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό να φτάσουμε σε μια επαναπροσέγγιση με τέτοιους σοσιαλδημοκράτες».
(V.I.Lenin:”Notes of a Publicist”,in:”Selected Works”,Vol. 4;London;l943; p.66, 67, 69).
«Κατά τη γνώμη μου, η γραμμή του συνασπισμού Λένιν- Πλεχάνοφ είναι η μόνη σωστή: 1) αυτή η γραμμή, και μόνο αυτή, απαντά στα βασικά συμφέροντα της δουλειάς στη Ρωσία, αφού απαιτεί όλα τα πραγματικά κομματικά στοιχεία να συμπαραταχθούν: 2) αυτή και μόνο αυτή η γραμμή, θα επιταχύνει τη διαδικασία απελευθέρωσης των νόμιμων οργανώσεων από το ζυγό των λικβινταριστών, ανοίγοντας ένα χάσμα μεταξύ των μενσεβίκων εργατών και των λικβινταριστών, διαλύοντας τους τελευταίους. Μια μάχη για την επιρροή στις νόμιμες οργανώσεις είναι το φλέγον ζήτημα σήμερα, ένα απαραίτητο στάδιο στο δρόμο για την αναγέννηση του κόμματος: και ένας συνασπισμός είναι το μόνο μέσο χάρη στο οποίο αυτές οι οργανώσεις θα καθαριστούν από τα σκουπίδια των λικβινταριστών.
Το σχέδιο για ένα συνασπισμό αποκαλύπτει το χαρακτήρα του Λένιν- είναι ένας οξυδερκής σύντροφος που ξέρει κάποια πράγματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε συνασπισμός είναι καλός. Ένας συνασπισμός με τον Τρότσκι (θα τον αποκαλούσε «σύνθεση») θα ήταν μια στοίχιση χωρίς αρχές.
Ένας συνασπισμός Λένιν-Πλεχάνοφ είναι πρακτικός γιατί κατά βάθος βασίζεται σε αρχές, στην ενότητα απόψεων για το ζήτημα του πώς να αναγεννηθεί το κόμμα»
(J. V. Stalin:”LettertotheCentralCommitteeofthePartyfromExileinSolvychegodsk, December 1910, in “Works“, Volume 2; Moscow; l952; p. 2l5, 216).
«Συμφιλιωτισμός»
Οι λενινιστές θεωρούσαν ότι ενότητα ήταν εφικτή μόνο με ομάδες οι οποίες αποδέχονταν τις βασικές αρχές της λενινιστικής στρατηγικής και τακτικής και της λενινιστικής οργάνωσης.
Υπήρχαν, ωστόσο, κάποιοι που ήταν υπέρ της πάση θυσία ενότητας, που ελαχιστοποιούσαν τις διαφορές αρχών μεταξύ μπολσεβίκων και άλλων που απαιτούσαν, για το καλό της ενότητας, οι λενινιστές να κάνουν συμβιβασμούς στις αρχές τους. ΑυτοίαποκλήθηκαναπότουΛενινιστέςως «συμφιλιωτές»:
«Διαφορές απόψεων πρέπει να αποσιωπούνται, οι αιτίες τους, η σημασία τους, οι αντικειμενικές τους συνθήκες δεν θα πρέπει να αναδεικνύονται. Το βασικό είναι να «συμφιλιώσουμε» πρόσωπα και ομάδες. Αν δεν συμφωνούν για την άσκηση κοινής πολιτικής, αυτή η πολιτική πρέπει να ερμηνευτεί με τρόπο ώστε να είναι αποδεκτή από όλους. Ζήσε και ζήσε όπως να’ναι. Αυτός είναι φιλισταϊκός «συμφιλιωτισμός», που αναπόφευκτα οδηγεί σε μια μικροπολιτική διπλωματία. Το να «σταματήσουμε» την πηγή των διαφωνιών, το να την αποσιωπούμε, να την «τροποποιούμε» με κάθε κόστος, το να ουδετεροποιούμε αντικρουόμενες τάσεις- να σε τι εφιστά την κύρια προσοχή ένας τέτοιος «συμφιλιωτισμός.»
(V.Ι.Lenin: “Notes of a Publicist”, in: ‘Selected Works’, Volume 4; London; l943; p. 41).
Οι λενινιστές θεωρούσαν αυτό το συμφιλιωτισμό προϊόν των ίδιων αντικειμενικών συνθηκών που είχαν προκαλέσει τη δημιουργία των φραξιών, για τις οποίες γινόταν προσπάθεια για συγκόλληση.
«Ο συμφιλιτωτισμός είναι το συνολικό άθροισμα διαθέσεων, προσπαθειών και στάσεων που είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένες με την κύρια ουσία του ιστορικού καθήκοντος που ‘χε τεθεί για το ΣΔΕΡΚ κατά την περίοδο της αντεπανάστασης 1908-11»
(V.I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: ibid.; p. 93).
Θεωρούσαν το συμφιλιωτισμό ως μερική και κρυφή παρέκκλιση από τις μαρξιστικές αρχές, αφού ο στόχος του ήταν να εξασφαλιστούν τροποποιήσεων των λενινιστών στις αρχές τους προς χάριν της ενότητας
«Ο συμφιλιωτισμός…πραγματικά παρέχει την πιο χρήσιμη υπηρεσία στους λικβινταριστές και τους οτζοβιστές, και συνεπώς συνιστά το πιο επικίνδυνο δεινό για το κόμμα, όσο πιο επιτήδεια, τεχνητά και διανθισμένα ντύνεται με το μανδύα των δήθεν κομματικών δήθεν αντιφραξιονιστικών διακηρύξεων»
(V. I. Lenin: “NotesofaPublicist“, in: ibid.; p. 40).
«Ο ρόλος των συμφιλιωτών κατά την περίοδο της αντεπανάστασης μπορεί να αποτυπωθεί από την ακόλουθη εικόνα. Με τεράστιες προσπάθειες οι μπολσεβίκοι τραβούν το κομματικό τρένο από μια απότομη κλίση. Οι λικβινταριστές του «Γκόλος» προσπαθούν με όλη τους τη δύναμη να το ξανασύρουν στην απότομη κατηφόρα. Στο τρένο κάθεται ένας συμφιλιωτής: είναι η εικόνα της στοργής. Έχειγλυκόπρόσωπο, σαντουΙησού. Είναιηπροσωποποίησητηςαρετής. Και ταπεινά, χαμηλώνοντας το βλέμμα και σηκώνοντας τα χέρια, φωνάζει: «Ευχαριστώ εσένα Κύριε που δεν μοιάζω με αυτούς»- μια σπόντα για τους μπολσεβίκους και τους μενσεβίκους- «τους μοχθηρούς φραξιονιστές που εμποδίζουν κάθε πρόοδο». Όμως το τρένο κινείται αργά μπροστά και στο τρένο βρίσκεται ο συμφιλιωτής».
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: ibid.; p. 110-11).
ΗΒιεννέζικη Πράβντα
Το καλοκαίρι του 1907, μετά το 5ο συνέδριο του ΡΣΔΕΚ, ο Τρότσκι μετακόμισε στο Βερολίνο. Εκεί έγινε οικείος με τους ηγέτες της δεξιάς πτέρυγας του Σοσιαλδημο-κρατικού Κόμματος της Γερμανίας. Όπως γράφει ο βιογράφος του Ισαάκ Ντόιτσερ:
«όλως περιέργως, οι στενοί δεσμοί του Τρότσκι δεν ήταν με τη ριζοσπαστική πτέρυγα του γερμανικού σοσιαλισμού, υπό τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τον Καρλ Λίμπκνεχτ και το Φράντς Μέρινγκ, τους μελλοντικούς ιδρυτές του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά με τους ανθρώπους..που διατηρούσαν εμφάνιση μαρξιστικής ορθοδοξίας, μα στην πραγματικότητα οδηγούσαν το κόμμα στο να υποταχθεί στις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της αυτοκρατορίας των Χοεντζόλερν»
(I. Deutscher “TheProphetArmedTrotsky: 1879-1921″; London: 1970; p.162).
Ο Τρότσκι δημοσίευε συχνά κείμενα στην καθημερινή εφημερίδα του ΣΚΓ «Φορβάρτς» (Εμπρός) και στο μηνιαίο του έντυπο «Νόι Ζάιτ» (Νέα Ζωή), όπου η επιρροή του ήταν πολύ ισχυρή.
Σε αυτά τα άρθρα ο Τρότσκι επαναλάμβανε τις επιθέσεις του ενάντια στο «σεχταρισμό» των μπολσεβίκων, ισχυριζόμενος ότι
«Η τάση για μποϊκοτάζ διατρέχει όλη την ιστορία του μπολσεβίκισμού- το μποϊκοτάζ στα συνδικάτα, την κρατική δούμα, τα τοπικά κυβερνητικά σώματα κλπ»
(L.. Trotsky: Article in “Neue Zeit”, No.50, cited in: V. I. Lenin: “The Historical Meaning of the Internal Party Struggle in Russia”, in: Selected Works’, Volume 3; London; l946; p.505),
ως «αποτέλεσμα του σεχταριστικού φόβου μη και λερωθούν από τις μάζες»
(L. Trotsky: ibid.; p. 505).
Στις οποίες και ο Λένιν απάντησε: «Σχετικά με το μποϊκοτάζ των συνδικάτων και των τοπικών κυβερνητικών σωμάτων, αυτά που λέει ο Τρότσκι είναι εντελώς αναληθή. Είναι εξίσου αναληθές όταν λέει ότι το μποϊκοτάζ είναι παρόν σε όλη την ιστορία του μπολσεβικισμού: ο μπολσεβικισμός ως τάση πήρε οριστική μορφή την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1905, προτού προκύψει ζήτημα μποϊκοτάζ για πρώτη φορά. Τον Αύγουστο του 1906 στο επίσημο όργανο της φράξιας, ο Μπολσεβικισμός διακήρυξε ότι οι ιστορικές αιτίες που καθιστούσαν αναγκαίο το μποϊκοτάζ είχαν παρέλθει. Ο Τρότσκι παραποιεί το Μπολσεβικισμό»(V. I. Lenin: ibid.; p. 505.)
Ο Τρότσκι, επιπλέον, διακήρυττε ότι τόσο οι μπολσεβίκοι και οι φράξιες, όσο και το ίδιο το κόμμα «διασπώνταν σε κομμάτια». Σε αυτό ο Λένιν απαντούσε ως εξής:
«Αδυνατώντας να κατανοήσει την ιστορικο-οικονομική σημασία αυτής της διάσπασης την εποχή της αντεπανάστασης, αυτής της φυγής των μη σοσιαλδημοκρατικών στοιχείων από το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα, ο Τρότσκι λέει στους γερμανούς αναγνώστες ότι όλες οι φράξιες «διασπώνται σε κομμάτια», ότι το Κόμμα «διασπάται σε κομμάτια», ότι το Κόμμα «αποσυντίθεται».
Αυτό δεν είναι αλήθεια. Και αυτή η αναλήθεια εκφράζει…πρώτα από όλα την πλήρη έλλειψη θεωρητικής κατανόησης. Ο Τρότσκι αδυνατεί πλήρως να κατανοήσει «γιατί η ολομέλεια περιγράφει το λικβινταρισμό και τον οτζοβισμό ως εκδήλωση της αστικής επίδρασης επί του προλεταριάτου». Σκεφτείτε μόνο: είναι ο διαχωρισμός από το Κόμμα των τάσεων που καταδικάστηκαν από το κόμμα και που εκφράζουν την αστική επίδραση επί του προλεταριάτου, κατάρρευση του κόμματος, αποσύνθεσή του, ή είναι ενδυνάμωση και κάθαρση του;» (V. I. Lenin: ibid.; p. 5l5)
Η γερμανική κυβέρνηση αρνήθηκε να επιτρέψει στον Τρότσκι να παραμείνει στο Βερολίνο και σύντομα αυτός μετακόμισε στη Βιέννη. Ωστόσο διατήρησε την επιρροή του στον Τύπο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, οι ηγέτες του οποίου συνέχισαν να τον θεωρούν «αυθεντία» και ηγέτη στο ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα.
«Είναι καιρός να σταματήσουμε να είμαστε αφελείς αναφορικά με τους Γερμανούς, ο Τρότσκι τώρα έχει κανονική εξουσία εκεί..
Είναι οι Τρότσκι και σία που γράφουν και οι Γερμανοί τους πιστεύουν. Με λίγα λόγια, ο Τρότσκι είναι το αφεντικό στη «Φορβάρτς»».
(V. I. Lenin: “Letter to the Bureau of the CC of the RSDLP”, April l6th.1912, in: “Collected Works”Volume 35; Moscow; 1966; p. 34, 35).
Ο Τρότσκι παρέμεινε στη Βιέννη για 7 χρόνια, και εκεί έγινε οικείος με τους ηγέτες της δεξιάς πτέρυγας του Αυστριακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος- το Βίκτωρ Άντλερ, το Ρούντολφ Χίλφερντινγκ, τον Όττο Μπάουερ και τον Καρλ Ράινερ. Έγινε ανταποκριτής στη Βιέννη της καθημερινής εφημερίδας «Κιέβσκαγια Μισλ» (Η Σκέψη του Κιέβου), και συνεισέφερε σε πλήθος άλλων εντύπων.
Τον Οκτώβρη του 1908, ο Τρότσκι άρχιζε να εκδίδει μια εφημερίδα -σε ριζόχαρτο-με τίτλο «Πράβντα» (Η Αλήθεια) που ξεκίνησε το 1905 από τη φιλομενσεβικική Ουκρανική Σοσιαλδημοκρατική Λίγκα (Σπίλικα). Κατά το τέλος του 1908, η ομάδα εγκατέλειψε το έντυπο και αυτό έγινε η εφημερίδα του ίδιου του Τρότσκι. Εκδιδόμενη στη Βιέννη από το Νοέμβρη του 1909, συνέχιζε να υπάρχει ως το Δεκέμβρη του 1913. Οι βασικοί τακτικοί συντάκτες στην υπό τον Τρότσκι βιεννέζικη «Πράβντα», ήταν οι Αλεξάντρ Σκομπόλεφ (ένας φοιτητής που αργότερα έγινε Υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Κερένσκι), ο Άντολφ Γιόφφε (που αυτοκτόνησε το 1927 διαμαρτυρόμενος για τη διαγραφή του Τρότσκι από το κόμμα), ο Νταβίντ Ριαζάνοφ (μετέπειτα διευθυντής του Ινστιτούτου Μαρξ-Ένγκελς) και ο Βίκτορ Κρούππ (μετέπειτα σοβιετικός διπλωμάτης).
Όπως σχολίαζε ο Λένιν τον Οκτώβρη του 1911:
«Η «Πράβντα» εκπροσωπεί μια μικρή ομάδα, που δεν έχει δώσει μια ανεξάρτητη και συνεπή απάντηση σε κανένα βασικό ζήτημα της επανάσταση και της αντεπανάστασης».
(V. I. Lenin: “The New Faction of Concilators or the Virtuous” in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p. 106).
Υπό την καθοδήγηση του Τρότσκι η βιεννέζικη Πράβντα έγινε το κύριο όργανο του συμφιλιωτισμού, όπως ο Λένιν επανειλημμένα τόνιζα, περιγράφοντας τον Τρότσκι ως έναν «ασπόνδυλο συμφιλιωτή».
(V. I.Lenin:”Notes of a Publicist”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p. 60).
«Κατά την περίοδο της αντεπανάστασης 1908-11…ο Τρότσκι μας παρέχει πλήθος ενδείξεων μιας χωρίς αρχές «ενωτικής» μηχανορραφίας…»
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: ibid.; p. 93, l05.)
Ο ίδιος ο Τρότσκι παραδέχεται:
«Η στάση μου για τα εσωτερικά του κόμματος ήταν συμφιλιωτική…Η μεγάλη ιστορική σημασία της πολιτικής του Λένιν δεν ήταν ακόμα ξεκάθαρη σε εμένα εκείνη την περίοδο, μιας πολιτικής του ασυμφιλίωτου ιδεολογικού διαχωρισμού και, σε περίπτωση ανάγκης, διάσπασης, για το σκοπό της χαλύβδωσης και συγκόλλησης του πυρήνα του πραγματικά επαναστατικού κόμματος.
Απαιτώντας πάση θυσία ενότητα, άθελά μου και αναπόφευκτα εξιδανίκευα κεντρίστικες τάσεις στο μενσεβικισμό»
(L. Trotsky: “ThePermanentRevolution“; NewYork; 1970; p. 173).
Στην πραγματικότητα, ο Τρότσκι ανέπτυσσε εκείνη την περίοδο μια «θεωρία» συμφιλιωτισμού, βασισμένος στη λαθεμένη αντίληψη ότι οι φράξιες εξέφραζαν όχι τα συμφέροντα διαφορετικών τάξεων, αλλά την «επίδραση της ιντελιγκέντσιας» επί της εργατικής τάξης:
«Ο Τρότσκι εξέφραζε το συμφιλιωτισμό με την μεγαλύτερη συνέπεια από κάθε άλλο. Πιθανώς ήταν ο μοναδικός που αποπειράθηκε να δώσει σε αυτή την τάση θεωρητικές βάσεις. Να ποιες είναι: οι φράξιες και ο φραξιονισμός εξέφραζαν τον αγώνα της ιντελιγκέντσιας για «επίδραση επί του ανώριμου προλεταριάτου»..
Η αντίθετη άποψη (σ.σ. η λενινιστική) είναι ότι οι φράξιες προκύπτουν από τις σχέσεις μεταξύ των τάξεων στη ρωσική επανάσταση».
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: “Se1ectedWorks“, Volume 4; London; l943; p. 93).
Ο Τρότσκι αποπειράθηκε να δώσει ουσία σε αυτή την «αντι-φραξιονιστική» στάση, με άρθρα όπου επιτιθόταν τόσο στους μπολσεβίκους όσο και τους μενσεβίκους, χαρακτηρίζοντάς τους «αντεπαναστάτες». Το 1909, για παράδειγμα, έγραψε στο πολωνικό περιοδικό της Ρ. Λούξεμπουργκ «PrzegladSocjal-Demokratyczny» (Σοσιαλδημοκρατική Επιθεώρηση):
«Ενώ οι μενσεβίκοι, ξεκινώντας από την ιδέα ότι «η επανάστασή μας είναι αστική», καταλήγουν στην ιδέα προσαρμογής όλης της τακτικής του προλεταριάτου στη συμπεριφορά της φιλελεύθερης μπουρζουαζίας, μέχρι και για το θέμα της κατάληψης της κρατικής εξουσίας, οι μπολσεβίκοι, ξεκινώντας από την ίδια ουσιαστικά λαθεμένη ιδέα «δημοκρατική, όχι σοσιαλιστική δικτατορία», καταλήγουν στην ιδέα ενός αστικοδημοκρατικού αυτοπεριορισμού του προλεταριάτου που έχει την εξουσία στα χέρια του. Η διαφορά μεταξύ τους στο ζήτημα αυτό είναι σίγουρα εξαιρετικά σημαντική: ενώ οι αντιπαναστατικές πλευρές του μενσεβικισμού είναι ήδη πλήρως εκφρασμένες σήμερα, οι αντεπαναστατικές πτυχές του μπολσεβικισμού απειλούν να αποτελέσουν ένα μεγάλο κίνδυνο μόνο με την προοπτική της νίκης της επανάστασης».
(L. Trotsky: Article in “‘Przeglad Socjal-Demokratyczny”, cited in: L. Trotsky: “The Permanent Revolution”; New York; 1970; p. 235-36).
Ωστόσο, ο Λένιν επεσήμαινε ότι, κάτω από τη μάσκα του «μη φραξιονισμού» ο Τρότσκι, στην πραγματικότητα, σχημάτιζε τη δική του φράξια:
«ότι το εγχείρημα του Τρότσκι είναι μια απόπειρα για δημιουργία φράξιας είναι σε όλους προφανές πλέον»
(V. I. Lenin: “TheHistoricalMeaningoftheInternalPartyStruggleinRussia“, in: “SelectedWorks“; Volume 3; London; l943; p.517).
«Ήμασταν σωστοί όταν αναφερόμασταν στον Τρότσκι χαρακτηρίζοντάς τον εκπρόσωπο τον «χειρότερων απομειναριών του φραξιονισμού»..
Παρότι ο Τρότσκι λέει ότι δεν είναι φραξιονιστής, είναι γνωστός, σε όλους όσους είναι στον ελάχιστο βαθμό ανακατεμένοι με το εργατικό κίνημα στη Ρωσία, ως ο εκπρόσωπος της «φράξιας Τρότσκι»- εδώ έχουμε φραξιονισμό, γιατί και τα δύο του χαρακτηριστικά υπάρχουν: 1) η φραστική αναγνώριση της ενότητας, και 2) η διαφοροποίηση ομάδας στην πράξη. Αυτό είναι δείγμα φραξιονισμού, γιατί είναι αδύνατο να ανακαλύψουμε σε αυτό οτιδήποτε σοβαρό αναφορικά με επαφές με το μαζικό εργατικό κίνημα στη Ρωσία.
Εν τέλει, είναι το χειρότερο είδος φραξιονισμού, γιατί δεν υπάρχει τίποτε ιδεολογικά και πολιτικά συγκεκριμένο σε αυτό»
(V.I..Lenin: “ViolationofUnityunderCoverofCriesforUnity“, in: “SelectedWorks“; Volume 4; London; l943; p. 191, 192).
Η φράξια του Τρότσκι, έλεγε ο Λένιν, ταλαντευόταν στη θεωρία μεταξύ των δύο κύριων φραξιών:
«Ο Τρότσκι στερείται εντελώς μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας και πολιτικής, γιατί, το να έχεις την πατέντα του «μη φραξιονισμού», σημαίνει μόνο… ότι έχεις το ελευθέρας να πηδάς από τη μια φράξια στην άλλη» (V. I. Lenin: ibid.; p. 191-92).
«Ο Τρότσκι, από την άλλη, εκπροσωπεί μόνο τις δικές του προσωπικές ταλαντεύσεις και τίποτε άλλο. Το 1903 ήταν Μενσεβίκος, εγκατέλειψε το Μενσεβικισμό το 1904, επέστρεψε στους μενσεβίκους το 1905 και σχεδόν κραύγαζε υπερεπαναστατικές φράσεις: το 1906 τους άφησε ξανά: στο τέλος του 1906 υποστήριξε εκλογικές συμφωνίες με τους Καντέτους (δηλαδή, ουσιαστικά ήταν πάλι με τους μενσεβίκους): και την άνοιξη του 1907, στο συνέδριο του Λονδίνου, είπε ότι διέφερε από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ μόνο σε «μεμονωμένες σκιές ιδεών παρά σε πολιτικές τάσεις». Ο Τρότσκι τη μια αντιγράφει μέχρι κεραίας το ιδεολογικό οπλοστάσιο της μιας φράξιας, την άλλη μέρα εκείνο της άλλης, και μ’ αυτό τον τρόπο διακηρύττει ότι βρίσκεται υπεράνω και των δύο φραξιών».
(V. I. Lenin: “TheHistoricalMeaningoftheInternalPartyStruggleinRussiain: ‘SelectedWorks“, Volume 3; London; l946; p. 5l7).
Η πολιτική γραμμή του, έλεγε ο Λένιν, ότι είναι σχεδόν ξεκάθαρη δημαγωγία, που χαρακτηριζόταν από επαναστατικές φράσεις που σκοπό είχε να εξαπατήσει τους εργάτες:
«Ο Τρότσκι εξαπατά τους εργάτες. Όποιος υποστηρίζει την μικροσκοπική ομάδα του Τρότσκι, υποστηρίζει μια πολιτική που λέει ψέματα και εξαπατά τους εργάτες…μέσω μιας εμπορίας «επαναστατικής» φρασεολογίας»
(V. I. Lenin: “FromtheCampoftheStolypin ‘Labour’ Party“, in: “CollectedWorks“; Volume 17; Moscow; 1963; p. 243).
«Κενές διακηρύξεις, πομπώδη λόγια…και εντυπωσιακά σημαντικές διαβεβαιώσεις- αυτό είναι το συνολικό οπλοστάσιο του Τρότσκι»
(V.I.Lenin:”TheQuestionofUnity“,in:”CollectedWorks“,Vol.18; Moscow; 1963; p.553)
«Στον Τρότσκι αρέσουν πολύ οι πομπώδεις και κενές φράσεις…Οι φράσεις του Τρότσκι είναι γεμάτες λάμψη και θόρυβο, αλλά στερούνται περιεχομένου….Στον Τρότσκι αρέσει πολύ να εξηγεί ιστορικά γεγονότα με πομπώδεις και ηχηρές φράσεις, με τρόπο που κολακεύουν τον ίδιο»
(V. I. Lenin: “Vio1ationofUnityunderCoverofCriesforUnity“, in: “”SelectedWorks“; Volume 4; London; 1943; p. 189,192, 194).
Αυτή η δημαγωγία, βεβαίωνε ο Λένιν ότι χρησιμοποιούταν για να υπάρξει απόπειρα να αποκρυφτεί το γεγονός ότι στην πράξη η φράξια του Τρότσκι υποστηρίζει, και έχει την εμπιστοσύνη των λικβινταριστών μενσεβίκων και των οτζοβιστών:
«Άνθρωποι σαν τον Τρότσκι, με τις πληθωρικές φράσεις για το ΡΣΔΕΚ και την κολακεία του προς τους λικβινταριστές, «οι οποίοι δεν έχουν τίποτε το κοινό» με το ΡΣΔΕΚ, σήμερα εκπροσωπεί «την κυρίαρχη ασθένεια». Σε αυτή την εποχή της σύγχυσης, της αποσύνθεσης και του κλονισμού, είναι εύκολο για τον Τρότσκι να είναι ο «ήρωας της ώρας» και να συλλέγει όλα τα τιποτένια στοιχεία γύρω του. Στηνπράξη, κηρύττουνυποταγήστουςλικβινταριστέςπουοικοδομούνέναΣτολιπινικόΕργατικόΚόμμα»
(V. I. Lenin: Resolution Adopted By the Second Paris Group of the RSDLP on the State of Affairs in the party”, in:“Collected Works”, Volume 17: Moscow; 1963; p. 216).
«Ο Τρότσκι και οι «Τροτσκιστές και συμφιλιωτές» σαν κι αυτόν είναι πιο ολέθριοι από κάθε άλλο λικβινταριστή: οι πεπεισμένοι λικβινταριστές διακηρύττουν τις απόψεις τους ανοιχτά, και είναι εύκολο στους εργάτες να εντοπίσουν πού κάνουν λάθος, ενώ οι Τρότσκι εξαπατούν τους εργάτες, καλύπτουν το δεινό.. όποιος υποστηρίζει τη μικροσκοπική ομάδα του Τρότσκι υποστηρίζει μια πολιτική….προστασίας των λικβινταριστών. Πλήρης ελευθερία δράσης για τον Ποτρέσοφ και σία στη Ρωσία, και προφύλαξη των επιτευγμάτων τους μέσω ενός εμπορίου επαναστατικής φρασεολογίας στο εξωτερικό- ορίστε η ουσία της πολιτικής του «τροτσκισμού»».
(V. I. Lenin: “From the Camp of the Stolypin ‘Labour Party’”, in: ibid.; p. 243).
«Το κύριο καθήκον του Τρότσκι είναι να κρύβει το λικβινταρισμό πετώντας στάχτη στα μάτια των εργατών. Είναι αδύνατο να διαφωνεί κανείς με τον Τρότσκι για την αξία του θέματος, γιατί ο Τρότσκι δεν έχει καμία άποψη γενικά. Μπορούμε και πρέπει να διαφωνούμε με επιβεβαιωμένους λικβινταριστές και οτζοβιστές: αλλά δεν έχει αξία να διαφωνείς με έναν άνθρωπο που το παιχνίδι του είναι να κρύβει τα σφάλματα και των δύο τάσεων: στην περίπτωσή του το θέμα είναι να τον αποκαλύψουμε ως έναν διπλωμάτη της μικρότερης ολκής»
(V. I. Lenin: “Trotsky’sDiplomacyandaCertainPartyPlatform“, in: ibid.; p. 362).
«Ο Τρότσκι ακολουθεί κατά πόδας τους μενσεβίκους και καμουφλάρεται ο ίδιος με χαρακτηριστικά ηχηρές φράσεις…
Στη θεωρία ο Τρότσκι δεν είναι καθόλου σύμφωνος με τους λικβινταριστές και με τους οτζοβιστές, αλλά στην πραγματικότητα είναι πλήρως σύμφωνος τόσο με τους οπαδούς της «Γκόλος» όσο και με εκείνους της «Βπεριόντ»…
Ο Τρότσκι…απολαμβάνει σημαντικής εμπιστοσύνης αποκλειστικά μεταξύ των οτζοβιστών και των λικβινταριστών»
(V. I.Lenin : “TheHistoricalMeaningoftheInternalPartyStruggle” inRussia, in: “SelectedWorks“, Volume 3; London; 1946; p. 499, 517).
Ο Μενσεβίκος ηγέτης Γιούλι Μαρτόφ υιοθέτησε την εκτίμηση του Λένιν για τον Τρότσκι σε ένα μεταγενέστερο γράμμα του, το Μάη του 1912:
«Η λογική των πραγμάτων υπαγορεύει στον Τρότσκι να ακολουθήσει το μενσεβικικό δρόμο, παρ’ όλες τις βάσιμες παρακλήσεις του για κάποια «σύνθεση» μεταξύ Μενσεβικισμού και Μπολσεβικισμού…- Όχι μόνο βρίσκει τον εαυτό του στο στρατόπεδο των «λικβινταριστών», αλλά είναι υποχρεωμένος εκεί να έχει την πιο «καυγατζίδικη» στάση έναντι του Λένιν»
(Y. Martov: Letter, May 1912, citedin: “PisniaP. B. AxelrodaiY. 0. Martova”. (Letters of P. B.Axelrod and Y. 0. Martov); Berlin, 1924; p. 233).
1909: η 5η κομματική συνδιάσκεψη
Η 5η συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ διεξήχθη στο Παρίσι το Γενάρη του 1909, με τη συμμετοχή 18 αντιπροσώπων (6 μπολσεβίκων, 1 μενσεβίκου, 5 αντιπροσώπων του κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας, και 3 του Μπουντ).
Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε ένα μπολσεβικικό ψήφισμα που χαρακτήριζε το λικβινταρισμό ως «την απόπειρα ενός συγκεκριμένου τμήματος της κομματικης ιντελιγκέντσιας να διαλύσει την υπάρχουσα οργάνωση του Ρωσικού Σοσιαλδημο-κρατικού Εργατικού Κόμματος και να την αντικαταστήσει με μια άμορφη ένωση εντός των πλαισίων της πάση θυσία νομιμότητας, ακόμα και αν αυτή η νομιμότητα πρέπει να επιτευχθεί με τίμημα την ανοιχτή καταγγελία του προγράμματος, των τακτικών και των παραδόσεων του κόμματος (ResolutiononOrganisation, 5th.ConferenceofRSDLP, citedbyV.I.Lenin.”ExcerptsfromtheResolutionsofthePragueConferenceoftheRussianSocial-DemocraticLabourParty“;in:”SelectedWorks“;Vol.4;London;1943;p. 151),
και έθετε στο κόμμα το καθήκον να διεξάγει έναν αποφασιστικό αγώνα ενάντια σε αυτή την παρέκκλιση:
«Η πανρωσική συνδιάσκεψη του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος αναγνωρίζει ότι τα ακόλουθα συνιστούν τα βασικά καθήκοντα του Κόμματος- την παρούσα φάση:…3) να ενισχύσει το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα με το σχήμα που αυτό είχε πάρει κατά την επαναστατική περίοδο…να καταπολεμήσει κάθε παρέκκλιση από το μαρξισμό, εναντίον της περικοπής των συνθημάτων του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος, και ενάντια στις απόπειρες να διαλυθούν οι παράνομες οργανώσεις του ΡΣΔΕΚ που γίνονται μεταξύ συγκεκριμένων κομματικών στοιχείων, που έχουν υποταχθεί στην επιρροή της αποσύνθεσης».(V.I.Lenin: DraftResolutiononthePresentSituationandtheTasksoftheParty, in: ibid.; p. 15).
Η συνδιάσκεψη της «Προλετάρι»
Τον Ιούνη του 1909 η εκδοτική ομάδα της μπολσεβικικής εφημερίδας «Προλετάρι», συγκάλεσε μια συνδιάσκεψη στο Παρίσι όπου ηγετικά στελέχη των Μπολσεβίκων είχαν προσκληθεί. Παρότι επισήμως ήταν μια «ευρεία εκδοτική συνδιάσκεψη», στην πραγματικότητα ήταν μια Μπολσεβικική συνδιάσκεψη.
Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε ένα ψήφισμα για το γεγονός ότι ο οτζοβισμός, ο τελεσιγραφισμός, ο μαχισμός και η «δημιουργία θεού» ήταν ασύμβατα με την ιδιότητα μέλους της μπολσεβικικής φράξιας και οι ασπαζόμενοι αυτές τις θεωρίες καλούνταν να τεθούν εκτός φράξιας:
«Σε μια επίσημη συγκέντρωση των αντιπροσώπων της που έλαβε χώρα πολύ παλιά, την άνοιξη του 1909, η μπολσεβικική φράξια αποδοκίμασε και εκδίωξε τους οτζοβιστές».
(V. I. Lenin: “The Historical Meaning of the Internal Party Struggle in Russia”, in: “Selected Works”, Volume 3; London; 1946; p. 517).
Η συνδιάσκεψη στάθηκε στην εμφάνιση των «κομματικών μενσεβίκων» και διακήρυξε: «υπό τις παρούσες συνθήκες, καθήκον των μπολσεβίκων, που παραμένουν η σταθερή και συμπαγής πρωτοπορία του κόμματος, δεν είναι μόνο να συνεχίσουν τον αγώνα ενάντια στο λικβινταρισμό κι όλες τις αποχρώσεις του ρεβιζιονισμού, μα επίσης να αποκτήσουν όλο και πιο στενή επαφή με τα μαρξιστικά και κομματικά στοιχεία των άλλων φραξιών»
(V.I.Lenin:ResolutionoftheMeetingoftheEnlargedEditorialBoardof “Proletary” on “TheTasksoftheBolsheviksintheParty“,in:’SelectedWorks,” Vol.4;London 1943; p. 23-24).
Η ομάδα «Βπεριόντ»
Από τον Αύγουστο ως το Δεκέμβρη του 1909 πλήθος οτζοβιστών και «δημιουργών θεού» που είχαν αποβληθεί από τη μπολσεβικική φράξια στην πλατιά συνάντηση της εκδοτικής ομάδας των Ιούνη, σχημάτισαν μια «σχολή» στο νησί Capri της Ιταλίας. Οι ηγετικές μορφές της σχολής ήταν οι GrigoriAlexinsky, AleksandrBogdanovandAnatolyLunacharsky, με τη συμμετοχή του MaximGorky.
Το Δεκέμβρη του 1909, πλήθος «διδασκόντων» στη «σχολή» του Capri, μαζί με έναν αριθμό επιφανών μπολσεβίκων που περιλάμβανε τους VyacheslavMenzhinsky, DmitriManuilsky και MikhailPokrovsky δημιούργησαν μια νέα φράξια που ονόμασαν «Βπεριόντ» (Εμπρός). Το όνομα αυτό επιλέχτηκε γιατί ήταν ο τίτλος μιας εφημερίδας που εξέδιδε το μπολσεβικικό «Γραφείο των Επιτροπών της Πλειοψηφίας» το 1904, προκειμένου να δοθεί βάση στον ισχυρισμό της νέας φράξιας ότι τα μέλη της ήταν οι «γνήσιοι Μπολσεβίκοι» και ότι οι λενινιστές πλέον «πρόδιδαν το μπολσεβικισμό».
ΟΛένινδήλωσεότι
«Η «Βπεριόντ» συνιστά μια μη-σοσιαλδημοκρατική τάση (οτζοβισμού και μαχισμού)..»
(V. I. Lenin: “The New Faction of Conciliators or the Virtuous.””,Lenin “Selected Works”., Volume 4; London; l943; p. 106).
Αναλύοντας το πρόγραμμα που προωθούσε η ομάδα Βπεριόντ, ο Λένιν το κριτίκαρε για τις παρεκκλίσεις του προς τον οτζοβισμό, όσον αφορά τις πολιτικές τακτικές, και προς τον αντιδραστικό ιδεαλισμό, όσον αφορά τη φιλοσοφία:
«Η πλατφόρμα της «Βπεριόντ» κυριαρχείται από απόψεις που είναι ασύμβατες με τις κομματικές αποφάσεις…
Στην πραγματικότητα οτζοβικά συμπεράσματα για την τακτική προκύπτουν από την άποψη που υιοθετήθηκε από την πλατφόρμα της Βπεριόντ.
Προωθώντας στην πλατφόρμα της το καθήκον της ανάπτυξης μιας αποκαλούμενης «προλεταριακής φιλοσοφίας», «προλεταριακής κουλτούρας», κλπ, η ομάδα «Βπεριόντ» στην πραγματικότητα υπερασπίζεται την ομάδα των λογοτεχνικών κύκλων που προωθούν αντιμαρξιστικές ιδέες σε αυτό το θέμα..
Χαρακτηρίζοντας τον οτζοβισμό «νόμιμη απόχρωση άποψης», η πλατφόρμα της ομάδας «Βπεριόντ» προστατεύει και δίνει καταφύγιο στον οτζοβισμό, που προξενεί μεγάλη ζημιά στο Κόμμα».
(V.I.Lenin:‘The‘Vperyod’Group”, in:”Collected Works”;Vol.16;Moscow;1963; p.145-6).
«Όλοι γνωρίζουν ότι είναι ακριβώς ο μαχισμός που πραγματικά προκύπτει από τον όρο «προλεταριακή φιλοσοφία». Στην πραγματικότητα, ο πιο επιδραστικός ιδεολογικός πυρήνας της ομάδας είναι μαχικός, και θεωρεί τη μη-μαχική φιλοσοφία μη «προλεταριακή»…Στην πραγματικότητα, κάθε φράση περί «προλεταριακής κουλτούρας» έχει σαφή πρόθεση να συγκαλύψει την πάλη εναντίον του Μαρξισμού»
V.I. Lenin: “NotesofaPublicist“, in:‘SelectedWorks’,Volume 4; London; l943; p. 35-6).
Το χειμώνα του 1910-11 η ομάδα «Βπεριόντ» οργάνωσε μια δεύτερη «σχολή» στη Μπολόνια της Ιταλίας. Εκεί, ο Τρότσκι συμμετείχε ως ένας από τους διδάσκοντες, μαζί με τον Γιούλι Μαρτοφ και την Αλεξάντρα Κολλοντάι.
1910: Η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής το Γενάρη του 1910
Το Γενάρη του 1910, παρά την αντίθεση του Λένιν που δεν θεωρούσε ότι οι περιστάσεις το επέτρεπαν, μια συνάντηση της Κεντρικής Επιτροπης του ΡΣΔΕΚ, έλαβε χώρα στο Παρίσι, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των Μπολσεβίκων, των Μενσεβίκων, των «κομματικών μενσεβίκων» του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας, του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Περιφέρειας της Λετονίας, της ομάδας «Βπεριόντ», της Βιεννέζικης ομάδας, και του «Μπουντ». Η αντίθεση του Λένιν στη σύγκληση της Κεντρικής Επιτροπής την περίοδο εκείνη οφειλόταν στο ότι γνώριζε πως ένας αριθμός μπολσεβίκων- συμπεριλαμβανομένων των Αλεξέι Ρίκοφ, Σολομών Λοζόβσκι, Λέβ Κάμενεφ και Γκριγκόρι Σοκόλνικοφ, είχαν υιοθετήσει μια συμφιλιωτική θέση.
Παρά το γεγονός αυτό, οι λενινιστές αποδείχθηκαν ικανοί να εξασφαλίσουν την ομόφωνη υπερψήφιση ενός ψηφίσματος που καταδίκαζε τον οτζοβισμό και τον λικβινταρισμό, χωρίς ωστόσο να τους κατονομάζει.
«Η ιστορική κατάσταση του Σοσιαλδημοκρατικού κινήματος την περίοδο της αστικής αντεπανάστασης αναπόφευκτα αναδύει, ως εκδήλωση της αστικής επίδρασης επί του προλεταριάτου, από τη μια, την αποκήρυξη του παράνομου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, την υποτίμηση αυτή του ρόλου του και της σημασίας του, τις προσπάθειες να περικοπεί το πρόγραμμα και τα τακτικά καθήκοντα και συνθήματα της συνεπούς Σοσιαλδημοκρατίας, κλπ. Από την άλλη, αναδύει την αποκήρυξη της δουλειάς της Σοσιαλδημοκρατίας στη Δούμα και της αξιοποίησης όλων των νόμιμων ευκαιριών, την αποτυχία να κατανοηθεί η σημασία τους, την ανικανότητα να προσαρμοστούν οι συνεπείς Σοσιαλδημοκρατικές τακτικές στις ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες της παρούσας στιγμής, κλπ.
Ένα αναπόσπαστο τμήμα της σοσιαλδημοκρατικής τακτικής υπό αυτές τις συνθήκες είναι το ξεπέρασμα και των δύο παρεκκλίσεων με τη διεύρυνση και την εμβάθυνση της Σοσιαλδημοκρατικής δουλειάς σε όλες τις πτυχές του ταξικού αγώνα του προλεταριάτου και με την εξήγηση των κινδύνων αυτών των παρεκκλίσεων».
(Resolution of Plenum of Central Committee of the RSDLP, January 1910, cited by V. I. Lenin:”Controversial Questions”, in:”Selected Works”, Vol. 4; London; 1943; p. 129).
Το αρχικό ψήφισμα του Λένιν περιείχε τη φράση «πόλεμο σε δύο μέτωπα», αλλά αυτή μετατράπηκε σε μια συνάντηση, με μια κίνηση του Τρότσκι, στη φράση «ξεπέρασμα…με τη διεύρυνση και την εμβάθυνση»:
«Το αρχικό κείμενο του ψηφίσματος υποβλήθηκε στην Κεντρική Επιτροπή από εμένα, και η επίμαχη αναφορά αλλάχθηκε από την ολομέλεια…με μια κίνηση του Τρότσκι, ενάντια στην οποία αντιτάχθηκα χωρίς επιτυχία…Η φράση «ξεπέρασμα μέσω της εμβάθυνσης και της διεύρυνσης» εισήχθη με μια κίνηση του Τρότσκι…
Τίποτα στην ολομέλεια δεν προκάλεσε πιο έξαλλη- και συχνά κωμική- αγανάκτηση από όσο η ιδέα περί «αγώνα σε δύο μέτωπα»…
Η κίνηση του Τρότσκι να αντικατασταθεί ο «αγώνας σε δύο μέτωπα» από το «ξεπέρασμα μέσω της διεύρυνσης και της εμβάθυνσης» συναντήθηκε με την ολόθερμη υποστήριξη των Μενσεβίκων και των Βπεριοντ-ιστών…
Στην πραγματικότητα η φράση εκφράζει μια βαθιά επιθυμία, έναν ευσεβή πόθο ότι θα έπρεπε να υπάρχει λιγότερη εσωτερική διαπάλη μεταξύ των σοσιαλδημοκρατών! Είναι ένας καημός των λεγόμενων συμφιλιωτών» (V.I.Lenin:”NotesofaPublicist‘,ibid; p.45-7)
Παρά το χαντάκωμά του από τους συμφιλιωτές, ο Λένιν το θεώρησε αυτό το ψήφισμα ως «εξαιρετικά σημαντικό»:
«Η απόφαση είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί υιοθετήθηκε ομόφωνα: όλοι, χωρίς εξαίρεση, οι μπολσεβίκοι, όλοι οι λεγόμενοι «Βπεριοντ»-ιστές, και τελικά (αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα) όλοι οι Μενσεβίκοι και οι σημερινοί λικβινταριστές χωρίς εξαίρεση, και όλοι οι «εθνικοί» (δηλ. Εβραίοι, Πολωνοί και Λετονοί) Μαρξιστές υιοθέτησαν αυτή την απόφαση» (V.I.Lenin: “ControversialQuestions “, in:ibid; p.128-9).
Ωστόσο, οι συμφιλιωτές κατάφεραν να εξασφαλίσουν την υιοθέτηση πλήθους άλλων ψηφισμάτων στη συνάντηση της Κεντρικής Επιτροπής:
να διαλυθούν όλες οι φράξιες,
να σταματήσει η έκδοση του μπολσεβικικού εντύπου «Προλετάρι» και του μενσεβικικού «Γκόλος Σοτσιαλντεμοκράτια»:
να χορηγηθεί στη Βιεννέζικη Πράβντα του Τρότσκι επιχορήγηση από κομματικούς χρηματικούς πόρους και να εξουσιοδοτηθεί ένας εκπρόσωπος της Κεντρικής Επιτροπής να είναι συνεκδότης μαζί με τον Τρότσκι.
να ιδρυθεί μια συντακτική ομάδα για το κεντρικό όργανο του Κόμματος «Σοτσιαλντεμοκράτ»(Ο Σοσιαλδημοκράτης) αποτελούμενη από 2 μπολσεβίκους (Λένιν και Ζηνόβιεφ), 2 μενσεβίκους (Μαρτόφ και Ντάν) και 1 εκπρόσωπο από το Πολωνικό Κόμμα (Waraki)
να εγκαινιαστεί μια «Εφημερίδα Συζήτησης» παράλληλα με το κεντρικό όργανο, ανοιχτό στους εκπροσώπους των τάσεων που διέφεραν από τη γραμμή του Κόμματος
να οριστεί ως έδρα της Κεντρικής Επιτροπής η Ρωσία
να μεταφερθούν οι χρηματικοί πόροι που υπήρχαν στις έδρες των φραξιών στο γενικό ταμείο του Κόμματος.
Σχετικά με το τελευταίο σημείο, οι μπολσεβίκοι μετέφεραν τα χρήματα σε 3 ενδιάμεσους- τους ηγέτες του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Καρλ.Κάουτσκι, Φράντς Μέρινγκ και Κλάρα Τσέτκιν, μέχρι να μπορούσε να αποδειχτεί ότι και οι άλλες φράξιες είχαν εκπληρώσει τις αποφάσεις που υιοθετήθηκαν στη συνάντηση της ΚΕ.
Οι λενινιστές χαρακτήρισαν αυτές τις αποφάσεις ως συμφιλιωτικό σφάλμα, αφού εξασφάλιζε τη διάλυση της μπολσεβικικής φράξιας ως αντάλλαγμα μιας χωρίς αξίας φραστικής υπόσχεσης από τις άλλες φράξιες.
«Τόσο η ιδεολογική αξία της ολομέλειας και το συμφιλιωτικό της σφάλμα καθίστανται ξεκάθαρα. Η αξία της έγκειται στην απόρριψη των ιδεών του λικβινταρισμού και του οτζοβισμού: το λάθος της έγκειται στην χωρίς διακρίσεις σύναψη μιας συμφωνίας με πρόσωπα και ομάδες των οποίων οι πρακτικές δεν συμβαδίζουν με τις υποσχέσεις τους («υπέγραψαν το ψήφισμα»)».
(V. I. Lenin: “The New Faction of Conciliators or the Virtuous”, in: ibid.; p. 101).
«Οι συμφιλιωτές αναγνώρισαν για όλες τις διάφορες τάσεις ότι έδωσαν μια ελαφρά υπόσχεση να αυτό-εκκαθαριστούν, αντί να αναγνωρίσουν κάτι τέτοιο μόνο για αυτές τις τάσεις που την υλοποιούν (και μόνο στο βαθμό που την υλοποιούν), απαλλάσσοντας τις ίδιες από τα «έλκη» τους. Οι Βπεριοντιστές, οι Γκολοσ-ίτες και ο Τρότσκι, όλοι «υπέγραψαν» το ψήφισμα ενάντια στον οτζοβισμό και το λικβινταρισμό- δηλαδή, υποσχέθηκαν να «αυτό-εκκαθαριστούν»- και εδώ τελείωσαν όλα! Οι συμφιλιωτές «πίστεψαν» την υπόσχεση και μπέρδεψαν το Κόμμα με –«ελκώδεις» όπως οι ίδιοι παραδέχτηκαν- μη-κομματικές γκρούπες»
(V. I.. Lenin: ‘The Climax of the Party Crisis’ in. ibid; p. 115).
Η παραβίαση των αποφάσεων της ΚΕ
Οι μπολσεβίκοι διέλυσαν την οργάνωσή τους και σταμάτησαν την έκδοση του «Προλετάρι», κατ’ εφαρμογή των αποφάσεων της ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του Γενάρη του 1910.
Οι μενσεβίκοι, ωστόσο, απέφυγαν να διαλύσουν την οργάνωση τους, να σταματήσουν την έκδοση του εντύπου τους «Γκόλος Σοτσιαλντεμοκράτα» ή να έρθουν σε ρήξη με το λικβινταρισμό. Στην πραγματικότητα, άρχισαν να εκδίδουν στην Αγ. Πετρούπολη ένα νέο νόμιμο μηνιαίο περιοδικό με τίτλο «Νάσα Ζάρια»(Η Αυγή μας) (που συνέχισε να κάνει την εμφάνισή του ως το 1914) και συνέχισαν να εκδίδουν στη Μόσχα τη νόμιμη εφημερίδα τους «Βοζροζντίενιγιε»(Αναγέννηση). Και τον Αύγουστο του 1910 οι Μενσεβίκοι άρχισαν να εκδίδουν στη Μόσχα το περιοδικό «Ζίζν»(Ζωή) (που συνέχισε ως το Σεπτέμβρη του 1910) ενώ το Γενάρη του 1911 άρχισαν να εκδίδουν στην Αγ. Πετρούπολη το νόμιμο περιοδικό «Ντιέλο Ζίζνι» (Υπόθεση Ζωής) (που συνέχισε ως τον Οκτώβρη του 1911).
Σε όλες αυτές τις εκδόσεις, όπως και στη «Γκόλος Σοτσιαλντεμοκράτα», που συνέχισε να εμφανίζεται κανονικά, οι Μενσεβίκοι συνέχισαν να προωθούν ανοιχτά λικβινταριστικές απόψεις:
«Κόμμα υπό τη μορφή πλήρους και οργανωμένης ιεραρχίας θεσμών δεν υπάρχει»
(P. Potresov: Articlein “NashaZarys“, No. 2, February 1910, p. 61, citedin: V. I. Lenin: “NotesOfaPublicist“, in: “SelectedWorks“, Volume 4; London; l943; p. 53).
«Δεν υπάρχει τίποτε να σταματήσουμε και- θα προσθέταμε από την πλευρά μας- το όνειρο της επαναθέσπισης αυτής της ιεραρχίας στην παλιά παράνομη μορφή της είναι απλά μια επιβλαβής αντιδραστική ουτοπία».
(Editorial in “Vozrozhdeniye”, No.5, April 12th.,1910, p.51, cited in Lenin: ibid.; p. 53).
«Οι τακτικές που παρατηρούνται στις δραστηριότητες των λεγόμενων «λικβινταριστών» είναι οι «τακτικές» που θέτουν το ανοιχτό εργατικό κίνημα στο επίκεντρο, αγωνίζονται να το επεκτείνουν σε κάθε πιθανή κατεύθυνση, και αναζητούν μέσα από αυτό το ανοιχτό εργατικό κίνημα και μόνο μέσα από εκεί τα στοιχεία για την αναβίωση του κόμματος».
(Y.Martov: “Article in “Zhizn”, No.1, September 12th.,1910, p. 9-l0; cited in: V. I. Lenin: ‘The Social Structure of State Power, the Prospects and Liquidationism”; in:ibid.; p. 84).
«Στη νέα ιστορική περίοδο της Ρωσικής ζωής που έχει αρχίσει να υπάρχει, το εργατικό κίνημα πρέπει να οργανωθεί όχι «για επανάσταση», όχι «για προετοιμασία μιας επανάστασης», αλλά απλά για την αποφασιστική και συστηματική υπεράσπιση των ειδικών του συμφερόντων σε όλες τις πτυχές της ζωής: για τη συγκέντρωση και την εκπαίδευση των δυνάμεών του για αυτή την πολύπλευρη και πολύπλοκη δραστηριότητα, για την εκπαίδευση και τη συσσώρευση με αυτό τον τρόπο της σοσιαλιστικής συνείδησης γενικά: για την απόκτηση της ικανότητας να βρίσκουμε τον προσανατολισμό – για να τον υποστηρίξουμε»
(Y. Larin: “RightTurnandAboutTurn!”, in: “DyeloZhizni“, No. 2, p..18, citedin: V. I. Lenin: ibid.; p. 90).
«Μεγάλα πολιτικά καθήκοντα καθιστούν αναπόφευκτο έναν ανηλεή πόλεμο ενάντια στον αντι-λικβινταρισμό. Οαντιλικβινταρισμόςείναιμιασταθερήτροχοπέδη, σταθερήαποσύνθεση»
(F. Dan: “Article in “Nasha Zarya”, No. 6, 1911, cited by: J. V. Stalin: “The Situation in the Social-Democratic Group in the Duma “, in:”Works”, Vol. 2; Moscow; 1953; p. 385).
Σε διάφορα άρθρα από τον Ιούνη του 1910 και έπειτα, ο Λένιν εφιστούσε την προσοχή στο γεγονός ότι οι λικβινταριστές μενσεβίκοι δεν υλοποίησαν τις αποφάσεις της Ολομέλειας της ΚΕ του Γενάρη του 1910:
«Κατά τη διάρκεια εκείνου του χρόνου (1910), οι Γκολοσίτες, οι Βπεριοντιστές και ο Τρότσκι, όλοι, στην πραγματικότητα, αποξένωσαν τους εαυτούς τους από το Κόμμα και κινήθηκαν ακριβώς στην κατεύθυνση του λικβινταρισμού και του οτζοβισμού-τελεσιγραφισμού».(V. I. Lenin: “The Climax of the Party Crisis”, in: ibid; p. 116).
«Από εκείνη ακριβώς την ολομέλεια του 1910, οι προαναφερθείσες κύριες εκδόσεις των λικβινταριστών…είχαν αποφασιστικά και ολοκληρωτικά στραφεί προς το λικβινταρισμό, όχι μόνο «ελαττώνοντας»(παρά τις αποφάσεις της ολομέλειας) «τη σημασία του παράνομου κόμματος», αλλά ευθέως αποκηρύσσοντας το Κόμμα, αποκαλώντας το «πτώμα», διακηρύττοντας ότι το Κόμμα είχε ήδη διαλυθεί, περιγράφοντας την αναβίωση ενός παράνομου κόμματος ως μια «αντιδραστική ουτοπία», εξαπολύοντας ύβρεις και συκοφαντίες για το παράνομο Κόμμα στις σελίδες των νόμιμων περιοδικών τους»
(V. I. Lenin: ResolutiononLiquidationismandtheGroupofLiquidators, SixthConferenceoftheRSDLP, in: Ibid.; p. 152)
«ΟΛΕΣ οι λικβινταριστικές εφημερίδες και περιοδικά…μετά τις πιο οριστικές και σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις που το κόμμα υιοθέτησε, ξανάρχισαν να προωθούν σκέψεις και επιχειρήματα που περιέχουν προφανή λικβινταρισμό…
Η αλήθεια που απέδειξαν τα κείμενα που ανέφερα, που καλύπτουν μια περίοδο άνω των 5 ετών (1908-13), είναι ότι οι λικβινταριστές, παραβιάζοντας όλες τις κομματικές αποφάσεις, συνεχίζουν να καθυβρίζουν και να κριτικάρουν το κόμμα, δηλαδή, την «παράνομη δουλειά»» (V. I. Lenin: “ControversialQuestions“, in:. ibid.; p. l33-4).
Οι Βπεριοντιστές, από την άλλη, συνέχιζαν να υποστηρίζουν την ανεκτικότητα έναντι του οτζοβισμού εντός του κόμματος:
«Η Βπεριόντ, στο νο.3(Μάης 1911)…ρητά αναφέρει ότι ο οτζοβισμός είναι μια «πλήρως νόμιμη τάση εντός του Κόμματός μας»(σ.78)»…
(V.I. Lenin: ‘TheNewFactionofConciliatorsOrtheVirtuous‘, in; ibid.; p. 107).
Το Σεπτέμβρη του 1910, ο Τρότσκι εκδίωξε το Λεβ Κάμενεφ, επίσημο εκπρόσωπο της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, από την εκδοτική επιτροπή της «Πράβντα», καταγγέλλοντας
«τη συνομωσία της κλίκας των εμιγκρέδων (σ.σ. δηλ. τους μπολσεβίκους) εναντίον του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος»(L.Trotsky:”Pravda‘, No.21, 1910),
προσθέτοντας απειλητικά:
«Ο κύκλος του Λένιν, που θέλει να τεθεί υπεράνω του Κόμματος, θα βρεθεί εκτός αυτού»(L. Trotsky: ibid).
Ο Λένιν δήλωσε ότι η εκδίωξη από τον Τρότσκι του εκπροσώπου της ΚΕ από την εκδοτική ομάδα της «Πράβντα» επιβεβαίωνε την ήδη εκφρασμένη άποψη των Μπολσεβίκων ότι, υπό το μανδύα του «μη φραξιονισμού», ο Τρότσκι, στην πραγματικότητα, επεδίωκε να σχηματίσει μια φράξια:
«ότι το εγχείρημα του Τρότσκι είναι μια απόπειρα να δημιουργήσει μια φράξια είναι σε όλους προφανές τώρα, μετά την εκδίωξη από τον Τρότσκι του εκπροσώπου της Κεντρικής Επιτροπής από την «Πράβντα»».
(V. I. Lenin: “TheHistoricalMeaningoftheInternalPartyStruggleinRussia“: In ‘SelectedWorks‘; Volume 3; London; 19~6; p. 517).
Το γεγονός ότι ο Τρότσκι δήλωνε επιθυμία για ενότητα των φραξιών απέκρυπτε την έμπρακτη υποστήριξή του στους μενσεβίκους λικβινταριστές και οτζοβιστές αποδεικνύεται από την άρνησή του να καταδικάσει αυτές τις φράξιες για την αποκήρυξη των συμφιλιωτικών αποφάσεων για τις οποίες όλες οι φράξιες είχαν συμφωνήσει κατά την ολομέλεια της ΚΕ του Γενάρη του 1910.
Όπως λέει ο συμπαθών τον Τρότσκι βιογράφος του, Ισαάκ Ντόιτσερ:
«Αυτή ήταν η ευκαιρία με την οποία ο Τρότσκι, ο προασπιστής της ενότητας, θα έπρεπε να είχε καταφερθεί ενάντια στους παραβάτες της ενότητας. Όμως στην Πράβντα «σταμάτησε την κριτική» και μόνο ελαφρώς υπαινισσόταν τη δυσαρέσκειά του ενάντια στη συμπεριφορά των μενσεβίκων…Ο Τρότσκι πήρε θέση ενάντια σε όσους πειθάρχησαν στις αποφάσεις. Πράττοντας κατ’ αυτό τον τρόπο, ενέπλεξε τον εαυτό του σε ξεκάθαρες ασυνέπειες. Αυτός, ο μαχητής της ενότητας, συνέπραττε στο όνομα της ελευθερίας της δυσπιστίας στη νέα ρήξη στο κόμμα που επέφεραν οι μενσεβίκοι. Αυτός, που εξυμνούσε με ζήλο που θα ταίριαζε σε ένα μπολσεβίκο την παρανομία, έδωσε τα χέρια με όσους επεδίωκαν να απαλλαγούν από την παρανομία γιατί τη θεωρούσαν μια επικίνδυνη ντροπή.Εν τέλει, ο ορκισμένος εχθρός του αστικού φιλελευθερισμού, συμμάχησε με εκείνους που ήταν υπέρ μιας συμμαχίας με το φιλελευθερισμό εναντίον αυτών που ήταν φανατικά αντίθετοι σε μια τέτοια συμμαχία…
Μια τόσο αντιφατική στάση τον έφερε σε αποξένωση…Άλλη μια φορά για τους μπολσεβίκους φαινόταν όχι απλά ένας αντίπαλος, αλλά ένας ύπουλος εχθρός…Ο Μαρτόφ τον έκανε να κλείσει τα μάτια πάνω από μια φορά για τις μενσεβικικές κινήσεις που ήταν απεχθείς σε αυτόν. Ο μεγάλης διάρκειας και πικρός καυγάς του με το Λένιν τον έκανε να αρπάζεται από κάθε μικρολεπτομέρεια των μπολσεβικικών πολιτικών. Τη διαφωνία του με το Λενινισμό την εξέφραζε δημόσια με το συνήθη τραυματικό σαρκασμό. Την ενόχλησή του με τους μενσεβίκους την έκανε γνωστή κυρίως μέσω ιδιωτικών συζητήσεων ή σε «γκρινιάρικες» επιστολές».
(I. Deutscher: “TheProphetArmed: Trotsky: 1879-1921″; London; 1970; p.. 195, 196).
Ο Λένιν, εκφράστηκε πιο ανοιχτά για τη συμπεριφορά του Τρότσκι σε ένα άρθρο με τίτλο «Το μέγεθος της ντροπής του Ιούδα Τρότσκι»
«Στην ολομέλεια ο Ιούδας Τρότσκι έδωσε μια μεγάλη παράσταση καταπολέμησης του λικβινταρισμού και του οτζοβισμού. Διακήρυττε και ορκιζόταν ότι ήταν πιστός στο Κόμμα. Του δόθηκε επιχορήγηση…Ο Ιούδας εκδίωξε τον εκπρόσωπο της Κεντρικής Επιτροπής από την Πράβντα και άρχισε να γράφει λικβινταριστικά άρθρα στη Φορβαρτς. Παραβιάζοντας την ρητή απόφαση περί Επιτροπής Σχολής που όριζε η ολομέλεια ώστε κανένας κομματικός διδάσκοντας να μην πάει στη φραξιονιστική σχολή της Βπεριόντ, ο Ιούδας Τρότσκι πήγε και συζήτησε ένα σχέδιο για συνδιάσκεψη με την ομάδα Βπεριόντ..Τέτοιο είναι το μέγεθος της ντροπής του Ιούδα Τρότσκι»
(V.I.Lenin: “JudasTrotsky‘sBlushofShame“; in: “CollectedWorks“; Vol. 17; Moscow; l963; p.45) .
Τα μέλη των λικβινταριστών μενσεβίκων στην Κεντρική Επιτροπή, που πλέον είχε την έδρα της στη Ρωσία -βάσει της απόφασης του Γενάρη του 1910 –και ήταν υποχρεωμένη να λειτουργεί παράνομα, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην ΚΕ, με το επιχείρημα ότι όλες οι παράνομες μορφές ήταν «αμφισβητούμενες» και «επιβλαβείς». Τα συμφιλιωτικά μέλη της ΚΕ αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στις συναντήσεις της ΚΕ χωρίς τους λικβινταριστές μενσεβίκους, με το επιχείρημα ότι τέτοιες συναντήσεις θα ήταν «μη αντιπροσωπευτικές»:
«Και όσον αφορά τη δουλειά στη Ρωσία; Ούτε μια συνάντηση της Κεντρικής Επιτροπής δεν υπήρξε για έναν ολόκληρο χρόνο! Γιατί; Επειδή τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής στη Ρωσία (συμφιλιωτές που δικαίως άξιζαν τα φιλιά της «Γκολος …Λικβιντατόροφ») συνέχιζαν να «προσκαλούν» τους διασπαστές για ένα χρόνο και 3 μήνες, αλλά ποτέ δεν τους κατάφεραν να «αποδεχτούν την πρόσκληση»».
(V. I. Lenin: “TheClimaxofthePartyCrisis“, in: Ibid.; p.116).
Το αποτέλεσμα ήταν ότι για μια σημαντική περίοδο μετά την ολομέλεια του Γενάρη του 1910, όλη η πρακτική κομματική δουλειά διεξαγόταν από τους μπολσεβίκους και τους «κομματικούς μενσεβίκους», επικεφαλής των οποίων ήταν ο Γκεόργκι Πλεχάνοφ.
«όλη η κομματική δουλειά, καθ’ όλη τη διάρκεια εκείνου του έτους (σ.σ. δηλ, του 1910) έγινε από τους μπολσεβίκους και τους Πλεχανοφικούς..
Αυτή η κομματική δουλειά (στον τύπο, που ήταν προσβάσιμη σε όλους) διεξήχθη από τους μπολσεβίκους και τους Πλεχανοφικούς, παρά.. τα «συμφιλιωτικά» ψηφίσματα και τις επιτροπές που σχηματίστηκαν βάσει της ολομέλειας, και όχι μαζί με τους Γκολοσ-ίτες και τους Βπεριοντιστές, αλλά ενάντιά σε αυτούς (γιατί ήταν αδύνατο να δουλέψει κανείς μαζί με τους λικβινταριστές και τους οτζοβιστές- τελεσιγραφιστές)». (V. I. Lenin: ibid.; p. 115, 116).
1910-1911: Οι Μπολσεβίκοι ξαναδημιουργούν τη φράξιά τους
Θεωρώντας το Σεπτέμβρη του 1910 ότι η αποκήρυξη των αποφάσεων της Κεντρικής Επιτροπής του Γενάρη του 1910 είχε επαρκώς αποδειχθεί, το μήνα εκείνο οι μπολσεβίκοι ξεκίνησαν μια νέα εκδοτική φραξιονιστική απόπειρα, την εφημερίδα «Ραμπότσαγια Γκαζέτα»(Εργατική εφημερίδα), που εκδιδόταν στο Παρίσι με εκδότη το Λένιν. Η 6η κομματική Συνδιάσκεψη το Γενάρη του 1912, μετέτρεψε το έντυπο αυτό στο επίσημο όργανο της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, και συνέχιζε να κάνει την εμφάνισή του ως τον Αύγουστο του 1912.
«Το πρώτο φραξιονιστικό βήμα που έκαναν οι μπολσεβίκοι ήταν να ιδρύσουν τη Ραμπότσαγια Γκαζέτα το Σεπτέμβρη του 1910»
(V. I. Lenin. “The New Faction of Conciliators or the Virtuous”,in “Selected Works” Vol. 4; London; l943; p. 102).
Το Δεκέμβρη του 1910 οι μπολσεβίκοι ανακοίνωσαν και τυπικά ότι θεωρούσαν τους εαυτούς τους απαλλαγμένους από όλες τις υποχρεώσεις που επέβαλε η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Γενάρη του 1910, αφού οι αποφάσεις της σταθερά και με συνέπεια περιφρονούνταν από τους λικβινταριστές μενσεβίκους.
«Με τη «διακήρυξή» τους της 18ης Δεκέμβρη 1910, οι μπολσεβίκοι ρητά και τυπικά δήλωναν ότι ακύρωναν τη συμφωνία με όλες τις άλλες φράξιες. Η παραβίαση της «ειρήνης» που είχε επιτευχθεί στην ολομέλεια, οι παραβιάσεις της από΄την «Γκόλος», τη «Βπεριόντ» και τον Τρότσκι, είχαν καταστεί ένα πλήρως παραδεδεγμένο γεγονός».
(V.I. Lenin: “TheClimaxofthePartyCrisis“, inibid.; p.117.
Τον ίδιο μήνα, το Δεκέμβρη του 1910, οι μπολσεβίκοι άρχισαν την έκδοση στη Ρωσία, της νόμιμης εφημερίδας «Ζβεζντά»(το Αστέρι)- που εκδιδόταν αρχικά μια φορά τη βδομάδα και μετά 2 ή 3 φορές τη βδομάδα, στην Αγ. Πετρούπολη, μέχρι να απαγορευτεί από την τσαρική κυβέρνηση τον Απρίλη του 1912. Η «Ζβεζντά» αντικαταστάθηκε από τη «Νιεβσκαγια Ζβεζντά» (Το Αστέρι του Νέβα), μέχρι να απαγορευτεί και αυτή τον Οκτώβρη του 1912. Άρχισαν Επίσης να εκδίδουν το νόμιμο περιοδικό «Μισλ»(Η σκέψη), που εκδιδόταν μηνιαία στη Μόσχα μέχρι τον Απρίλη του 1911. Το Μάη του 1911 οι μπολσεβίκοι διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Γραφείο Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής, που κυριαρχούταν από λικβινταριστές μενσεβίκους.
«Για ενάμιση χρόνο, από το Γενάρη του 1910 ως τον Ιούνη του 1911, όταν είχαν την πλειοψηφία στο Γραφείο Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής και πιστούς «φίλους» στα πρόσωπα των συμφιλιωτών στο Ρωσικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, δεν έκαναν τίποτα, απολύτως τίποτα για να αναπτύξουν τη δουλειά στη Ρωσία!».
(V. I. Lenin: ‘TheClimaxofthePartyCrisis“, in: ibid.; p. 121).
«Η ρήξη μεταξύ των μπολσεβίκων …και του Γραφείου Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής είναι μια διόρθωση του συμφιλιωτικού σφάλματος της ολομέλειας. Η επαναπροσέγγιση των φραξιών που πράγματι πολεμούν ενάντια στο λικβινταρισμό και τον οτζοβισμό πλέον θα προχωρήσει, παρά τις μορφές που αποφασίστηκαν από την ολομέλεια, γιατί αυτές οι μορφές δεν ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο»
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: ibid.; p. 101).

Περιεχόμενα:
1910-1911: Οι Μπολσεβίκοι ξαναδημιουργούν τη φράξιά τους
1911: Η συνάντηση των μελών της ΚΕ που ζούσαν στο εξωτερικό, τον Ιούνη του 1911
Η Οργανωτική Επιτροπή Ρωσίας
1912: Η 6η Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ
Η Μπολσεβίκικη Πράβντα
Η Οργανωτική Επιτροπή
Η επαναστατική αναβίωση
Το «Μπλοκ του Αυγούστου»
«Πολιτιστική- Εθνική Αυτονομία»
«Εξευρωπαϊσμός»
1912-13: Ο Τρότσκι στα Βαλκάνια
Οι εκλογές για τη Δούμα το 1912
Η ομάδα Βπεριόντ («Εμπρός») συνεργάζεται με τους μπολσεβίκους
1913: Η συνδιάσκεψη του Γενάρη του 1913
Το γράμμα του Τρότσκι στον Τσχάιτζε
Η «Καλοκαιρινή Συνδιάσκεψη» του 1913
1914: Η κατάρρευση του «Συνασπισμού του Αυγούστου»
Η «Μπόρμπα» του Τρότσκι
Η Συνδιάσκεψη των Βρυξελλών το 1914
1910-1911: Οι Μπολσεβίκοι ξαναδημιουργούν τη φράξιά τους
Θεωρώντας το Σεπτέμβρη του 1910 ότι η αποκήρυξη των αποφάσεων της Κεντρικής Επιτροπής του Γενάρη του 1910 είχε επαρκώς αποδειχθεί, το μήνα εκείνο οι μπολσεβίκοι ξεκίνησαν μια νέα εκδοτική φραξιονιστική απόπειρα, την εφημερίδα «Ραμπότσαγια Γκαζέτα»(Εργατική εφημερίδα), που εκδιδόταν στο Παρίσι με εκδότη το Λένιν. Η 6η κομματική Συνδιάσκεψη το Γενάρη του 1912, μετέτρεψε το έντυπο αυτό στο επίσημο όργανο της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, και συνέχιζε να κάνει την εμφάνισή του ως τον Αύγουστο του 1912.
«Το πρώτο φραξιονιστικό βήμα που έκαναν οι μπολσεβίκοι ήταν να ιδρύσουν τη Ραμπότσαγια Γκαζέτα το Σεπτέμβρη του 1910»
(V. I. Lenin. “The New Faction of Conciliators or the Virtuous”,in “Selected Works” Vol. 4; London; l943; p. 102).
Το Δεκέμβρη του 1910 οι μπολσεβίκοι ανακοίνωσαν και τυπικά ότι θεωρούσαν τους εαυτούς τους απαλλαγμένους από όλες τις υποχρεώσεις που επέβαλε η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Γενάρη του 1910, αφού οι αποφάσεις της σταθερά και με συνέπεια περιφρονούνταν από τους λικβινταριστές μενσεβίκους.
«Με τη «διακήρυξή» τους της 18ης Δεκέμβρη 1910, οι μπολσεβίκοι ρητά και τυπικά δήλωναν ότι ακύρωναν τη συμφωνία με όλες τις άλλες φράξιες. Η παραβίαση της «ειρήνης» που είχε επιτευχθεί στην ολομέλεια, οι παραβιάσεις της από΄την «Γκόλος», τη «Βπεριόντ» και τον Τρότσκι, είχαν καταστεί ένα πλήρως παραδεδεγμένο γεγονός».
(V.I. Lenin: “The Climax of the Party Crisis”, in ibid.; p.117.
Τον ίδιο μήνα, το Δεκέμβρη του 1910, οι μπολσεβίκοι άρχισαν την έκδοση στη Ρωσία, της νόμιμης εφημερίδας «Ζβεζντά»(το Αστέρι)- που εκδιδόταν αρχικά μια φορά τη βδομάδα και μετά 2 ή 3 φορές τη βδομάδα, στην Αγ. Πετρούπολη, μέχρι να απαγορευτεί από την τσαρική κυβέρνηση τον Απρίλη του 1912. Η «Ζβεζντά» αντικαταστάθηκε από τη «Νιεβσκαγια Ζβεζντά» (Το Αστέρι του Νέβα), μέχρι να απαγορευτεί και αυτή τον Οκτώβρη του 1912. Άρχισαν Επίσης να εκδίδουν το νόμιμο περιοδικό «Μισλ»(Η σκέψη), που εκδιδόταν μηνιαία στη Μόσχα μέχρι τον Απρίλη του 1911. Το Μάη του 1911 οι μπολσεβίκοι διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Γραφείο Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής, που κυριαρχούταν από λικβινταριστές μενσεβίκους.
«Για ενάμιση χρόνο, από το Γενάρη του 1910 ως τον Ιούνη του 1911, όταν είχαν την πλειοψηφία στο Γραφείο Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής και πιστούς «φίλους» στα πρόσωπα των συμφιλιωτών στο Ρωσικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, δεν έκαναν τίποτα, απολύτως τίποτα για να αναπτύξουν τη δουλειά στη Ρωσία!».
(V. I. Lenin: ‘The Climax of the Party Crisis”, in: ibid.; p. 121).
«Η ρήξη μεταξύ των μπολσεβίκων …και του Γραφείου Εξωτερικού της Κεντρικής Επιτροπής είναι μια διόρθωση του συμφιλιωτικού σφάλματος της ολομέλειας. Η επαναπροσέγγιση των φραξιών που πράγματι πολεμούν ενάντια στο λικβινταρισμό και τον οτζοβισμό πλέον θα προχωρήσει, παρά τις μορφές που αποφασίστηκαν από την ολομέλεια, γιατί αυτές οι μορφές δεν ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο»
(V. I. Lenin: “TheNewFactionofConciliatorsortheVirtuous“, in: ibid.; p. 101).
1911: Η συνάντηση των μελών της ΚΕ που ζούσαν στο εξωτερικό, τον Ιούνη του 1911
Τον Ιούνη του 1911, με πρωτοβουλία του Λένιν, μια συνάντηση των μελών της ΚΕ που ζούσαν στο εξωτερικό έλαβε χώρα στο Παρίσι, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι των Μπολσεβίκων, των «Κομματικών Μενσεβίκων», του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας, και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Λετονικής περιοχής.
Η συνάντηση θέσπισε μια Οργανωτική Επιτροπή Εξωτερικού, που είχε αρμοδιότητα να συγκαλέσει μια Πανρωσική Συνδιάσκεψη. Αυτή, με τη σειρά της, θέσπισε μια Τεχνική Επιτροπή Εξωτερικού, για να αντιμετωπίσει τεχνικά ζητήματα, όπως τις εκδόσεις, τις μεταφορές, κλπ.
Εξ αρχής, η Οργανωτική Επιτροπή Εξωτερικού είχε μια πλειοψηφία συμφιλιωτιστών μελών, και προκειμένου να αποφευχθεί η ρήξη με τους λικβινταριστές μενσεβίκους, δεν προχώρησε στη σύγκληση συνδιάσκεψης. Το Νοέμβρη του 1911, συνεπώς, τα μπολσεβικικά μέλη της αποσύρθηκαν από αυτή.
Η Οργανωτική Επιτροπή Ρωσίας
Τον Ιούλη του 1911, τα μπολσεβικικά μέλη της ΚΕ που βρίσκονταν στο Παρίσι, έστειλαν το Γκριγκόρι Ορτζονικίτζε στη Ρωσία για να εργαστεί για τη σύγκληση της Κομματικής Συνδιάσκεψης. Ως αποτέλεσμα της δραστηριότητάς του, μια συνάντηση εκπροσώπων τοπικών Κομματικών Οργανώσεων θέσπισε το Νοέμβρη του 1911 μια Ρωσική Οργανωτική Επιτροπή, που είχε το καθήκον να κάνει όλα τα απαραίτητα για τη σύγκληση μιας Κομματικής Συνδιάσκεψης.
Αυτή η επιτροπή, αποτελούμενη από Μπολσεβίκους και «Κομματικούς Μενσεβίκους», έκανε όλους τους διακανονισμούς για τη σύγκληση της 6ης Κομματικής Συνδιάσκεψης στην Πράγα το Γενάρη του 1912.
«Ως τις 14 Νοέμβρη, η Ρωσική Οργανωτική Επιτροπή είχε σχηματιστεί. Στην πραγματικότητα, δημιουργήθηκε από τους Μπολσεβίκους και τους Κομματικούς μενσεβίκους της Ρωσίας. «Η συμμαχία των δύο ισχυρών φραξιών» (ισχυρών στην ιδεολογική τους αλληλεγγύη και στη δουλειά του να καυτηριάζουν τα «έλκη») ήταν γεγονός») (V.I. Lenin: “The Climax of the Party Crisis”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; 1943, p. 118)
Τον ίδιο μήνα, Δεκέμβρη του 1911, μια συνάντηση των μπολσεβικικών ομάδων του εξωτερικού έλαβε χώρα στο Παρίσι, με στόχο την ενοποίησή τους για την επικείμενη κομματική συνδιάσκεψη. Συμμετείχαν 11 αντιπρόσωποι με δικαίωμα ψήφου, υπό την ηγεσία του Λένιν.
1912: Η 6η Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ
Για να σταματήσει αυτή η απαράδεκτη κατάσταση που δημιούργησε η κυριαρχία των Μενσεβίκων στην Κεντρική Επιτροπή, που αρνιόταν τόσο να είναι ενεργή όσο και το να συγκαλέσει συνέδριο, μια Κομματική Συνδιάσκεψη συγκλήθηκε το Γενάρη του 1912 με πρωτοβουλία των Μπολσεβίκων: η 6η κομματική συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ.
Πάνω από 20 οργανώσεις του Κόμματος εκπροσωπήθηκαν στη συνδιάσκεψη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Αγ. Πετρούπολης, της Μόσχας, του Κιέβου, του Αικατερίνοσλαβ, του Νικολάγιεφ, του Σαρατόφ, του Καζάν, του Βίλνιους, του Ντβίνσκ, της Τυφλίδας και του Μπακού. Οι Μενσεβίκοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν- εκτός από μια μικρή ομάδα, των «Κομματικών Μενσεβίκων».
Η συνδιάσκεψη εξέλεξε μια μπολσεβικική Κεντρική Επιτροπή, με επικεφαλής το Λένιν, και αυτή με τη σειρά της θέσπισε ένα νέο Γραφείο Ρωσίας της Κεντρικής Επιτροπής, με επικεφαλής το Στάλιν, για να καθοδηγήσει την πρακτική δουλειά του Κόμματος εντός Ρωσίας.
Ένα ψήφισμα που σχεδιάστηκε από το Λένιν και υιοθετήθηκε από τη συνδιάσκεψη ασχολήθηκε με τις αντικομματικές δραστηριότητες των λικβινταριστών μενσεβίκων, που συσπειρώνονταν γύρω από τα περιοδικά Νάσα Ζάρια (Η Αυγή μας) και Ντιέλο Ζίζνι (Η Υπόθεση της Ζωής), και τους έθετε πλέον «εκτός κόμματος»:
«Η Συνδιάσκεψη κηρύσσει ότι η ομάδα που εκπροσωπείται από τα «Νάσα Ζάρια» και «Ντιέλο Ζίζνι» έχει με τη συμπεριφορά της, οριστικά θέσει εαυτόν εκτός Κόμματος»
(V. I. Lenin: Resolution on Liquidationism and the Group of Liquidators, Sixth Conference RSDLP, in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p. 152).
Οι Μπολσεβίκοι θεώρησαν την 6η Κομματική Συνδιάσκεψη ως έχουσα μεγάλη σημασία αφού, με την εκδίωξη των λικβινταριστών μενσεβίκων, δημιουργούταν για πρώτη φορά ένα πραγματικά ενωμένο Κόμμα βασισμένο στις Λενινιστικές αρχές:
«Η συνδιάσκεψη ήταν μέγιστης σημασίας για την ιστορία του κόμματός μας, γιατί χάραξε μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ των μπολσεβίκων και των μενσεβίκων και συγχώνευσε τις μπολσεβικικές οργανώσεις όλης της χώρας σε ένα ενωμένο Μπολσεβικικό Κόμμα»
(J. V. Stalin: Report to the 15th. Congress of the CPSU (B.), cited in: “History of the Communist Party of the Soviet Union (Bolsheviks)”. Moscow; 194l; p. l42).
Η Μπολσεβίκικη Πράβντα
Οι λικβινταριστές μενσεβίκοι και η ομάδα γύρω από την Πράβντα του Τρότσκι αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τη νομιμότητα της 6ης Κομματικής Συνδιάσκεψης:
«Ούτε οι λικβινταριστές ούτε οι πολυάριθμες ομάδες του εξωτερικού (εκείνες..του Τρότσκι και άλλων)…αναγνώρισαν τη συνδιάσκεψη του Γενάρη του 1912» (V. I. Lenin: “Socialism and War”, in: “Collected Works”, Volume 18; London; n.d.; p. 255).
Ο Τρότσκι, συγκεκριμένα, κατήγγειλε με σφοδρότητα τη Συνδιάσκεψη στις σελίδες της Πράβντα (π.χ. στην Πράβντα, νο.24, 1912) και ανώνυμα στις σελίδες του Φορβαρτς. Ο θυμός του εντάθηκε όταν, στις 5 Μάη 1912 οι Μπολσεβίκοι άρχισαν να εκδίδουν στην Αγ. Πετρούπολη μια καθημερινή εφημερίδα με το όνομα «Πράβντα», με εκδότη το Στάλιν: Ο Τρότσκι ήταν καταπέλτης για την «κλοπή» του ονόματος της εφημερίδας «του», από
«τους κύκλους των οποίων τα συμφέροντα είναι σε σύγκρουση με τις ζωτικές ανάγκες του Κόμματος, τους κύκλους που ζουν και κυριαρχούν μόνο μέσω του χάους και της σύγχυσης»
(«Pravda», Νο.25, 1912)
και απαιτούσε η μπολσεβικική εφημερίδα να αλλάξει το όνομά της, καταλήγοντας, απειλητικά:
«Περιμένουμε σιωπηλά για μια απάντηση προτού κάνουμε περαιτέρω κινήσεις» (στο ίδιο).
Ο Λένιν έγραψε στην εκδοτική επιτροπή της Μπολσεβικικής Πράβντα:
«Σας συμβουλεύω να απαντήσετε στον Τρότσκι μέσω ταχυδρομείου: «Στον Τρότσκι (Βιέννη). Δεν πρέπει να απαντάμε σε διαλυτικά και συκοφαντικά γράμματα»: Η βρώμικη εκστρατεία του Τρότσκι ενάντια στην Πράβντα είναι ένα συνονθύλευμα ψεμάτων και συκοφαντιών» (V. I. Lenin: “Letter to the Editor of Pravda”, July 19th., 1912, in: “Collected Works”, Volume 35; Moscow; 1966; p. 41),
Και ο Στάλιν σχολίαζε σχετικά ότι ο Τρότσκι ήταν απλά
«…ένα θορυβοποιός πρωταθλητής με ψεύτικους μυς» (J. V. Stalin: “The Elections in St. Petersburg”, in: “works”; Volume 2; Moscow; l953; p. 288).
Η Οργανωτική Επιτροπή
Από το φθινόπωρο του 1910 ο Τρότσκι ξεκίνησε προετοιμασίες για την ένωση όλων των αντιμπολσεβικικών στοιχείων, που είχαν σχέση με το ΡΣΔΕΚ, σε ένα μπλοκ το οποίο, μέσω της σύγκλησης μιας συνδιάσκεψης εξ ονόματος του Κόμματος, θα σφετεριζόταν το όνομα και το μηχανισμό του Κόμματος.
Όπως ο Λένιν το έθετε:
«Ο Τρότσκι συσπειρώνει όλους τους εχθρούς του Μαρξισμού. Ο Τρότσκι ενώνει όλους όσους η ιδεολογική αποσύνθεση είναι προσφιλής: …όλους τους φιλισταίους που δεν καταλαβαίνουν τους λόγους για τον αγώνα και που δεν επιθυμούν να μάθουν, να σκεφτούν και να ανακαλύψουν τις ιδεολογικές ρίζες της απόκλισης των απόψεων» (V. I Lenin: Letter to the Russian Collegium of the Central Committee of the RSDLP, in: “Collected Works”, Volume 17; 1963; p. 21).
Το Νοέμβρη του 1910 ο Τρότσκι εξασφάλισε την υιοθέτηση μέσω του Ομίλου Βιέννης του ΡΣΔΕΚ ενός ψηφίσματος που θέσπιζε ταμείο για τους σκοπούς της σύγκλησης μιας τέτοιας συνδιάσκεψης. Ο Λένιν σχολίαζε:
«Στις 26 Νοέμβρη του 1910, ο Τρότσκι πέρασε ένα ψήφισμα στο λεγόμενο Κομματικό Όμιλο Βιέννης (έναν κύκλο Τροτσκιστών, εξόριστων που είναι πιόνια στα χέρια του Τρότσκι)..Οι επιθέσεις του Τρότσκι στο μπλοκ των Μπολσεβίκων και της ομάδας του Πλεχάνωφ δεν είναι νέες: αυτό που είναι νέο είναι το αποτέλεσμα του ψηφίσματός του: ο Όμιλος Βιέννης (διάβαζε «Τρότσκι») έχει οργανώσει ένα «γενικό κομματικό ταμείο για το σκοπό της προετοιμασίας και της σύγκλησης μιας συνδιάσκεψης του ΡΣΔΕΚ». Αυτό…είναι μια ξεκάθαρη παραβίαση της κομματικής νομιμότητας και η απαρχή μιας περιπέτειας για την οποία πολύ σύντομα ο Τρότσκι θα πάθει συμφορά» (V. I. Lenin: ibid; p. 19, 20)
«Το ψήφισμα του Τρότσκι…εκφράζει το βασικό σκοπό της ομάδας «Γκόλος»: να καταστρέψει τα κεντρικά σώματα που τόσο αποστρέφονται οι Λικβινταριστές, και μαζί με αυτά, το Κόμμα ως οργάνωση. Δεν είναι αρκετό να αποκαλύψουμε τις αντικομματικές δραστηριότητες της « Γκόλος» και του Τρότσκι: πρέπει να καταπολεμηθούν»
(V. I. Lenin: “The State of Affairs in the Party”,in: ibid.; p. 23).
Το Μάρτη του 1912 ο Τρότσκι αποπειράθηκε να επωφεληθεί της εκδίωξης των Λικβινταριστών Μενσεβίκων από το Κόμμα συγκαλώντας μια προκαταρκτική συνδιάσκεψη στο Παρίσι, στην οποία συμμετείχαν αντιπρόσωποι από διάφορες οργανώσεις (μερικές εντελώς «σφραγίδα»), οι ηγεσίες των οποίων αντιτίθονταν στους Μπολσεβίκους: το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Λετονικής Περιοχής, η «Καυκάσια Περιφερειακή Επιτροπή» του ΡΣΔΕΚ, το Μπουν, η Μενσεβικική ομάδα που συσπειρωνόταν γύρω από την εφημερίδα «Γκόλος Σοτσιαλντεμοκράτσια» («Η Φωνή του Σοσιαλδημοκράτη»), η ομάδα Βπεριόντ (Εμπρός), και η ομάδα γύρω από τη βιεννέζικη Πράβντα του Τρότσκι. Η συνάντηση κατήγγειλε την 6η Κομματική Συνδιάσκεψη, και η Κεντρική Επιτροπή που εξελέγη από αυτή χαρακτηρίστηκε «έκνομη»:
«Η συνδιάσκεψη διακήρυξε ότι η συνδιάσκεψη (σ.σ. η 6η Κομματική Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ) είναι μια ανοιχτή απόπειρα μιας ομάδας προσώπων, που έχουν εντελώς εσκεμμένα οδηγήσει το Κόμμα σε διάλυση, να σφετεριστούν την σημαία του Κόμματος, και εκφράζει τη βαθύτατη λύπη της για το ότι αρκετές κομματικές οργανώσεις και σύντροφοι έπεσαν θύματα αυτής της απάτης και έχουν έτσι διευκολύνει τη διασπαστική και σφετεριστική πολιτική της σέχτας του Λένιν. Η συνδιάσκεψη εκφράζει την πεποίθησή της ότι όλες οι Κομματικές Οργανώσεις στη Ρωσία και το εξωτερικό θα διαμαρτυρηθούν ενάντια στο πραξικόπημα που έλαβε χώρα, θα το αρνηθούν να αναγνωρίσουν τα κεντρικά σώματα που εξέλεξε η συνδιάσκεψη αυτή, και με κάθε μέσο θα βοηθήσουν να αποκατασταθεί η ενότητα του Κόμματος με τη σύγκληση μιας γνήσιας Πανκομματικής Συνδιάσκεψης» (Resolution of March 1912 Paris conference in: “Vorwarts”; (Forward), March 26th., 1912).
Η συνδιάσκεψη όρισε μια «Οργανωτική Επιτροπή» με τον διακηρυγμένο στόχο να συγκαλέσει μια «νόμιμη Κομματική Συνδιάσκεψη».
Ο Λένιν επεσήμαινε ότι ο ρόλος του Τρότσκι στο υπό εκκόλαψη αντιμπολσεβικικό μπλοκ ήταν να καλύψει τους λικβινταριστές μενσεβίκους με «αριστερές» δημαγωγικές φράσεις:
«Η βάση αυτού του μπλοκ είναι προφανής: οι λικβινταριστές χαίρουν πλήρης ελευθερίας να προωθήσουν τη γραμμή τους… «όπως πριν», ενώ ο Τρότσκι, από το εξωτερικό, τους καλύπτει με επαναστατικές φράσεις, που δεν του κοστίζουν τίποτα και δεν τους δεσμεύει σε τίποτα»
(V. I. Lenin: “‘The Liquidators against the Party”, in: “Collected Works”, Volume 18; Moscow; 1963; p. 24).
Η επαναστατική αναβίωση
Κατά το πρώτο μισό του 1912, το επαναστατικό κίνημα στη Ρωσία άρχισε να αναβιώνει. Τον Απρίλη του 1912, κατά τη διάρκεια μιας απεργίας στα χρυσωρυχεία του Λένα στη Σιβηρία, πάνω από 500 εργάτες σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν από την τσαρική αστυνομία. Οι εργάτες απάντησαν με μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις, που κορυφώθηκαν την Πρωτομαγιά.
Το «Μπλοκ του Αυγούστου»
Τον Αύγουστο του 1912, η αντιμπολσεβικική συνδιάσκεψη, για την προετοιμασία της οποίας είχε οριστεί η «Οργανωτική Επιτροπή» το Μάρτη, έλαβε χώρα στη Βιέννη, υπό την ηγεσία των Τρότσκι, Μαρτοφ και Ντάν. Οι οργανώσεις που εκπροσωπήθηκαν στη συνδιάσκεψη και σχημάτισαν αυτό που το κόμμα αποκαλούσε ο «Συνασπισμός του Αυγούστου», ήταν:
οι λικβινταριστές Μενσεβίκοι που συσπειρώνονταν γύρω από την εφημερίδα «Γκόλος Σοτσιαλντεμοκράτσια»
η λικβινταριστική μενσεβικική ομάδα που συσπειρωνόταν γύρω από την «Νέφσκι Γκόλος» (Η Φωνή του Νέβα)
Η «Καυκάσια Περιφερειακή Επιτροπή του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος» (που ο Λένιν χαρακτήρισε σώμα-φάντασμα), μια ομάδα μενσεβίκων του Καυκάσου με επικεφαλής τον Νόα Γιορντάνια
Η ουκρανική σοσιαλδημοκρατική οργάνωση «Σπίλκα»
Οι 7 Μενσεβίκοι βουλευτές της Δούμας
Η ομάδα «Βπεριόντ»
Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Λετονικής περιοχής και
Η Ομάδα γύρω από τη βιεννέζικη Πράβντα του Τρότσκι.
Οι αντιπρόσωποι από το Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (όχι το Πολωνικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα) και από το Λιθουανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα συμμετείχαν ως παρατηρητές. Η ομάδα «Βπεριόντ» αποσύρθηκε από τη συνδιάσκεψη από την πρώτη μέρα, και ένας «Μπολσεβίκος» που παραβρέθηκε από τη Μόσχα ακολούθως αποκαλύφτηκε ως πράκτορας.
Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε ψήφισμα που καλούσε στην προσαρμογή των κομματικών οργανώσεων στις «νέες μορφές και μεθόδους του ανοιχτού Εργατικού κινήματος».
Υιοθέτησε ένα νέο πρόγραμμα, ουσιαστικά ευθυγραμμισμένο με εκείνο των φιλελεύθερων καπιταλιστών, προκειμένου να τους καταστήσει αποδεκτούς στην τσαρική κυβέρνηση και να κάνουν το κόμμα, που προοριζόταν να προκύψει από τη συνδιάσκεψη, να λειτουργεί νόμιμα.
Επίσης, υιοθέτησε ένα ψήφισμα για την «εθνική-πολιτιστική αυτονομία», κατά παράβαση με το εθνικό πρόγραμμα του ΡΣΔΕΚ (βλ. επόμενο κεφάλαιο).
Η «Οργανωτική Επιτροπή» συνέχισε την ύπαρξή της.
17 χρόνια αργότερα, ο Τρότσκι σχολίαζε κριτικά το ρόλο του να έχει την πρωτοβουλία για το σχηματισμό του «Συνασπισμού του Αυγούστου»:
«Το 1912, όταν μια πολιτική καμπή στη Ρωσία έλαβε μια πρόδηλη στροφή προς τα πάνω, έκανα μια απόπειρα να συγκαλέσω μια ενωτική συνδιάσκεψη αντιπροσώπων από όλες τις φράξιες των σοσιαλδημοκρατών…Ο Λένιν, ωστόσο, ήρθε με όλη του τη δύναμη ενάντια στην ένωση. Η όλη τροπή των γεγονότων που ακολούθησαν απέδειξαν συμπερασματικά ότι ο Λένιν είχε δίκιο. Η συνδιάσκεψη συγκλήθηκε στη Βιέννη τον Αύγουστο του 1912, χωρίς τους Μπολσεβίκους, και εγώ βρέθηκα τυπικά σε ένα «μπλοκ» με τους Μενσεβίκους και με τις διάφορες διάσπαρτες ομάδες των διαφωνούντων με τους μπολσεβίκους. Αυτό το «μπλοκ» δεν είχε κοινή πολιτική βάση»
(L. Trotsky: “My Life”; New York; 1970; p. 224-5).
«Πολιτιστική- Εθνική Αυτονομία»
Η πολιτική της «πολιτιστικής-εθνικής αυτονομίας» βασίζεται στην εσφαλμένη θεωρία ότι τα έθνη αποτελούνται από άτομα μιας συγκεκριμένης εθνότητας, ανεξαρτήτως της περιοχής που κατοικούν. Στη βάση αυτής της θεωρίας, οι οπαδοί της «πολιτιστικής-εθνικής αυτονομίας» προτείνουν ότι μέσα σε ένα κράτος, πρέπει να υπάρχουν «ξεχωριστά σώματα» με δικαιοδοσία επί των πολιτιστικών θεμάτων κάθε «έθνους», σώματα εκλεγμένα από άτομα κάθε εθνότητας ξεχωριστά που υπάρχει εντός των συνόρων του κράτους.
Το 1899, υπό την επιρροή του Όττο Μπάουερ και του Καρλ Ρέννερ, η «πολιτιστική-εθνική αυτονομία» συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα του Αυστριακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος:
«Ποιο είναι λοιπόν το πρόγραμμα που έχουν οι αυστριακοί σοσιαλδημοκράτες;
Αυτό εκφράζεται με δύο λέξεις: πολιτιστική-εθνική αυτονομία.
Πρώτο, αυτό σημαίνει, πως η αυτονομία δίνεται όχι να πούμε στην Τσεχία ή την Πολωνία, που την κατοικούν κυρίως τσέχοι και πολωνοί, μα γενικά στους τσέχους και πολωνούς, ανεξάρτητα από το έδαφος, αδιάφορα σε όποιο σημείο της Αυστρίας κι αν κατοικούν.
Να γιατί η αυτονομία αυτή ονομάζεται εθνική κι όχι εδαφική.
Δεύτερο, αυτό σημαίνει πως οι τσέχοι, πολωνοί, γερμανοί κλπ, που είναι σκορπισμένοι σε διάφορες γωνιές της Αυστρίας, παρμένοι ατομικά, σαν ξεχωριστά πρόσωπα, οργανώνονται σε ακέραια έθνη και σαν τέτια μπαίνουν στη σύνθεση του αυστριακού κράτους. Στην περίπτωση αυτή, η Αυστρία θα είναι όχι μια ένωση από αυτόνομες περιοχές, μα μια ένωση από αυτόνομες εθνότητες, που αποτελέστηκαν ανεξάρτητα από το έδαφος.
Τρίτο, αυτό σημαίνει πως οι πανεθνικοί θεσμοί που πρέπει να δημιουργηθούν για το σκοπόν αυτό για τους πολωνούς, τσέχους κλπ, θα διευθύνουν όχι τα «πολιτικά» ζητήματα, μα μονάχα τα «εκπολιτιστικά». Τα ειδικά πολιτικά ζητήματα θα συγκεντρώνονται στο παναυστριακό κοινοβούλιο (στο Ράιχσρατ).
Γι’ αυτό και η αυτονομία αυτή ονομάζεται πολιτιστική, πολιτιστικο-εθνική.
(J. V. Stalin: “Marxism and the National Question”, in: “Works”; Volume 2; Moscow; 1953 p. 331-2)
Οι Λένιν και Στάλιν αντιτάσσονταν σθεναρά στον ορισμό του «έθνους» τον οποίο προωθούσαν οι «πολιτιστικοί-εθνικοί αυτονομιστές», όπως και στις πολιτικές τους προτάσεις:
«Η πολιτιστική-εθνική αυτονομία υπονοεί ακριβώς τον πιο ραφιναρισμένο και συνεπώς, τον πιο επιβλαβή εθνικισμό, υποθάλπτει τη διάβρωση των εργατών μέσω του συνθήματος της εθνικής κουλτούρας και της προπαγάνδας του βαθύτατα βλαβερού και ακόμα και «αντι-δημοκρατικού» διαχωρισμού των σχολείων ανάλογα με την εθνότητα. Με δυο λόγια, αυτό το πρόγραμμα αναμφίβολα αντιτίθεται στο διεθνισμό του προλεταριάτου και είναι σε πλήρη αρμονία μόνο με τις ιδέες της εθνικιστικής μικροαστικής τάξης».
«Τι είναι επομένως το εθνικό πρόγραμμα των Αυστριακών Σοσιαλδημοκρατών; Εκφράζεται με δυο λόγια: πολιτιστική- εθνική αυτονομία. Αυτό σημαίνει, πρώτον, ότι αυτονομία θα δοθεί, ας πούμε, όχι στη Βοημία ή την Πολωνία, που κατοικούνται κυρίως από Τσέχους και Πολωνούς, αλλά στους Τσέχους και Πολωνούς γενικά…ανεξάρτητα από το μέρος της Αυστρίας στο οποίο κατοικούν. Να γιατί αυτή η αυτονομία ονομάζεται εθνική και όχι εδαφική.
(V. I. Lenin: “The National Programme of the RSDLP”, in: “Collected Works”, Volume 19; Moscow; 1963; p. 54l).
«η «πολιτιστική-εθνική αυτονομία»…στοχεύει στο να μπάσει τον πιο ραφιναρισμένο, τον πιο απόλυτο και τον πιο ακραίο εθνικισμό…Ισχυροποίηση του εθνικισμού με μια συγκεκριμένη «δίκαια» καθορισμένη σφαίρα, «θεσμοποίηση» του εθνικισμού, και εξασφάλιση του διαχωρισμού ενός προς ένα των εθνών μέσω ενός ειδικού κρατικού θεσμού- να ποια είναι η ιδεολογική βάση και το περιεχόμενο της πολιτιστικής-εθνικής αυτονομίας. Αυτή η ιδέα είναι βαθιά αστική και εντελώς λάθος. Το προλεταριάτο δεν μπορεί να υποστηρίζει κανέναν καθαγιασμό του εθνικισμού: αντιθέτως, υποστηρίζει κάθε τι που βοηθά στην εξάλειψη των εθνικών διακρίσεων και στην αφαίρεση των εθνικών συνόρων: υποστηρίζει κάθε τι που κάνει τους δεσμούς μεταξύ των εθνοτήτων όλο και πιο στενούς…Το να δρα κανείς διαφορετικά σημαίνει ότι συντάσσεται με τον αντιδραστικό εθνικισμό»
(V. I. Lenin: “Critical Notes on the National Question” in: “Questions of National Policy and Proletarian Internationalism”; Moscow; l967; P. 26,. 28)
“Η ιδέα της εθνικής αυτονομίας δημιουργεί τις ψυχολογικές προϋποθέσεις για τη διαίρεση του ενιαίου εργατικού κόμματος σε ξεχωριστά κόμματα, οικοδομημένα ανάλογα με τις εθνότητες. Ύστερα απ’ το κόμμα, κομματιάζονται τα συνδικάτα και συντελείται μια πλέρια απομόνωση. Έτσι κομματιάζεται το ενιαίο ταξικό κίνημα σε ξεχωριστά εθνικά ποταμάκια “.
(J.V. Stalin: “Marxism and the National Question”; In: “Works”, Volume 2; Moscow; l953; p. 342-3).
Στο 4ο της συνέδριο, το 1901, η Γενική Εβραϊκή Ένωση Λιθουανίας, Πολωνίας και Ρωσίας (γνωστή ως «Μπουντ») υιοθέτησε ψήφισμα που θεωρούσε τους εβραίους ως «έθνος» και απαιτούσε «εθνική αυτονομία» για τους εβραίους εντός του Ρωσικού κράτους. Όπως ο Στάλιν επεσήμαινε, η αυτονομία που απαιτούσε το Μπουντ μπορούσε μόνο να είναι πολιτιστική-εθνική αυτονομία:
“αν το Μπουντ θα μπορούσε να πιαστεί από κάποια αυτονομία, αυτή ήτανε μονάχα η εθνική, δηλ. η πολιτιστικό-εθνική: για εδαφική πολιτική αυτονομία των εβραίων, δε μπορούσε να γίνει λόγος επειδή έλειπε απ’ τους εβραίους ένας ορισμένος ενιαίος τόπος.”
(J. V. Stalin: “Marxism and the National Question”, in: “Works”, Volume 2; Moscow; l953; p. 347).
Στο 2ο Συνέδριο του ΡΣΔΕΚ (στο οποίο επρόσκειτο το Μπουντ), τον Ιούλη-Αύγουστο του 1903, το Μπουντ είχε προτείνει το Κομματικό Πρόγραμμα να περιλαμβάνει το αίτημα για «πολιτιστική-εθνική αυτονομία». Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε, μόνο 3 ψήφοι ήταν υπέρ αυτής, και το Μπουντ αποσύρθηκε από το συνέδριο και (μέχρι το 1906) από το Κόμμα.
Η συνδιάσκεψη του αντιμπολσεβικικού «Συνασπισμού του Αυγούστου» τον Αύγουστο του 1912 υιοθέτησε ένα ψήφισμα επί του ζητήματος, που διακήρυσσε:
«Οι Καυκάσιοι σύντροφοι εξέφρασαν την άποψη ότι είναι αναγκαίο να απαιτηθεί εθνική-πολιτιστική αυτονομία. Η συνδιάσκεψη αυτή, ενώ δεν εκφράζει άποψη υπέρ του αιτήματος, διακηρύσσει ότι μια τέτοια ερμηνεία…δεν αντιβαίνει το ακριβές νόημα του προγράμματος».(Resolution on National-Cultural Autonomy, “August Conference”, cited in: J. V. Stalin: “Works,” Volume 2; Moscow; l953; p. 295).
Ο Στάλιν σχολίαζε επί του ψηφίσματος:
«Η Συνδιάσκεψη όμως των λικβινταριστών δεν παραβιάζει μονάχα τους νόμους της λογικής. <p>
Παραβιάζει ακόμα και το χρέος της μπροστά στη ρωσική σοσιαλδημοκρατία, εγκρίνοντας την πολιτιστική- εθνική αυτονομία. Παραβιάζει με τον πιο σαφή τρόπο την «ακριβή έννοια» του προγράμματος, γιατί είναι γνωστό, πως το 2ο συνέδριο που ψήφισε το πρόγραμμα, απόκρουσε αποφασιστικά την πολιτιστική- εθνική αυτονομία..
(V. I. Lenin: “Marxism and the National Question”, in: “Works”, Volume 2; Moscow; l953;- p. 370).
Ήταν αυτή η σύγκρουση για την εθνική-πολιτιστική αυτονομία που ώθησε το Στάλιν να γράψει, στη Βιέννη το 1913, το κλασικό έργο του Μαρξισμού για το εθνικό ζήτημα, «Ο Μαρξισμός και το Εθνικό Ζήτημα», που εκδόθηκε το Μάρτη-Μάη του 1913.
Ο Λένιν ενέκρινε πλήρως το έργο του Στάλιν:
«Αναφορικά με τον εθνικισμό… έχουμε έναν εξαιρετικό γεωργιανό που έκατσε κάτω κι έγραψε ένα μεγάλο άρθρο για την «Προσβεστσένιγιε», για το οποίο συνέλεξε όλο το Αυστριακό και άλλο υλικό»
(V.I. Lenin: Letter to Maxim Gorky, February 1913, in: “Collected Works”; Volume 35; Moscow; 1966; p. 84).
«Με αυτή την κατάσταση και τις βάσεις του εθνικού προγράμματος της Σοσιαλδημοκρατίας έχει πρόσφατα ασχοληθεί η μαρξιστική θεωρητική φιλολογία (με την πιο εξέχουσα θέση να έχει το άρθρο του Στάλιν)»
(V. I. Lenin: “The National Programme of the RSDLP”, in:
“Collected Works”, Volume 19; Moscow; 1963; p. 539) .
«Εξευρωπαϊσμός»
Η έκστρατεία των λικβινταριστών μενσεβίκων για ένα νομικά ανεκτό «ανοιχτό εργατικό κόμμα» πήγαινε χέρι χέρι με την ιδέα ότι το «καθυστερημένο» Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα πρέπει να «εξευρωπαϊστεί», δηλαδή να μετασχηματιστεί σε ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σαν αυτά της Δυτικής Ευρώπης, όπου η καπιταλιστική «δημοκρατία» είχε προ πολλού εγκαθιδρυθεί, και, επιπροσθέτως, όπου η κυριαρχία των οπορτουνιστικών τάσεων ήταν ήδη ξεκάθαρα εμφανής. Ο Τρότσκι έπαιξε εξέχοντα ρόλο στην καμπάνια για τον «εξευρωπαϊσμό» του Ρωσικού Κόμματος:
«Ο περιβόητος «εξευρωπαϊσμός»…συζητιέται με κάθε δυνατό τόνο από το Νταν και το Μαρτοφ και τον Τρότσκι και όλους τους λικβινταριστές. Είναι ένα από τα κύρια σημεία του οπορτουνισμού τους…Οι λικβινταριστές παίζουν με την «ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία», παρότι- στη χώρα όπου δεν διασκεδάζουν με αυτό τους το παιχνίδι- δεν υπάρχει ακόμα σύνταγμα, δεν υπάρχει ακόμα βάση για «εξευρωπαϊσμό», και ένας επαναστατικός αγώνας πρέπει ακόμα να διεξαχθεί για αυτά…Οι λικβινταριστές περιγράφουν ως «εξευρωπαϊσμό» τις συνθήκες στις οποίες οι Σοσιαλδημοκράτες δρουν στις κύριες ευρωπαϊκές χώρες της Ευρώπης από το 1871, δηλαδή, κυρίως τον καιρό που όλη η ιστορική περίοδος των αστικών επαναστάσεων είχε τελειώσει και όταν οι βάσεις τις πολιτικής ελευθερίες είχαν πάρει ακριβή μορφή από καιρό. Οι οπορτουνιστές διανοούμενοι μεταφυτεύουν τα συνθήματα αυτών των «ευρωπαϊκών» καμπανιών σε ένα έδαφος που στερείται τα πιο βασικά θεμέλια του ευρωπαϊκού συνταγματισμού, σε μια απόπειρα να υπερπηδήσουν τη συγκεκριμένη ιστορική εξέλιξη που συνήθως προηγείται από την οικοδόμηση αυτών των θεμελίων».
(V. I. Lenin: “How P. B. Axelrod Exposes the Liquidators”, in: “Collected Works”, Volume 18; Moscow; 1963; p. l83-4; 185; 186).
1912-13: Ο Τρότσκι στα Βαλκάνια
Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την ιδρυτική συνδιάσκεψη, ήταν ξεκάθαρο για τον Τρότσκι ότι ο Συνασπισμός του Αυγούστου είχε ήδη αποδειχθεί ότι είχε αποτύχει. Λέει στην αυτοβιογραφία του, αναφερόμενος στο Σεπτέμβρη του 1912:
«Η συνδιάσκεψη του Αυγούστου είχε ήδη αποδειχθεί ότι είχε αποτύχει» (L. Trotsky: “My Life”; New York; 1970; p. 226.)
Εκείνο το μήνα τού προσφέρθηκε η θέση του ανταποκριτή από τα Βαλκάνια για την εφημερίδα «Η Σκέψη του Κιέβου» (Κιέβσκαγια Μισλ) και έφυγε από τη Βιέννη τον Οκτώβρη, όταν ξεκίνησε ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος (Οκτώβρης- Δεκέμβρης 1912) μεταξύ της Τουρκίας, από τη μια, και της Σερβίας, Ελλάδας, Μαυροβουνίου και Βουλγαρίας από την άλλη. Αυτό συνέχισε και στο Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο (Γενάρης-Μάης 1913). Η βιεννέζικη Πράβντα σταμάτησε να εκδίδεται το Δεκέμβρη του 1912.
Ο Τρότσκι σύντομα επέστρεψε στη Βιέννη στις αρχές του 1913, και έπειτα επέστρεψε στα Βαλκάνια για να καλύψει τον Τρίτο Βαλκανικό Πόλεμο (Ιούνης- Αύγουστος 1913)
Οι εκλογές για τη Δούμα το 1912
Τον Ιούλη του 1912 η 3η Κρατική Δούμα τυπικά διαλύθηκε, και εκλογές για την 4η Δούμα έλαβαν χώρα το φθινόπωρο.
Οι μπολσεβίκοι και ο μενσεβικοκρατούμενος «Συνασπισμός του Αυγούστου» έθεσαν ξεχωριστούς υποψήφιους για τη Δούμε. Οι μπολσεβίκοι υποψήφιοι πήγαν στους εργαζόμενους με μια επαναστατική πλατφόρμα:
«Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα χρειάζεται μια πλατφόρμα για τις εκλογές για την 4η Δούμε προκειμένου να εξηγήσει στις μάζες…την ανάγκη, το επιτακτικό, και το αναπόφευκτο της επανάστασης…
Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα επιθυμεί να αξιοποιήσει τις εκλογές προκειμένου, ξανά και ξανά, να ωθήσει τις μάζες να δουν την αναγκαιότητα της επανάστασης: να δουν συγκεκριμένα την επαναστατική αναβίωση που έχει αρχίσει. Συνεπώς, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, στην πλατφόρμα του, λέει εν συντομία με σαφήνεια στους εκλογείς της 4ης Δούμας: όχι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δημοκρατία, όχι ρεφορμισμός, αλλά επανάσταση»
(V. I. Lenin: “The Platform of the Reformists and the Platform of the Revolutionary Social-Democrats”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; 1943; p. l84-5).
Ο «Συνασπισμός του Αυγούστου», από την άλλη, έθεσε μια πλατφόρμα βασισμένη στην απαίτηση για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, εσφαλμένα υπονοώντας ότι αυτές θα μπορούσαν να αποκτηθούν χωρίς επανάσταση, μέσω μαζικής πίεσης από τους εργαζομένους επί του τσαρικού καθεστώτος:
«Κοιτάξτε την πλατφόρμα των λικβινταριστών. Η λικβινταριστική της ουσία είναι περίτεχνα καλυμμένη από τις επαναστατικές φράσεις του Τρότσκι. Η απάντησή μας είναι: κριτική της ουτοπίας των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, εξήγηση του σφάλματος των ελπίδων που υπάρχουν για αυτές, κάθε δυνατή βοήθεια στην επαναστατική εξέγερση, χρησιμοποίηση της εκλογικής εκστρατείας για αυτό το σκοπό…
Αυτοί, οι λικβινταριστές, χρειάζονται μια πλατφόρμα «για» τις εκλογές, δηλαδή, προκειμένου ευγενικά να ωθήσουν προς τα πίσω την θεώρηση της επανάστασης, καθιστώντας την ως μια αόριστη πιθανότητα, και για να διακηρύξουν ως «πραγματική» την εκλογική εκστρατεία για μια λίστα συνταγματικών μεταρρυθμίσεων…
Οι λικβινταριστές χρησιμοποιούν τις εκλογές για την 4η Δούμα προκειμένου να κάνουν κήρυγμα υπέρ των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων και να αποδυναμώσουν την ιδέα για επανάσταση».
(V.I. Lenin: ibid.; p. 180, l84, 185).
Από τους 9 βουλευτές που εκλέχτηκαν στις εργατικές κουρίες, οι 6 ήταν Μπολσεβίκοι: εκλέχτηκαν από μεγάλα βιομηχανικά κέντρα, όπου ήταν συγκεντρωμένα τα 4/5 της εργατικής τάξης. 7 λικβινταριστές μενσεβίκοι εκλέχτηκαν, η πλειοψηφία των οποίων από μη εργατικές κουρίες.
Αυτοί οι βουλευτές- οι «6» μπολσεβίκοι και οι «7» μενσεβίκοι- στην αρχή σχημάτισαν μια ενιαία «Σοσιαλδημοκρατική» Κοινοβουλευτική Ομάδα στη Δούμα, η οποία άνοιξε το Νοέμβρη του 1912. Η ομάδα εξέλεξε το Νικολάι Τσχάιτζε, τον ηγέτη των μενσεβίκων της Γεωργίας, ως Πρόεδρό της.
Η ομάδα Βπεριόντ («Εμπρός») συνεργάζεται με τους μπολσεβίκους
Το Νοέμβρη του 1912 η ομάδα Βπεριόντ διέκοψε τη σχέση της με το «Συνασπισμό του Αυγούστου» και προσέφερε τη συνεργασία της στους μπολσεβίκους.
Ο Λένιν αποδέχτηκε την προσφορά της συνεργασίας ευχαρίστως αλλά και με αμφιβολίες:
«Είμαι έτοιμος να μοιραστώ με όλη μου την καρδιά τη χαρά σας για την επιστροή της ομάδας Βπεριόντ, αν…αν δικαιολογείται η δήλωσή σας ότι «ο Μαχισμός, η Θεοπλασία και όλες αυτές οι ανοησίες έχουν απορριφθεί για πάντα», όπως γράφετε…υπογραμμίζω το «αν», γιατί, ως τώρα, κάτι τέτοιο είναι ελπίδα, παρά γεγονός…Δεν ξέρω αν οι Μπογδάνοφ, Μπαζάνοφ, Βόλσκι (ένας μισοαναρχικός), Λουνατσάρσκι, Αλεξίνσκι, είναι ικανοί να μάθουν από αυτή την επίπονη εμπειρία του 1908-11. Έχουν μάθει ότι ο Μαρξισμός είναι ένα πιο σοβαρό και βαθύτερο πράγμα από ότι τους φαινόταν, ότι δεν μπορεί κανείς να τον ειρωνεύεται…Αν έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο, τότε χίλια συγχαρητήρια προς αυτούς. Αν, όμως, δεν το έχουν καταλάβει, τότε…ενάντια στις απόπειρες κατάχρησης του μαρξισμού ή σύγχυσης της πολιτικής του εργατικού κόμματος πρέπει να παλέψουμε χωρίς να φειδόμαστε των ζωών μας»
(V. I. Lenin: Letter to Maxim Gorky, January 1913, in: “Collected Works”, Volume 35; Moscow; 1966; p. 70, 71).
1913: Η συνδιάσκεψη του Γενάρη του 1913
Το Γενάρη του 1913, μια συνδιάσκεψη της Κεντρικής Επιτροπής του ΡΣΔΕΚ με πρωτοπόρους κομματικούς εργάτες έλαβε χώρα στην Κρακοβία (Πολωνία).
Ένα ψήφισμα υιοθετήθηκε από τη συνδιάσκεψη που επεσήμαινε την επαναστατική αναβίωση που είχε σημαδέψει το 1912 και διακήρυττε ότι ένα από τα άμεσα κομματικά καθήκοντα ήταν:
«Η οργάνωση επαναστατικών διαδηλώσεων στο δρόμο, τόσο σε σύγκληση με πολιτικές απεργίες και ως ανεξάρτητες εκδηλώσεις» Resolution of January 1913 Conference, cited in: N. Popov: “Outline History of the Communist Party of the Soviet Union”; London; n.d: p. 282).
Η συνδιάσκεψη άλλη μια φορά καταδίκασε το λικβινταρισμό, καταγράφοντας ότι, μετά τη συνδιάσκεψη του «Συνασπισμού του Αυγούστου», οι λικβινταριστές μενσεβίκοι μάχονταν με μεγαλύτερη ενέργεια:
«α) ένα ανοιχτό κόμμα, β) η αντίθεσή τους στις παράνομες οργανώσεις, γ) η αντίθεσή τους στο πρόγραμμα του κόμματος (όπως αυτή εκφράστηκε με την υπεράσπιση, εκ μέρους τους, της εθνικής-πολιτιστικής αυτονομίας, την απαίτηση για αναθεώρηση των αγροτικών νόμων της 3ης Δούμας, την υπονόμευση του αιτήματος για δημοκρατία, κλπ) δ) η αντίθεσή τους σε επαναστατικές μαζικές απεργίες και ε) η έγκρισή τους στις ρεφορμιστικές και αποκλειστικά νόμιμες τακτικές.
Αντίστοιχα, ένα από τα καθήκοντα του κόμματος είναι, όπως πριν, η με αποφασιστικότητα διεξαγωγή πολεμικής ενάντια στις λικβινταριστικές ομάδες «Νασα Ζάρια» και «Λουτς»(«Σπίθα»), και η εξήγηση στις εργαζόμενες μάζες του καταστροφικού χαρακτήρα των διδαγμάτων τους».
(Resolution of January I913 Conference, cited in N. P.Popov: ibid.; p. 282-3).
Η συνδιάσκεψη τάχθηκε υπέρ της ενοποίησης από τα κάτω των υπαρχουσών παράνομων οργανώσεων της εργατικής τάξης, σε αντίθεση με την ενότητα από τα πάνω που πρότειναν οι συμφιλιωτές.
Ο Λένιν, που πήρε μέρος στη Συνδιάσκεψη, θεωρούσε ότι αυτή ήταν:
«Πολύ επιτυχημένη και θα παίξει σημαντικό ρόλο»
(V. I. Lenin: Letter to Maxim Gorky, January 1913, in: “Collected Works”, Volume 35; Moscow; 1966; p. 77).
Το γράμμα του Τρότσκι στον Τσχάιτζε
Τον Απρίλη του 1913, ο Τρότσκι απέστειλε ένα γράμμα στο Νικολάι Τσχάιτζε, πρόεδρο της Μενσεβικικής ομάδας της Δούμας, όπου έλεγε:
«Και τι ανόητη εμμονή είναι η άθλια φιλονικία που συστηματικά προκαλεί ο αρχικαυγατζής Λένιν…αυτός ο επαγγελματίας εκμεταλλευτής της καθυστέρησης του Ρωσικου κινήματος της εργατικής τάξης… Το όλο οικοδόμημα του Λενινισμού αυτή την εποχή είναι χτισμένο σε ψέματα και παραποιήσεις και φέρει μέσα του το δηλητηριώδη σπόρο της ίδιας του της αποσύνθεσης» (L. Trotsky: Letter to Nikolai Chkheidze, April 1913, cited in: N.Popov,:, “Outline History of the Communist Party of the Soviet Union”; Volume 1; London; n.d.; p. 289).
16 χρόνια μετά ο Τρότσκι δεν αμφισβήτησε την αυθεντικότητα του γράμματος:
«Το γράμμα μου στο Τσχάιτζε ενάντια στο Λένιν, εκδόθηκε εκείνη την περίοδο (σ.σ. το 1924). Αυτό το επεισόδιο, που χρονολογούταν από τον Απρίλη του 1913, προέκυψε από το γεγονός ότι η επίσημη μπολσεβικική εφημερίδα που τότε εκδιδόταν στην Αγ. Πετρούπολη είχε σφετεριστεί τον τίτλο της βιεννέζικης έκδοσής μου, «Πράβντα- ένα εργατικό έντυπο». Αυτό οδήγησε σε μια από εκείνες τις οξείες συγκρούσεις που ήταν τόσο συχνές στις ζωές των εξόριστων στο εξωτερικό. Σε ένα γράμμα μου στο Τσχάιτζε, έδωσα διέξοδο στην αγανάκτησή μου για το Μπολσεβικικό κέντρο και το Λένιν. Δύο ή τρείς εβδομάδες πιο μετά, αναμφίβολα θα είχα υποβάλλει το γράμμα μου σε αναθεώρηση αυστηρής λογοκρισίας: ένα δυο χρόνια μετά ακόμα, θα φαινόταν περίεργο, στα ίδια μου τα μάτια. Αλλά το γράμμα ήταν να έχει μια ιδιαίτερη μοίρα. Κατασχέθηκε στο δρόμο του από την Αστυνομία. Παρέμεινε στα Αρχεία της μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση, όταν και πήγε στο Ινστιτούτο Ιστορίας του Κομμουνιστικού Κόμματος».
(L. Trotsky: “My Life”; New York; 1970: p. 5l4-5),.
…αλλά περιέγραφε τη χρησιμοποίησή του από την ηγεσία του κόμματος, στην προσπάθειά του να αποκαλύψει το ρόλο του Τρότσκι ως «μια από τις μεγαλύτερες απάτες στην παγκόσμια ιστορία»:
«Το 1924, οι επίγονοι ξέθαψαν το γράμμα από τα αρχεία και το έριξαν στο κόμμα…Ο λαός διαβάζει τα εχθρικά προς το Λένιν σημειώματα του Τρότσκι και εκπλήσσεται…Η χρησιμοποίηση του γράμματός μου προς το Τσχάιτζε από τους επιγόνους είναι μια από τις μεγαλύτερες απάτες στην παγκόσμια ιστορία. Τα παραποιημένα έγγραφα των γάλλων αντιδραστικών στην υπόθεση Ντρέιφους δεν είναι τίποτα συγκρινόμενα με την πολιτική παραποίηση που διέπραξε ο Στάλιν και οι συμπαραταγμένοι με αυτόν».
(L. Trotsky: ibid.; p. 5l6)
Η «Καλοκαιρινή Συνδιάσκεψη» του 1913
Τον Οκτώβρη του 1913, άλλη μια συνδιάσκεψη της ΚΕ με ηγετικούς κομματικούς εργάτες, όπου παρέστησαν 22 άτομα, έλαβε χώρα στο Ποροπίνο (Πόλαριντ)- μια συνδιάσκεψη που αναφέρεται στην κομματική φιλολογία ως η «Καλοκαιρινή» συνδιάσκεψη του 1913.
Ένα από τα κύρια ψηφίσματα που υιοθέτησε η συνδιάσκεψη είχε να κάνει με την θέση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στη Δούμα. Αφού οι 7 μενσεβίκοι βουλευτές είχαν την πλειοψηφία εντός της ΚΟ επί των 6 μπολσεβίκων βουλευτών, στους τελευταίους ασκούταν συνεχώς πίεση, στο όνομα της «δημοκρατίας», να υιοθετήσουν τις δεξιές απόψεις της πλειοψηφίας. Η συνδιάσκεψη αντιτάχθηκε σε αυτή τη στάση των μενσεβίκων βουλευτών και αποφάσισε το μπλοκ των 6 μπολσεβίκων βουλευτών, που ακολουθούσαν την πολιτική γραμμή της ΚΕ του Κόμματος, να έχουν ίσα δικαιώματα με το μπλοκ των μενσεβίκων.
Οι 7 μενσεβίκοι βουλευτές αρνήθηκαν να αποδεχτούν το ψήφισμα, και οι «Έξι» μπολσεβίκοι σχημάτισαν μια ανεξάρτητη «Ομάδα Ρώσων Σοσιαλδημοκρατών Εργατών».
Ένα άλλο σημαντικό ψήφισμα είχε να κάνει με το εθνικό ζήτημα, και ξεκαθάρισε το νόημα της έννοιας «αυτοδιάθεση των εθνών», ως ένα δικαίωμα ενός καταπιεσμένου έθνους να αποσχιστεί και να σχηματίσει ανεξάρτητο κράτος:
(Resolution on the National Question, “Summer Conference”, 1913, cited in: V. I. Lenin: “Collected Works”, Volume 19; Moscow; 1963; p. 428)
Η αντιπροσωπία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Πολωνίας και Λιθουανίας στην Καλοκαιρινή Συνδιάσκεψη απέφυγε να ψηφίσει στο ζήτημα του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση.
«Κηρύσσοντας εαυτόν αντίθετο προς κάθε τέτοιο δικαίωμα γενικά». (V. I. Lenin: “On the Right of Nations to Self-Determination”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p.286).
Η Πολωνική αντιπροσωπεία στο 2ο συνέδριο του ΡΣΔΕΚ το 1903 είχε ομοίως αντιταχθεί στην αναγνώριση αυτού του δικαιώματος στην Επιτροπή Προγράμματος του συνεδρίου, αλλά, μη έχοντας υποστήριξη, δεν έθεσε αντιρρήσεις στην ολομέλεια του Συνεδρίου, αλλά αποσύρθηκε από αυτό.
Το Πολωνικό κόμμα βάσιζε τι στάση του στις ιδέες που είχε θέσει η Ρόζα Λούξεμπουργκ στο άρθρο της «Το εθνικό ζήτημα και η Αυτονομία», που εκδόθηκε στην “Przeglad Socjal-Demokratyczny” («Σοσιαλδημοκρατική Επιθεώρηση») το 1908-09.
Παρότι το Πολωνικό κόμμα επανήλθε στο ΡΣΔΕΚ το 1906, οι ηγέτες του συνέχιζαν να αντιτίθενται στην αρχή του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση, και το Μάρτη του 1914, ο Τρότσκι χρησιμοποίησε αυτή την αντιπολίτευση για να επιτεθεί στους Μπολσεβίκους:
«Οι πολωνοί μαρξιστές θεωρούν ότι το «δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των εθνών» είναι εντελώς κενό πολιτικού περιεχομένου και πρέπει να απαλειφθεί από το πρόγραμμα».
(L. Trotsky: “Borba”, No.2, l914, p. 25).
Ο Λένιν απάντησε σε αυτές τις επιθέσεις, στο άρθρο του «για το δικαίωμα των εθνών στην Αυτοδιάθεση»:
«Αν δεν ζυμώνουμε και προωθούμε το σύνθημα του δικαιώματος απόσχισης, γινόμαστε παιχνίδι στα χέρια όχι μόνο της αστικής τάξης, αλλά, επίσης, και των φεουδαρχών μεγαλογαιοκτημόνων και του απολυταρχισμού του καταπιεσμένου έθνους…Πάνω στο άγχος της να μην «βοηθήσει» την εθνικιστική αστική τάξη της Πολωνίας, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, με την άρνησή της του δικαιώματος απόσχισης στο πρόγραμμα των ρώσων μαρξιστών, στην πράξη βοηθά τους Μεγαλορώσους Μαυροεκατονταρχίτες» (V. I. Lenin: ibid.; p. 266).
Και ο Λένιν σχολίαζε ξανά για το ρόλο του Τρότσκι σε αυτή τη σύγκρουση:
«Ο Τρότσκι ποτέ δεν είχε μια σταθερή άποψη για κανένα σοβαρό ζήτημα που σχετίζεται με το μαρξισμό: πάντοτε καταφέρνει να σέρνεται στις ρωγμές της μιας ή της άλλης διαφοράς απόψεων, και να εγκαταλείπει τη μια, για να συμπαραταχθεί με την άλλη». (V. I. Lenin: ibid.; p. 286).
1914: Η κατάρρευση του «Συνασπισμού του Αυγούστου»
Το Φλεβάρη του 1913, το 4ο συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Λετονικής περιοχής, που έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες και στο οποίο παρέστη ο Λένιν, αποφάσισε να αποσυρθεί από το «Συνασπισμό του Αυγούστου»
Με την απόσυρση του Λετονικού Κόμματος, το οποίο ο Λένιν περιέγραφε ως
«τη μόνη πραγματική οργάνωση στο «Συνασπισμό του Αυγούστου»» (V. I. Lenin: “Vio1ation of Unity under Cover of Cries for Unity”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; 1943; p.; l99),
ο «Συνασπισμός του Αυγούστου» κατέρρευσε.
«Ο «Συνασπισμός του Αυγούστου» έγινε ένα φάντασμα και κατέρρευσε» (V. I. Lenin: ibid.; p. 199).
Λίγο αργότερα, η «Καυκάσια Περιφερειακή Επιτροπή του ΡΣΔΕΚ», βασισμένη στο Νόα Γιορντάνια- θεώρησε εαυτόν υποχρεωμένη να έρθει σε ρήξη με τους λικβινταριστές μενσεβίκους για πληθώρα ζητημάτων.
Η «Μπόρμπα» του Τρότσκι
Με την κατάρρευση του «Συνασπισμού του Αυγούστου», στο Φλεβάρη του 1914, ο Τρότσκι αποσύρθηκε από την εκδοτική επιτροπή του μενσεβικικού εντύπου «Λουτς» (ο Πυρσός) και μαζί με μερικούς υποστηρικτές του από τη Βιέννη, άρχισε να εκδίδει τη νόμιμο έντυπο ονόματι «Μπόρμπα» (Ο Αγώνας), που συνέχισε να εκδίδεται ως τον Ιούνη του 1914. Στο έντυπο αυτό, όπως ο Λένιν επεσήμαινε, προωθούσε λικβινταριστικές ιδέες με καλυμμένη μορφή.
«Στο περιοδικό του, ο Τρότσκι προσπάθησε να πει όσο πιο λίγα γινόταν για την ουσία των απόψεών του, όμως η Πράβντα (νο.37), έχει ήδη επισημάνει ότι ο Τρότσκι δεν έχει ξεστομίσει ούτε μια λέξη τόσο για το ζήτημα της παράνομης δουλειάς, όσο και για το σύνθημα του αγώνα για ένα ανοιχτό κόμμα κλπ…
Όμως, μολονότι ο Τρότσκι έχει αποφύγει να εκθέσει ρητά τις απόψεις του, μια ολόκληρη σειρά από κείμενα στο περιοδικό του, δείχνουν το είδος το ιδεών που ύπουλα εισάγει και κρύβει.
Ο Τρότσκι επαναλαμβάνει τους λικβινταριστικούς του λιβέλους ενάντια στο κόμμα…επαναλαμβάνοντας…ό,τι στην ουσία είναι οι αγαπημένες του ιδέες»
(V. I. Lenin: ‘Violation of Unity under Cover of Cries for Unity”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p. 203, 204, 208)
Η εμφάνιση της «Μπόρμπα» ώθησε το Λένιν να γράψει μια από τις πληρέστερες αναλύσεις του διαλυτικού ρόλου του Τρότσκι και των οπαδών του, το άρθρο «Παραβίαση της Ενότητας υπό την κάλυψη κραυγών για ενότητα» που έγραψε το Μάη του 1914 (Ακολουθούν εκτενή αποσπάσματα από το V. I. Lenin: “Violation of Unity Under Cover of Cries for Unity”, in: “Selected Works”, Volume 4; London; l943; p. 187-88, 189, 190; 191, l94, l95, 197, 198, 203, 206-08).
Η Συνδιάσκεψη των Βρυξελλών το 1914
Τον Ιούλη του 1914, η Εκτελεστική Επιτροπή του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Γραφείου (ΔΣΓ), υιοθέτησε το συμφιλιωτικό μανδύα του Τρότσκι, συγκαλώντας μια συνδιάσκεψη όλων των ομάδων που συνδέονταν με το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα. Πέρα από εκπροσώπους του ΔΣΓ (μεταξύ των οποίων ο Καρλ Κάουτσκι και ο Έμιλ Βαντερβέλντε), στη συνδιάσκεψη παρέστησαν αντιπρόσωποι από
1. τη (Μπολσεβικική) Κεντρική Επιτροπή του ΡΣΔΕΚ
2. το (Μπολσεβικικό πλέον) Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Λετονικής περιοχής
3. την ομάδα Βπεριόντ
4. την (πλέον καθαρά μενσεβικική) «Οργανωτική Επιτροπή»
5. το Μπουντ
6. τη μενσεβικική ομάδα «Γιεντίνστβο» («Ενότητα») του Πλεχάνοφ
7. το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Πολωνίας και Λιθουανίας
8. την Πολωνική Σοσιαλδημοκρατική Αντιπολίτευση
9. το Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, και
10. την ομάδα «Μπόρμπα» του Τρότσκι.
Η επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Κεντρικής Επιτροπής, Inessa Armand, διένειμε ανακοίνωση (που συντάχτηκε από το Λένιν) που έθετε 14 όρους υπό τους οποίους η ΚΕ μπορούσε να θεωρήσει την ενοποίηση εφικτή. Αυτοί οι όροι περιλάμβαναν: την αποκήρυξη των απόψεων που είχε καταδικάσει το Κόμμα, την αναγνώριση της αναγκαιότητας της παράνομης δουλειάς όπως της ώριμης, την υποταγή στην Κεντρική Επιτροπή και τη διάλυση των φραξιών.
Παρότι, σύμφωνα με τους όρους που αυτή συγκλήθηκε, η Συνδιάσκεψη είχε σκοπό μόνο μια ανταλλαγή απόψεων, ο Κάουτσκι προώθησε ένα ψήφισμα που διακήρυττε ότι «δεν υπήρχαν ουσιαστικές διαφορές» μεταξύ των διαφόρων ομάδων, που να δικαιολογούν τη συνέχιση της «διάσπασης» στο ΡΣΔΕΚ. Το ψήφισμα υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία των παρόντων αντιπροσώπων, με εκείνους της ΚΕ του ΡΣΔΕΚ και του Λετονικού κόμματος να απέχουν.
Το ζήτημα της πραγματικής ενοποίησης θα τιθόταν στο επόμενο συνέδριο της Β’ Διεθνούς, που θα συνερχόταν στη Βιέννη τον Αύγουστο του 1914, όμως το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, εμπόδισε το συνέδριο να λάβει χώρα.
Μετά τη συνδιάσκεψη, οι αντιμπολσεβικικές ομάδες συνέχισαν να συνεργάζονται για κάποιο διάστημα, εντός αυτού που ονομάστηκε «ο Συνασπισμός των Βρυξελλών».

Περιεχόμενα:
Ο πρώτος ιμπεριαλιστικός πόλεμος
«Ο Πόλεμος και η Διεθνής» του Τρότσκι
“Ο Λόγος μας”(Νασε Σλόβο)
1915 – 1916: Οι τρεις τάσεις στο Ρωσικό Εργατικό Κίνημα
Το σύνθημα «Ειρήνη», το πρώτο από τα δύο συνθήματα του Τρότσκι
Ο αγώνας ενάντια στην εθνική αυτοδιάθεση
Ο Συμφιλιωτισμός του Τρότσκι
Η Υπερασπιστική Γραμμή του Κάμενεφ
1916: Η απόπειρα εισαγωγής αναρχικών ιδεών στο Κόμμα
1916-17: Ο Τρότσκι πηγαίνει στην Αμερική
Η δολοφονία του Ρασπούτιν
Compass: Θεωρητικό έντυπο της Κομμουνιστικής Λίγκας, Μάης 1975, νο.3.
Από το άρθρο «Ο ρεβιζιονισμός στη Ρωσία: Ο Τρότσκι εναντίον των Μπολσεβίκων» μέρος 2ο: 1914-17.
Ο πρώτος ιμπεριαλιστικός πόλεμος
Τον Αύγουστο του 1914, ξεκίνησε ο Πρώτος Ιμπεριαλιστικός Παγκόσμιος Πόλεμος.
Σχεδόν εξαρχής, τρεις τάσεις εκδηλώθηκαν εντός του εργατικού κινήματος των εμπόλεμων χωρών:
«Κατά τη διάρκεια των 2,5 ετών πολέμου, το διεθνές σοσιαλιστικό και εργατικό κίνημα σε κάθε χώρα είχε αναπτύξει τρεις τάσεις. Οι τρεις τάσεις ήταν οι εξής:
1)Οι σοσιαλσωβινιστές, δηλαδή, σοσιαλιστές στα λόγια και σωβινιστές στην πράξη, άνθρωποι που ήταν υπέρ της «εθνικής άμυνας» σε έναν ιμπεριαλιστικό πόλεμο…
Αυτοί οι άνθρωποι είναι ταξικοί μας εχθροί. Έχουν προσχωρήσει στην αστική τάξη..
2) Η δεύτερη τάση είναι γνωστή ως το «Κέντρο», αποτελούμενη από ανθρώπους που ταλαντεύονται μεταξύ των σοσιαλσωβινιστών και των πραγματικών διεθνιστών. Όλοι όσοι ανήκουν στο «Κέντρο» ορκίζονται ότι είναι μαρξιστές και διεθνιστές, ότι είναι υπέρ της ειρήνης, υπέρ της άσκησης κάθε είδους «πίεσης» στις κυβερνήσεις, υπέρ της «απαίτησης» οι κυβερνήσεις τους να «επιβεβαιώσουν» τη θέληση των ανθρώπων για ειρήνη», ότι διάκεινται υπέρ κάθε είδους καμπάνιας για την ειρήνη, ότι είναι υπέρ μιας ειρήνης χωρίς προσαρτήσεις, κλπ κλπ, – και υπέρ της ειρήνης με τους σοσιαλσωβινιστές. Το «Κέντρο» είναι υπέρ της «ενότητας», το «Κέντρο» αντιτίθεται σε μια διάσπαση. Το «Κέντρο» είναι το βασίλειο των μελιστάλαχτων μικροαστικών φράσεων διεθνισμού στα λόγια και δειλού οπορτουνισμού και δουλοπρεπούς κολακείας των σοσιαλσωβινιστών στην πράξη. Η ουσία του ζητήματος είναι ότι το «Κέντρο» δεν διακηρύσσει την επανάσταση: δεν διεξάγει έναν ολόψυχο επαναστατικό αγώνα: και προκειμένου να αποφύγει έναν τέτοιο αγώνα, καταφεύγει στις πλέον κοινότοπες υπερ-«μαρξιστικές» δικαιολογίες…
3) Η Τρίτη τάση, οι πραγματικοί διεθνιστές, αντιπροσωπεύεται με τον καλύτερο τρόπο από την «Αριστερά του Ζίμερβαλντ».
Χαρακτηρίζεται κυρίως από την πλήρη ρήξη της τόσο με το σοσιαλσωβινισμό όσο και τον «Κεντρισμό», και από τον ανηλεή πόλεμό της ενάντια στις κυβερνήσεις των χωρώντους και ενάντια στις ιμπεριαλιστικές αστικές τάξεις των χωρών τους»
(V. I. Lenin: “The Tasks of the Proletariat in Our Revolution” in: “Selected Works’, Volume 6; London; l946; p. 63, 64, 65-66).
«Ο Πόλεμος και η Διεθνής» του Τρότσκι
Με το ξέσπασμα του πολέμου, ο Τρότσκι αναγκάστηκε να αφήσει τη Βιέννη και για δύο μήνες εγκαταστάθηκε στη Ζυρίχη, όπου έγραψε το «Ο Πόλεμος και η Διεθνής», που δημοσιεύτηκε το Νοέμβρη στην Γκόλος (Η Φωνή), ένα μενσεβικικό έντυπο του Παρισιού.
Στο έργο αυτό ο Τρότσκι προωθούσε την άποψη ότι «το κύριο εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη» ήταν η ύπαρξη του εθνικού κράτους:
«Το παλιό εθνικό κράτος…έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του, και πλέον είναι ένα μη ανεκτό εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη.
Η υπέργηρη και ξεπερασμένη εθνική «πατρίδα» έχει καταστεί το κύριο εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη…
Τα εθνικά κράτη έχουν καταστεί εμπόδιο για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων»
(L. Trotsky: Preface to “The War and the International”; London; 1971; p. vii, x, xii).
Έτσι, διακήρυττε ο Τρότσκι, ο στόχος της εργατικής τάξης θα έπρεπε να είναι η δημιουργία των «δημοκρατικών Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»:
«Το καθήκον του προλεταριάτου είναι να δημιουργήσει μια πλέον ισχυρή πατρίδα, με την πλέον ισχυρή δύναμη αντίστασης- τις δημοκρατικές Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης».
Ο Λένιν αρχικά (σε ένα κείμενο μόνο) αποδέχτηκε το σύνθημα των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»:
«Το άμεσο πολιτικό σύνθημα των σοσιαλδημοκρατών της Ευρώπης πρέπει να είναι ο σχηματισμός δημοκρατικών Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»
(V. I. Lenin: ‘The War and Russian Social-Democracy’ in: “Selected Works;’ Volume 5; Moscow; 1935; p. 129).
Κατά τον Αύγουστο του 1915, ωστόσο, οι Μπολσεβίκοι, με πρωτοβουλία του Λένιν, κατηγορηματικά απέρριψαν αυτό το σύνθημα, πρώτον, γιατί, στην καπιταλιστική κοινωνία, μπορούσε να είναι μόνο αντιδραστικό:
«Από την άποψη των οικονομικών συνθηκών του ιμπεριαλισμού, … οι Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης είναι είτε ανέφικτες είτε αντιδραστικές, υπό τον καπιταλισμό. Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης υπό τον καπιταλισμό ισοδυναμούν με μια συμφωνία για το διαμοιρασμό των αποικιών. Υπό τον καπιταλισμό, ωστόσο, … καμμία άλλη αρχή διαμοιρασμού…δεν είναι εφικτή πέραν της βίας…Ο διαμοιρασμός δεν μπορεί να λάβει χώρα πέραν του να είναι «σε αναλογία με την ισχύ». Και η ισχύς αλλάζει στην πορεία της οικονομικής ανάπτυξης. Σίγουρα, προσωρινές συμφωνίες μεταξύ των καπιταλιστών και μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων είναι εφικτές. Με αυτή την έννοια, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης είναι εφικτές ως μια συμφωνία μεταξύ των ευρωπαίων καπιταλιστών…όμως για ποιο πράγμα; Μόνο για το σκοπό της από κοινού καταστολής του σοσιαλισμού στην Ευρώπη, της από κοινού προστασίας των αποικιακών λάφυρων έναντι της Ιαπωνίας και της Αμερικής…Υπό τον καπιταλισμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης θα σήμαιναν την οργάνωση της αντίδρασης για την καθυστέρηση της πιο γρήγορης ανάπτυξης της Αμερικής»
(V. I. Lenin: ‘The United States of Europe Slogan’, in: “Selected Works”, Volume 5; London 1935; p. 139, 140, l41).
και δεύτερον επειδή αν θεωρηθεί σοσιαλιστικό σύνθημα, σημαίνει ότι προτείνει πως η νίκη του σοσιαλισμού είναι εφικτή μόνο σε πανευρωπαϊκή κλίμακα:
«η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη είναι ένας απόλυτος νόμος του καπιταλισμού. Έτσι, η νίκη του σοσιαλισμού είναι εφικτή, πρώτον σε λίγες ή ακόμα και σε μια μονάχα καπιταλιστική χώρα»
(V. I. Lenin: ibid.; p.141).
Ο Λένιν καταλήγει:«Είναι για αυτούς τους λόγους και έπειτα από συνεχείς διαμάχες που οι εκδότες του κεντρικού οργάνου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σύνθημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης είναι λάθος»
(V.I. Lenin: ibid.; p. 141).
Ότι ο Τρότσκι πράγματι, συνέδεε το σύνθημα για τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» με την ιδέα, που περιεχόταν στη θεωρία του περί «διαρκούς επανάστασης», ότι η προλεταριακή επανάσταση μπορούσε να είναι επιτυχής μόνο σε διεθνή κλίμακα, φαίνεται από την απάντησή του στο άρθρο του Λένιν:
«Το μόνο πάνω κάτω συγκεκριμένο ιστορικό επιχείρημα που τέθηκε ενάντια στο σύνθημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης διατυπώθηκε στον ελβετικό «Σοσιαλδημοκράτη» με την ακόλουθη πρόταση: «Η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη είναι ένας απόλυτος νόμος του καπιταλισμού». Από αυτό, ο «Σοσιαλδημοκράτης» συνάγει το συμπέρασμα ότι η νίκη του σοσιαλισμού είναι δυνατή σε μια χώρα, και ότι, συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου σε κάθε χώρα ξεχωριστά εξαρτώμενη από την εγκαθίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη στις διάφορες χώρες είναι ανισόμετρη είναι ένα απολύτως αναμφισβήτητο επιχείρημα. Αλλά αυτή η ανισομετρία είναι η ίδια εξαιρετικά ανισόμετρη. Τα καπιταλιστικά επίπεδα της Βρετανίας, της Αυστρίας της Γερμανίας ή της Γαλλίας δεν είναι ίδια. Αλλά σε σχέση με την Αφρική και την Ασία όλες αυτές οι χώρες αντιπροσωπεύουν την καπιταλιστική «Ευρώπη», που έχει ωριμάσει για την κοινωνική επανάσταση. Ότι καμία χώρα στον αγώνα της δεν πρέπει να «περιμένει» τις άλλες, είναι μια βασική σκέψη που είναι χρήσιμη και απαραίτητη για να επαναλάβουμε τακτικά ότι η ιδέα της ταυτόχρονης διεθνούς δράσης δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την ιδέα της κωλυσιεργίας και της διεθνούς απραξίας.
Χωρίς να περιμένουμε τους άλλους, ξεκινούμε και συνεχίζουμε τον αγώνα εθνικά, έχοντας πλήρη εμπιστοσύνη ότι η πρωτοβουλία μας θα δώσει μια ώθηση στον αγώνα σε άλλες χώρες: μα αν αυτό δεν συμβεί, θα είναι μάταιο να σκεφτόμαστε- όπως η ιστορική εμπειρία και οι θεωρητικές σκέψεις πιστοποιούν- ότι, για παράδειγμα, μια επαναστατική Ρωσία θα μπορούσε να κρατήσει έναν μιας συντηρητικής Ευρώπης».
(L. Trotsky: Article in “Nashe Slovo” (Our Word), No. 87; April 12th., 1916, cited in: J. V. Stalin: “The October Revolution and the Tactics of the Russian Communists”, in: ‘Works”, Volume 6; Moscow; 1953; p. 390-1).
Το φθινόπωρο του 1916, ο Λένιν επανέλαβε την αντίθεσή του στο σύνθημα του Τρότσκι για Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης:
«Ήδη από το 1902, (σ.σ.ο βρετανός οικονομολόγος John Hobson) είχε μια εξαιρετική διορατικότητα για το νόημα και τη σημασία των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» (δηλαδή, υπέρ του Τρότσκι του Καουτσκικού!) και ό,τι τώρα προωθείται από τους υποκριτές Καουτσκικούς των διαφόρων χωρών, συγκεκριμένα, που οι οπορτουνιστές (σοσιαλσωβινιστές) εργάζονται χέρι με χέρι με την ιμπεριαλιστική αστική τάξη ακριβώς για τη δημιουργία μιας ιμπεριαλιστικής Ευρώπης σε βάρος της Ασίας και της Αφρικής».
(V. I. Lenin: ‘Imperialism and the Split in Socialism”, in: “Selected Works”, Volume 11; London; l943; p. 752).
Ο Τρότσκι, ωστόσο, συνέχισε- ακόμα και μετά τη Ρωσική Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917- να ισχυρίζεται ότι η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Ευρώπη είναι εφικτή μόνο σε πανευρωπαϊκή βάση. Στο υστερόγραφο μιας συλλογής άρθρων που δημοσίευσε το 1922 υπό τον τίτλο «Ένα Πρόγραμμα Ειρήνης», έγραφε:
«Ο ισχυρισμός που επαναλαμβάνεται κάμποσες φορές στο «Πρόγραμμα Ειρήνης» ότι η προλεταριακή επανάσταση δεν μπορεί να φτάσει στο αποκορύφωμά της νικηφόρα εντός εθνικών συνόρων μπορεί ίσως να φανεί σε μερικούς αναγνώστες ότι έχει απορριφθεί από τη σχεδόν 5χρονη εμπειρία της σοβιετικής μας δημοκρατίας. Όμως ένα τέτοιο συμπέρασμα θα ήταν ασυγχώρητο. .. Δεν έχουμε φτάσει, ή ακόμα και δεν έχουμε ξεκινήσει να φτάνουμε, στη δημιουργία μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας…Η πραγματική πρόοδος μιας σοσιαλιστικής οικονομίας στη Ρωσία θα γίνει εφικτή μόνο μετά τη νίκη του προλεταριάτου στις κύριες Ευρωπαϊκές χώρες».
(L. Trotsky: Postscript to ‘A Peace Programme , cited by: J. V. Stalin: “The Social-Democratic Deviation in our Party; in: “Works”, Volume 8; Moscow; l954; p. 271-2).
“Ο Λόγος μας“(Νασε Σλόβο)
Το Νοέμβρη του 1914, ο Τρότσκι έφυγε από την Ελβετία για το Παρίσι για να πάρει το πόστο του πολεμικού ανταποκριτή της εφημερίδας «Κιέβσκαγια Μισλ» (Η Σκέψη του Κιέβου) που υποστήριζε την πολεμική προσπάθεια της τσαρικής κυβέρνησης.
Εγκατεστημένος στο Παρίσι, εντάχθηκε στο εκδοτικό επιτελείο της Γκόλος (Η Φωνή), μιας εφημερίδας που εξέδιδε μια ομάδα Μενσεβίκων με επικεφαλής τον Γιούλι Μαρτόφ ο οποίος, αντίθετα με τη μενσεβίκικη ηγεσία που υποστήριζε την πολεμική προσπάθεια της τσαρικής κυβέρνησης, είχε υιοθετήσει μια άποψη φραστικής αντιπολίτευσης στον πόλεμο χωρίς προσπάθεια για οργάνωση ενεργού επαναστατικού αγώνα ενάντια στο τσαρικό καθεστώς. Η «Γκόλος» είχε αρχίσει να εκδίδεται το Σεπτέμβρη του 1914, και, όταν απαγορεύτηκε από τη Γαλλική κυβέρνηση το Γενάρη του 1915, αντικαταστάθηκε από τη Νάσε Σλόβο (Ο Λόγος μας), στην εκδοτική επιτροπή της οποίας, ο Τρότσκι συνέχιζε να βρίσκεται.
Ο βασικός οργανωτής του εντύπου ήταν ο Βλαντίμιρ Αντόνοφ-Οβσεγιένκο (πρώην τσαρικός αξιωματούχος που μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση έγινε διευθυντής της Πολιτικής Διοίκησης του Κόκκινου Στρατού). Το επιτελείο στο Παρίσι, περίλάμβανε, πέραν του Τρότσκι, τους Ανατόλι Λουνατσάρσκι (μετέπειτα Επίτροπος για την Παιδεία), Νταβίντ Ριαζάνοφ (μετέπειτα διευθυντής του Ινστιτούτου Μαρξ- Ένγκελς), Σολομών Λοζόφσκι (μετέπειτα επικεφαλής της Κόκκινης Διεθνούς των Εργατικών Συνδικάτων), Ντμίτρι Μανουήλσκι (μετέπειτα επικεφαλής της Κομμουνιστικής Διεθνούς), Γκριγκόρι Σοκόλνικοφ (μετέπειτα Επίτροπο για τα Οικονομικά), και τον ιστορικό Μιχαήλ Ποκρόφσκι (μετέπειτα διευθυντή των Σοβιετικών Κρατικών Αρχείων). Οι ξένοι ανταποκριτές του περιλάμβαναν τους Γκριγκόρι Τσιτσέριν (μετέπειτα Επίτροπο για τα Εξωτερικά Θέματα), Αλεξάντρα Κολλοντάι (μετέπειτα Επίτροπο Κοινωνικής Ευημερίας), Καρλ Ράντεκ (μετέπειτα κάτοχο ηγετικής θέσης στην Κομμουνιστική Διεθνή), Μωυσέη Ουρίτσκι, Κριστιάν Ράκοφσκι (γιος Βούλγαρου τσιφλικά, μετέπειτα πρωθυπουργού της Σοβιετικής Ουκρανίας), Ιβάν Μάισκι (μετέπειτα Σοβιετικού Πρέσβη στη Βρετανία) και τον Αγγλορώσο ιστορικό Θίοντορ Ροθστάιν (μετέπειτα Σοβιετικό Πρέσβη στην Περσία).
1915 – 1916: Οι τρεις τάσεις στο Ρωσικό Εργατικό Κίνημα
Οι τρεις τάσεις που περιγράφτηκαν παραπάνω εκπροσωπούνταν στο ρωσικό εργατικό κίνημα ως εξής:
η σοσιαλσωβινιστική τάση εκπροσωπούνταν από α) μια ομάδα μενσεβίκων με επικεφαλής τον Αλεξάντρ Ποτρέσοφ, συσπειρωμένη γύρω από την εφημερίδα «Νάσα Ζάρια» (Η Αυγή μας), που εκδιδόταν στην Αγ. Πετρούπολη. Η «Νάσα Ζάρια» απαγορεύτηκε από την τσαρική κυβέρνηση τον Οκτώβρη του 1914, και τη θέση της πήρε το Γενάρη του 1915 η «Νάσε Ντιέλο» (Η Υπόθεσή μας).
«Στη Ρωσία ο βασικός πυρήνας του οπορτουνισμού, η λικβινταριστική «Νάσα Ζάρια» έγινε ο βασικός πυρήνας του σωβινισμού». (V. I. Lenin: “The Collapse of the Second International”, in: ‘Collected Works’, Volume 18; London; n.d.; p. 308).
β) από μια ομάδα μενσεβίκων με επικεφαλής τον Γκριγκόρι Πλεχάνοφ και τον Γκριγκόρι Αλεξίνσκι που συσπειρώνονταν γύρω από την εφημερίδα «Πρίζιβ» (Το Κάλεσμα) που εκδιδόταν στο Παρίσι.
«Οι βασικές θεωρίες των σοσιαλσωβινιστών…εκπροσωπούνται από τον Πλεχάνοφ».
(V. I. Lenin: ibid.; p. 282).
«Ο Πλεχάνοφ βούλιαξε στον εθνικισμό, κρύβοντας το ρωσικό του σωβινισμό πίσω από τη γαλλοφιλία: το ίδιο έχει κάνει και ο Αλεξίνσκι»
(V. I. Lenin: “Position and Tasks of the Socialist International”, in: ibid.; p. 85-86).
Η «Κεντρίστικη» τάση εκπροσωπούνταν από
Α) τη μενσεβικική «Οργανωτική Επιτροπή»(Ο.Ε.), με επικεφαλής τον Πάβελ Άξελροντ, που το Φλεβάρη του 1915 άρχισε την έκδοση της «Ιζβέστια»(Τα Νέα) της Γραμματείας Εξωτερικού της Οργανωτικής Επιτροπής.
«Αυτή η κεντρίστικη τάση περιλαμβάνει..το κόμμα της Οργανωτικής Επιτροπής…και άλλους στη Ρωσία».
(V. I. Lenin: “The Tasks of the Proletariat in Our Revolution”, in: “Selected Works”, Volume 6; London; 1935; p. 65).
«Πάρτε…το…μανιφέστο της Ο.Ε…
1) Το μανιφέστο δεν περιέχει ούτε μια αναφορά που βάσει αρχών να αποδοκιμάζει την εθνική άμυνα σε αυτόν τον πόλεμο, 2) δεν υπάρχει απολύτως τίποτα στο μανιφέστο που βάσει αρχών θα ήταν απαράδεκτο για τους «αμυντιστές» ή τους σοσιαλσωβινιστές. 3) υπάρχει πλήθος αναφορών στο μανιφέστο που είναι εντελώς «ίδιες» με τον «αμυντισμό»: «Το προλεταριάτο δεν μπορεί να παραμένει αδιάφορο στην επικείμενη ήττα»…»το προλεταριάτο έχει ζωτικό συμφέρον από την αυτοπροστασία της χώρας».
(V. I. Lenin: “Have the O.C. and the Chkheidze Fraction a Policy of Their Own?”, in “Collected Works”, Viume 19; London; l942; p. 36, 37)
«Η απόκρυψη αυτής της πολιτικής πραγματικότητας (σ.σ. του σοσιαλσωβινισμού) με Αριστερές φράσεις και σχεδόν σοσιαλδημοκρατική ιδεολογία, είναι το πραγματικό πολιτικό νόημα των…δραστηριοτήτων της Οργανωτικής Επιτροπής. Στο επίπεδο της ιδεολογίας: το σύνθημα «Ούτε Νίκη Ούτε Ήττα». Στο επίπεδο της πρακτικής: ένας αγώνας «αντιδιασπαστικός»: να σε τι συνίσταται το σχεδόν επιχειρηματικό..πρόγραμμα «ειρήνης», με το «Νάσε Ντιέλο» και τον Πλεχάνοφ»
(V. I. Lenin: State of Affairs within Russian Social Democracy’, in: Collected Works”, Volume 18; London; n.d.; p. 204.)
β) τη μενσεβικική φράξια στη Δούμα, με επικεφαλής το Νικολάι Τσχέιτζε
«Αυτή η Κεντρίστικη Τάση περιλαμβάνει..το Τσχέιτζε και άλλους στη Ρωσία».
(V. I. Lenin: “The Tasks of the Proletariat in Our Revolution”, in: “Selected Works’, Volume 6; London; l946; p. 65).
«Η ομάδα του Τσχέιτζε περιόρισε εαυτόν στο κοινοβουλευτικό πεδίο. Δεν ψήφισε τις πολεμικές πιστώσεις, γιατί θα είχε ξεσηκώσει μια καταιγίδα αγανάκτησης στους εργάτες…Ούτε αντιπαρατέθηκε ενάντια στο σοσιαλσωβινισμό».(V. I. Lenin: “Socialism and War”, in: ibid.; p. 240).
«Ο Τσχέιτζε χρησιμοποιεί τις ίδιες σοσιαλσωβινιστικές φράσεις περί του «κινδύνου ήττας», στέκεται υπέρ του «αγώνα για ειρήνη» κλπ κλπ»(V. I. Lenin: “Have the Ο.C. and the Chkheidze Fraction a Policy of Their Own?”, in ‘Collected Works”, Volume 19; London; 19~2; p. 39).
«1) Η διατύπωση «Σώστε τη Χώρα» που χρησιμοποιεί ο Τσχέιτζε δεν διαφέρει σε υλικό επίπεδο από τον αμυντισμό. 2) η φράξια του Τσχέιτζε ποτέ δεν αντιτάχθηκε στον κ. Ποτρέσοφ και σία..3) το πιο σημαντικό: η φράξια ποτέ δεν αντιτάχθηκε στη συμμετοχή στις Επιτροπές Πολεμικών Βιομηχανιών».(V. I. Lenin: “The Chkheidze Fraction and its Role’, in: ibid.; p. 325).
«Η κάλυψη αυτής της πολιτικής πραγματικότητας (σ.σ. σοσιαλσωβινισμός) από «αριστερές» φράσεις και σχεδόν σοσιαλδημοκρατική ιδεολογία, είναι το πραγματικό πολιτικό νόημα των νόμιμων δραστηριοτήτων της φράξιας του Τσχέιτζε».(V. I. Lenin: “State of affairs within Russian Social-Democracy, in: “Collected “Works”, Volume 18; London; n.d.; p. 204).
γ) η ομάδα, με επικεφαλής τον Τρότσκι, γύρω από τη «Νάσε Σλόβο», η πολιτική της οποίας θα αναλυθεί σε επόμενη παράγραφο.
3)Η επαναστατική, διεθνής τάση που εκπροσωπούσε η Κεντρική Επιτροπή του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος, με επικεφαλής το Λένιν.
Οι θέσεις που προωθούσε ο Λένιν το Σεπτέμβρη του 1914 από τη Βέρνη (Ελβετία), από τη μια, καλούσε τις εργατικές τάξεις όλων των εμπόλεμων χωρών ενεργά να αντιπαλέψουν τον πόλεμο και να επιδιώξουν να το μετατρέψουν σε εμφύλιο πόλεμο ενάντια στους ιμπεριαλιστές «τους» από κάθε χώρα ξεχωριστά.
«Η μετατροπή του παρόντος ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο πόλεμο- είναι το μόνο σωστό προλεταριακό σύνθημα».
(V. I. Lenin: “The War and Russian Social Democracy”‘, in: “Selected Works”, Volume 5; London; 1935; p. 130).
Το σύνθημα «Ειρήνη», το πρώτο από τα δύο συνθήματα του Τρότσκι
Η πολιτική που προωθούσε ο Τρότσκι μέσα από τις σελίδες του «Νάσε Σλόβο» σε σχέση με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορεί να συνοψιστεί σε δύο συνθήματα: πρώτον, εκείνο του «επαναστατικού αγώνα για την ειρήνη» (ή «επαναστατικού αγώνα ενάντια στον πόλεμο» όπως ο Λένιν αποκαλούσε το «σύνθημα για ειρήνη»):
«Οι δημαγωγοί σαν τον Τρότσκι (βλ. ν.105 του «Νάσε Σλόβο») υπερασπίζονται, σε αντίθεση με εμάς, το σύνθημα για ειρήνη»
(V. I. Lenin: ‘The ‘Peace’ Slogan Appraised”, in: “Collected Works””, Volume 18; London; n.d.; p. 262).
«Ο «επαναστατικός αγώνας ενάντια στον πόλεμο»… είναι ένα παράδειγμα εύκολης φρασεολογίας με τον οποίο ο Τρότσκι πάντα δικαιολογεί τον οπορτουνισμό»(V. I. Lenin: “Defeat of One’s Own Government in the Imperialist Uar”, in: “Selected Works”, Volume 5; London 1935; p. 3142).
Ο Λένιν αντιτάχθηκε στο σύνθημα «για την ειρήνη» καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου:
«Το σύνθημα για την ειρήνη είναι κατά την κρίση μου λάθος για την παρούσα στιγμή. Είναι ένα σύνθημα φιλισταίων, παπαδίστικο. Το προλεταριακό σύνθημα πρέπει να είναι «εμφύλιος πόλεμος»».
(V. I. Lenin: Letter to A. G. Shlyapnikov, October 17th., 19314, in: “Collected Works’, Volume 18; n.d.; p. 75).
«Η προπαγάνδιση της ειρήνης στην παρούσα φάση, αν δεν συνοδεύεται από ένα κάλεσμα για επαναστατική μαζική δράση, είναι ικανό μόνο για καλλιέργεια ψευδαισθήσεων, για εξαχρείωση του προλεταριάτου, με το να του εμφυσείται η πεποίθηση για τον ανθρωπισμό της αστικής τάξης, και με την μετατροπή του σε παιχνιδάκι στα χέρια της μυστικής διπλωματίας των εμπόλεμων χωρών. Συγκεκριμένα, η ιδέα ότι μια δήθεν δημοκρατική ειρήνη είναι εφικτή χωρίς μια σειρά επαναστάσεων είναι βαθιά λαθεμένη».
(V. I. Lenin: Conference of the Sections of the RSDLP Abroad,” in: “Selected Works”, Volume 5; London 1935; p. 135).
«Η αποδοχή του συνθήματος για ειρήνη και μόνο, και η απλή επανάληψή του, θα σήμαινε την ενθάρρυνση του «πομπώδους αέρα των αδύναμων (τι πιο υποκριτικό) δημαγωγών»: θα σήμαινε εξαπάτηση των λαών με την ψευδαίσθηση ότι οι παρούσες κυβερνήσεις, οι υπάρχουσες κυρίαρχες τάξεις, είναι ικανές πριν να…εξαλειφτούν από μια σειρά επαναστάσεων να φέρουν μια ειρήνη έστω κατά το μισό ικανοποιητική για τη δημοκρατία και την εργατική τάξη. Τίποτα δεν είναι πιο επιβλαβές από μια τέτοια εξαπάτηση».
(V. I. Lenin: ‘The Peace Question’, in: ‘Collected Works’, Volume 18; London; n.d.; p. 266).
Το Σεπτέμβρη του 1915 ο Τρότσκι προώθησε την αντίθεσή του στη Λενινιστική πολιτική έναντι του πολέμου στη Διεθνή Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη του Ζίμερβαλντ (Ελβετία). Το μπολσεβικικό σχέδιο απόφασης απορρίφτηκε από μια πλειοψηφία αντιπροσώπων, συμπεριλαμβανομένου του Τρότσκι. Όπως ο ίδιος έλεγε:
«Ο Λένιν ήταν στην άκρα αριστερά της Συνδιάσκεψης. Σε πολλά ζητήματα βρισκόταν βρισκόταν μόνος του να μειοψηφεί, ακόμα και εντός της αριστερής πτέρυγας του Ζίμερβαλντ, στην οποία εγώ τυπικά δεν ανήκα».
(L. Trotsky: “My Life”; New York; 1970; p. 250).
Σε αυτές τις συνθήκες, οι Μπολσεβίκοι συμφώνησαν να υπογράψουν μια διακήρυξη συμβιβαστική που συνέταξε ο Τρότσκι:
«Η επαναστατική πτέρυγα, με επικεφαλής το Λένιν, και η πασιφιστική πτέρυγα, που αποτελείτο από την πλειοψηφία των αντιπροσώπων, συμφώνησε με δυσκολία σε μια κοινή διακήρυξη της οποίας το προσχέδιο εγώ είχα προετοιμάσει»
(L. Trotsky: ibid p. 250).
Το κεντρικό σημείο της διακήρυξης ήταν «ο αγώνας για την ειρήνη»:
«Είναι απαραίτητο να αρχίσουμε αυτό τον αγώνα για ειρήνη, για μια ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις ή πολεμικές αποζημιώσεις.
Είναι καθήκον και υποχρέωση των σοσιαλιστών των εμπόλεμων χωρών να αναλάβουν αυτό τον αγώνα γεμάτοι ενέργεια».
(Manifesto Of the International Specialist Conference, Zimmerwald, cited in: V. I  Lenin: Collected Works’, Vo1ume 18; London;  Ibid.; p. 475).
Ο Λένιν σχολίαζε για τη διακήρυξη μετά τη συνδιάσκεψη:
«Περνώντας στον «αγώνα για ειρήνη»…και εδώ επίσης βρίσκουμε ασυνέπεια, δειλία, αποτυχία να ειπωθεί ό,τι θα έπρεπε να ειπωθεί…Δεν αναφέρει ονομαστικά, ευθέως, ανοιχτά και ξεκάθαρα τις επαναστατικές μεθόδους αγώνα».
(V. I. Lenin:  ‘The First Step’, in: “Collected Works”, Volume 18; London; n.d.; p. 343).
«Ούτε νίκη, ούτε ήττα»- το 2ο σύνθημα του Τρότσκι
Δεύτερον, σε αντίθεση με τη διακήρυξη του Λένιν ότι ένας επαναστατικός αγώνας ενάντια στους ιμπεριαλιστές της χώρας του καθενός εν καιρώ πολέμου ευνοούταν από, και ευνόησε, τη στρατιωτική ήττα των ιμπεριαλιστών της χώρας του, ο Τρότσκι προωθούσε το σύνθημα «Ούτε νίκη, ούτε ήττα!»
«Ο Bukvoyed (σ.σ. δηλ.ο Ριαζάνοφ) και ο Τρότσκι υπερασπίζονταν το σύνθημα «Ούτε νίκη, ούτε ήττα!».
(V. I. Lenin:  “Defeat Of One’s Own Governrnent in the Imperialist War”, in:  Selected Works’, Volume 5; London l935; p. 145-6).
Σε ένα ανοιχτό γράμμα προς του Μπολσεβίκους που δημοσιεύτηκε στο «Νασε Σλόβο» το καλοκαίρι του 1915, ο Τρότσκι απέρριπτε την πολιτική του «επαναστατικού ντεφετισμού» του Λένιν ως
«μια απρόκλητη και αδικαιολόγητη υποχώρηση προς την πολιτική μεθοδολογία του σοσιαλπατριωτισμού που αντικαθιστά τον επαναστατικό αγώνα ενάντια στον πόλεμο και τις συνθήκες που τον προκαλούν, κάτι που, υπό τις παρούσες συνθήκες, είναι ένας εξαιρετικά αυθαίρετος προσανατολισμός προς το λιγότερο κακό».
(L. Trotsky: in: “Nashe Slovo”, No. 105, cited in V. I. Lenin: “Defeat of One’s Own Government in the Imperialist War”, in: ‘Selected Works”, Volume 5; London; l935; p. 142).
Ο Λένιν απάντησε στο Ανοιχτό Γράμμα του τον Αύγουστο του 1915, στο άρθρο του «Ήττα της κυβέρνησης σε κάθε εμπόλεμη χώρα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο».
«Αυτό είναι ένα παράδειγμα της ακατάσχετης φρασεολογίας με την οποία ο Τρότσκι πάντοτε δικαιολογεί τον οπορτουνισμό.
Κάνοντας στροφές χρησιμοποιώντας φράσεις, ο Τρότσκι έχει χάσει το δρόμο του ανάμεσα σε τρία πεύκα. Του φαίνεται ότι το να επιθυμεί κανείς την ήττα της Ρωσίας σημαίνει επιθυμία για νίκη της Γερμανίας…
Για να βοηθήσει ανθρώπους που δεν είναι ικανοί να σκέφτονται, η απόφαση της Βέρνης ξεκαθάριζε ότι σε όλες τις ιμπεριαλιστικές χώρες το προλεταριάτο πρέπει τώρα να επιθυμεί την ήττα της κυβέρνησής του. Ο Bukvoyed και ο Τρότσκι προτίμησαν να αποφύγουν αυτή την αλήθεια…Αν ο Bukvoyed και ο Τρότσκι είχαν σκεφτεί λιγάκι, θα είχαν συνειδητοποιήσει ότι αυτοί υιοθετούν την άποψη περί πολέμου κυβερνήσεων και αστικής τάξης, δηλαδή, ότι φέρονται δουλοπρεπώς απέναντι στην «πολιτική μεθοδολογία του σοσιαλπατριωτισμού», για να χρησιμοποιήσω την προσποιητή γλώσσα του Τρότσκι.
Η επανάσταση τον καιρό του πολέμου είναι εμφύλιος πόλεμος: και ο μετασχηματισμός του πολέμου μεταξύ κυβερνήσεων σε εμφύλιο πόλεμο, από τη μια, ευνοείται από στρατιωτικές ανατροπές («ήττες») κυβερνήσεων: από την άλλη, είναι αδύνατον πραγματικά να παλεύει κανείς για έναν τέτοιο μετασχηματισμό χωρίς να ευνοεί την ήττα.
Ο πραγματικός λόγος που οι σωβινιστές…απορρίπτουν το «σύνθημα» της ήττας είναι ότι το σύνθημα αυτό από μόνο του υπονοεί ένα συνεπές κάλεσμα για επαναστατική δράση του καθενός ενάντια στη δική του κυβέρνηση εν καιρώ πολέμου. Χωρίς μια τέτοια δράση, εκατομμύρια επαναστατικώώώών φράσεων όπως «πόλεμος ενάντια στον πόλεμο και τις συνθήκες, και και και», δεν αξίζουν φράγκο..
Το να απορρίπτει κανείς το σύνθημα περί «ήττας» σημαίνει να περιορίζει τις επαναστατικές δράσεις σε φράσεις κενές περιεχομένου ή σε μια καθαρή υποκρισία…
Το σύνθημα «Ούτε νίκη, ούτε ήττα»…δεν είναι τίποτε άλλο από μια παράφραση του συνθήματος της «υπεράσπισης της πατρίδας»…
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά, βρίσκουμε ότι το σύνθημα αυτό σημαίνει «πολιτική ειρήνη», απάρνηση της ταξικής πάλης των καταπιεσμένων τάξεων σε όλες τις εμπόλεμες ζώνες, αφού ο ταξικός πόλεμος είναι αδύνατος χωρίς…την διευκόλυνση της ήττας της χώρας του καθενός…Αυτοί που αποδέχονται το σύνθημα «ούτε νίκη, ούτε ήττα», μπορεί μόνο υποκριτικά να είναι υπέρ της ταξικής πάλης, του «σπασίματος της πολιτικής ειρήνης»: αυτοί στην πράξη απαρνούνται μια ανεξάρτητη προλεταριακή πολιτική γιατί υποτάσσουν το προλεταριάτο όλων των εμπόλεμων χωρών στο απόλυτα αστικό καθήκον της σωτηρίας ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων από την ήττα…
Αυτοί που είναι υπέρ του συνθήματος «Ούτε νίκη, ούτε ήττα» είναι συνειδητά ή ασυνείδητα σωβινιστές, στην καλύτερη περίπτωση είναι συμφιλιωτές μικροαστοί: σε κάθε περίπτωση είναι εχθροί της προλεταριακής πολιτικής, υπέρμαχοι των υπαρχουσών κυβερνήσεων, των υπαρχουσών αρχουσών τάξεων…
Όσοι είναι υπέρ του συνθήματος «Ούτε νίκη, ούτε ήττα» στέκονται στην πραγματικότητα στην πλευρά της αστικής τάξης και των οπορτουνιστών, γιατί «δεν πιστεύουν» στην πιθανότητα διεθνούς επαναστατικής δράσης της εργατικής τάξης ενάντια στις ιμπεριαλιστικές τους κυβερνήσεις, και δεν εύχονται να βοηθήσουν την ανάπτυξη μιας τέτοιας δράσης η οποία, αν και δεν είναι εύκολο καθήκον, πραγματικά, είναι το μόνο καθήκον που αρμόζει σε έναν προλετάριο, το μοναδικό σοσιαλιστικό καθήκον».
(V. I. Lenin: “Defeat of One’s Own Government in the Imperialist War”, in: “Selected Works”, Volume 5; London; 1935; p. l42-3, l45, 146-7).
Τον Απρίλη του 1915, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, στη φυλακή, έγραψε, με το ψευδώνυμο «Γιούνιους», μια μπροσούρα με τίτλο «Η Κρίση της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας». Εκδόθηκε ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλη του 1916. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, όπως και ο Τρότσκι, αντιτασσόταν στην πολιτική του «επαναστατικού ντεφετισμού» του Λένιν:
«Ποια θα έπρεπε να είναι η πρακτική στάση της σοσιαλδημοκρατίας στον υπάρχοντα πόλεμο; Θα έπρεπε να διακηρύττει: αφού είναι ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος, αφού δεν απολαμβάνουμε στη χώρα μας καμμία σοσιαλιστική αυτοδιάθεση, η ύπαρξη ή η μη-ύπαρξή του δεν έχει συνέπειες σε εμάς, και θα την παραδώσουμε στον εχθρό; Η παθητική μοιρολατρία δεν μπορεί να είναι ο ρόλος ενός επαναστατικού κόμματος όπως η σοσιαλδημοκρατία.
Ναι, οι σοσιαλιστές θα έπρεπε να υπερασπίζονται τη χώρα τους σε μεγάλες ιστορικές κρίσεις».
(R.Luxemburg: “The Crisis of German Social Democracy”, in: “Rosa Luxemburg Speaks’; Now York; 1970; p. 311, 3l4,).
και όπως ο Τρότσκι, προωθούσε το σύνθημα «Ούτε νίκη, ούτε ήττα»:
«Εδώ έγκειται το μεγάλο σφάλμα της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας…Ήταν το καθήκον τους να διακηρύξουν στο λαό της Γερμανίας ότι σε αυτό τον πόλεμο νίκη και ήττα θα ήταν εξίσου μοιραία».
(R. Luxemburg: ibid.; p. 314)
προτείνοντας ότι η υπεράσπιση της χώρας «ενάντια στην ήττα» θα πρέπει να λάβει χώρα υπό το σύνθημα το οποίο αυτή με συνέπεια αντιπάλευε ως ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας, το σύνθημα της «εθνικής αυτοδιάθεσης»:
«Αντί να καλύπτει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο με έναν απατηλό μανδύα εθνικής αυτοάμυνας, η σοσιαλδημοκρατία θα έπρεπε να απαιτεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης σοβαρά»
(R. Luxemburg: ibid.; p. 311-12).
Ο Λένιν απάντησε στη μπροσούρα της Ρόζας Λούξεμπουργκ με το άρθρο του «Η μπροσούρα του Γιούνιους», που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 1916:
«Βρίσκουμε το ίδιο λάθος στα επιχειρήματα του Γιούνιους αναφορικά με το τι είναι καλύτερο, νίκη ή ήττα; Το συμπέρασμά του είναι ότι και τα δύο είναι εξίσου κακά…Αυτή είναι η άποψη όχι του επαναστατικού προλεταριάτου, αλλά του πασιφιστή μικροαστού…
Άλλο ένα απατηλό επιχείρημα που προωθούσε ο Γιούνιους έχει να κάνει με το ζήτημα της υπεράσπισης της πατρίδας.
Ο Γιούνιους…υποπίπτει στο πολύ παράξενο λάθος του να προσπαθεί να σύρει ένα εθνικό πρόγραμμα πίσω από τον παρόντα μη εθνικό πόλεμο. Ακούγεται σχεδόν απίστευτο, όμως είναι αληθινό.
Προτείνει να «αντιπαραθέσουμε» στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ένα εθνικό πρόγραμμα».
(V. I. Lenin: “The Pamphlet by Junius”; in: “Collected ‘Works’, Volume 19; London; l942; p. 212, 207, 209).
Πράγματι, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, σε αντίθεση με τους ανοιχτά σοσιαλσωβινιστές, υποστήριζε την ιδέα της ταξικής πάλης ενάντια στην ιμπεριαλιστική χώρα του καθενός κατά τη διάρκεια του πολέμου, όχι, όμως, σε σχέση με το σύνθημα της «μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο πόλεμο», αλλά ως «την καλύτερη άμυνα ενάντια σε έναν ξένο εχθρό»:
«Οι αιώνες έχουν αποδείξει ότι όχι η κατάσταση πολιορκίας, αλλά η ανηλεής ταξική πάλη…είναι η καλύτερη προστασία και η καλύτερη άμυνα ενάντια σε έναν ξένο εχθρό».
(R. Luxemburg: ibid.; p. 304).
Ο Λένιν σχολίαζε:
«Λέγοντας ότι η ταξική πάλη είναι το καλύτερο μέσο άμυνας ενάντια στην εισβολή, ο Γιούνιους εφάρμοσε τη μαρξιστική διαλεκτική μόνο ως τα μισά του δρόμου, κάνοντας ένα βήμα στο δεξιό δρόμο και αμέσως μετά παρεκκλίνοντας από αυτόν…Ο εμφύλιος πόλεμος ενάντια στην αστική τάξη είναι επίσης μια μορφή ταξικής πάλης, και μόνο αυτή η μορφή ταξικής πάλης θα μπορούσε να σώσει την Ευρώπη (το σύνολο της Ευρώπης, όχι μόνο μια χώρα) από τον κίνδυνο της εισβολής.
Ο Γιούνιους έφτασε πολύ κοντά στη σωστή επίλυση του προβλήματος και στο σωστό σύνθημα: εμφύλιος πόλεμος ενάντια στην αστική τάξη για το σοσιαλισμό: αλλά, ωσάν να φοβάται να πει ολόκληρη την αλήθεια, γυρνά πίσω στην φαντασία περί «εθνικού πολέμου» στα 1914, 1915,1916…
Ο Γιούνιους δεν έχει πλήρως απαλλαγεί από το «περιβάλλον» των γερμανών σοσιαλδημοκρατών, ακόμα και των Αριστερών, οι οποίοι φοβούνται να υιοθετήσουν επαναστατικά συνθήματα ως τη λογική τους κατάληξη».
(V. I. Lenin: ibid.; p. 210, 212).
Ο αγώνας ενάντια στην εθνική αυτοδιάθεση
Η διακήρυξη που συνέταξε ο Τρότσκι η οποία υιοθετήθηκε από τη Διεθνή Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στο Ζίμερβαλντ (Ελβετία) το Σεπτέμβρη του 1915, αναγνώριζε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών σαν μια «απαράβατη αρχή»:
«Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των εθνών πρέπει να είναι η απαράβατη αρχή στο σύστημα των εθνικών σχέσεων των λαών».
(Manifesto of the International Socialist Conference at Zimmerwald, September 1915, in: V. I. Lenin: “Collective Works” , Volume l8,  London; n .d.; p. 475)
Η Πολωνική αντιπροσωπία στη διάσκεψη (αποτελούμενη από τους Karl Radek,  Adolf Warski and Jacob Ganetsky) αντιτάχθηκε στην αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των εθνών, αλλά υπέβαλλε μια διακήρυξη για το εθνικό ζήτημα η οποία στην πραγματικότητα αναγνώριζε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της Πολωνίας, αφού διακήρυττε ότι η διεθνή εργατική τάξη:
«Θα σπάσει τα δεσμά της εθνικής καταπίεσης και θα καταργήσει όλες τις μορφές της εθνικής επικυριαρχίας, και θα εξασφαλίσει για τον πολωνικό λαό την πιθανότητα μιας ολόπλευρης, ελεύθερης ανάπτυξης ως ένα ισότιμο μέλος στην Κοινωνία των Εθνών».
(Bulletin of the International Socialist Committee in Berne, No. 2; September 27th., 1915; p. 15).
Ο Λένιν σχολίαζε για τη διακήρυξη αυτή:
«Δεν υπάρχει υλική διαφορά μεταξύ αυτών των αξιωμάτων και της αναγνώρισης του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση, εκτός από το ότι η πολιτική τους διατύπωση παραμένει ακόμα πιο διαδεδομένη και ευρεία από ό,τι η πλειοψηφία των προγραμμάτων και των αποφάσεων της Δεύτερης Διεθνούς…Κάθε απόπειρα να εκφραστούν αυτές οι ιδέες σε συγκεκριμένες πολιτικές φόρμουλες…θα αποδείξουν όλο και πιο λαμπρά το λάθος που διέπραξαν οι Πολωνοί σοσιαλδημοκράτες απορρίπτοντας την αυτοδιάθεση των εθνών»
(V. I. Lenin: “The Socialist Revolution and the Right of Nations to Self-Determination”; in: “Selected Works’, Volume 5; London; 1935; p. 279-80).
Τον Οκτώβρη του 1915, ο Καρλ Ράντεκ (υπό το ψευδώνυμο Parabellum έγραψε ένα άρθρο στη “Berner Tagwacht” (Πρωινή Ώρα της Βέρνης), με τίτλο «Προσαρτήσεις και Σοσιαλδημοκρατία», στο οποίο, εκ μέρους της ηγεσίας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας, διακήρυττε ότι:
«Αντιτασσόμαστε στις προσαρτήσεις».
(K. Radek: “Annexations and Social-Democracy; cited in: V. I. Lenin: “The Revolutionary Proletariat and the Right of Nations to Self-Determination”, in: “Selected Works”, Volume 5; London; 1935; p. 282).
αλλά απέρριπτε τον «Αγώνα για το ανύπαρκτο δικαίωμα στην αυτοδιάθεση».
(K. Radek: ibid; p. 282).
Ο Λένιν απάντησε στο Ράντεκ το Νοέμβρη του 1915 στο άρθρο του «Το επαναστατικό προλεταριάτο και το δικαίωμα των εθνών στην Αυτοδιάθεση»:
«Ο «αγώνας» μας «ενάντια στις προσαρτήσεις» θα είναι χωρίς νόημα και καθόλου δεν θα τρομάζει τους σοσιαλπατριώτες αν δεν διακηρύττουμε ότι ο σοσιαλιστής ενός καταπιεσμένου έθνους που δεν διεξάγει προπαγάνδα, εν καιρώ τόσο ειρήνης όσο και πολέμου, υπέρ της ελευθερίας απόσχισης για τα καταπιεσμένα έθνη δεν είναι σοσιαλιστής, ούτε και διεθνιστής, αλλά σωβινιστής».
(V. I. Lenin: “The Revolutionary Proletariat and the Right of Nations to Self-Determination”, in: ‘Selected Works, Volume 5; London; 1935; p. 287).
Το Νοέμβρη του 1915 οι Νικολάι Μπουχάριν και Γκριγκόρι Πιατακόφ έστειλαν στην Κεντρική Επιτροπή του ΡΣΔΕΚ τις θέσεις «Το σύνθημα για το δικαίωμα των εθνών στην Αυτοδιάθεση», που συνέταξε ο Μπουχάριν. Οι θέσεις κατέληγαν:
«Δεν υποστηρίζουμε υπό καμία περίσταση την κυβέρνηση της Μεγάλης Δύναμης η οποία καταστέλλει την εξέγερση ή το ξέσπασμα της αγανάκτησης ενός καταπιεσμένου έθνους: αλλά την ίδια στιγμή, εμείς οι ίδιοι δεν κινητοποιούμε τις προλεταριακές δυνάμεις υπό το σύνθημα «δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση». Σε μια τέτοια περίπτωση, το καθήκον μας είναι να κινητοποιήσουμε τις δυνάμεις του προλεταριάτου και των δύο εθνών (από κοινού με άλλα) υπό το σύνθημα «εμφύλιος ταξικός πόλεμος για το σοσιαλισμό», και να διεξάγουμε προπαγάνδα ενάντια στην κινητοποίηση των δυνάμεων υπό το σύνθημα «δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση».
(N. Bukharin: “The slogan of the Right of Nations to Self-Determination”, cited in: V.I. Lenin:  ‘Selected Works’, Volume 5; London; 1935; p. 379-80).
Ο Λένιν απάντησε στις θέσεις του Μπουχάριν το Μάρτη του 1916 με τις δικές του θέσεις, με τίτλο «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών»:
«Ο νικηφόρος σοσιαλισμός πρέπει να επιτύχει πλήρη δημοκρατία και, συνεπώς, όχι μόνο να φέρει την πλήρη ισονομία των εθνών, αλλά επίσης να κάνει πράξει το δικαίωμα των καταπιεσμένων εθνών στην αυτοδιάθεση, δηλαδή το δικαίωμα στην πλήρη πολιτική απόσχιση. Τα σοσιαλιστικά κόμματα τα οποία αποτυγχάνουν να αποδείξουν με όλες τους τις δράσεις τώρα, όπως και κατά τη διάρκεια της επανάστασης και μετά τη νίκη της, ότι θα απελευθερώσουν τα σκλαβωμένα έθνη και θα εγκαθιδρύσουν σχέσεις με αυτά στη βάση της εθελοντικής ένωσης- μια εθελοντικά ένωση είναι ψεύτικη φράση χωρίς το δικαίωμα απόσχισης- τέτοια κόμματα διαπράττουν προδοσία έναντι του σοσιαλισμού».
(V. I. Lenin: “The Socialist Revolution and the Right of Nations to Self-Determination”, in:  ‘Selected Works’, Volume 5; London; 1935  p. 267).
Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, γράφοντας υπό το ψευδώνυμο «Γιούνιους» στη μπροσούρα «Η Κρίση της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας», που εκδόθηκε τον Απρίλη του 1916, διακήρυττε ότι οι εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι ήταν ανέφικτοι υπό τον ιμπεριαλισμό:
«Στο υπάρχον ιμπεριαλιστικό πλαίσιο δεν μπορεί να υπάρχουν πόλεμοι εθνικής αυτοάμυνας».
(R. Luxemburg: ‘The Crisis of German Social-Democracy”, in: “Rosa Luxemburg Speaks”; New York; 1970; p. 305).
Ο Λένιν σχολίαζε στη «Μπροσούρα του Γιούνιους», που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 1916:
«Οι εθνικοί πόλεμοι που διεξάγουν αποικιακές και μισο-αποικιακές χώρες είναι όχι μόνο εφικτοί αλλά αναπόφευκτοι στην εποχή του ιμπεριαλισμού.
Οι εθνικοί πόλεμοι δεν πρέπει να θεωρούνται ανέφικτοι στην εποχή του ιμπεριαλισμού ακόμα και στην Ευρώπη.
Το αξίωμα ότι «δεν μπορεί να υπάρχουν πια εθνικοί πόλεμοι» είναι προφανώς απατηλό στη θεωρία..
Αλλά αυτή η πλάνη είναι επίσης πολύ επιβλαβής με μια πρακτική πολιτική έννοια: δίνει τροφή στην ηλίθια προπαγάνδα για τον «αφοπλισμό», ωσάν κανένας άλλος πόλεμος πέρα από αντιδραστικούς δεν είναι εφικτός: είναι η αιτία της ακόμα πιο ηλίθιας και σαφώς αντιδραστικής αδιαφορίας απέναντι στα εθνικά κινήματα. Τέτοια αδιαφορία καθίσταται σωβινισμός όταν μέλη των «Μεγάλων» Ευρωπαϊκών εθνών, δηλαδή, των εθνών που καταπιέζουν ένα σύνολο μικρών και αποικιοκρατούμενων λαών, διακηρύττουν με πολύ αέρα ότι «δεν μπορεί πια να υπάρχουν εθνικοί πόλεμοι».
(V. I. Lenin: “The Pamphlet by Junius”, in: “Collected Works”, Volume 19; London l942; p. 204, 205, 206).
Τον Αύγουστο του 1916, ο Γκριγκόρι Πιατακόφ έγραψε, υπό το ψευδώνυμο «Π. Κιέβσκι», ένα άρθρο με τίτλο: «Το προλεταριάτο και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών». Στο άρθρο αυτό, το οποίο δεν δημοσιεύτηκε, ο Πιατακόφ απέρριπτε το σύνθημα την αυτοδιάθεσης των εθνών στη βάση του ότι:
«Αυτό το αίτημα οδηγεί στον σοσιαλπατριωτισμό».
G. Pyatakov: “The Proletariat and the Right of Nations to Self Determination, cited in: V. I. Lenin: “A Caricature of Marxism and ‘Imperialist Economism’” in Ibid; “Collected Works”, Volume 19; London l942; p. 216).
Ο Λένιν απάντησε στο επιχείρημα του Πιατακόφ με ένα μακροσκελές άρθρο, την «Καρικατούρα του Μαρξισμού και «Ιμπεριαλιστική Οικονομική»», που γράφτηκε τον Οκτώβρη του 1916, αλλά δημοσιεύτηκε το 1924:
«Στον παρόντα ιμπεριαλιστικό πόλεμο, …φράσεις περί υπεράσπισης της πατρίδας εξαπατούν το λαό, γιατί αυτός ο πόλεμος δεν είναι ένας εθνικός πόλεμος. Σε έναν πραγματικά εθνικό πόλεμο, τα λόγια περί «υπεράσπισης της πατρίδας» είναι μια απάτη, και εμείς δεν αντιτασσόμαστε σε έναν τέτοιο πόλεμο».
(V. I. Lenin: “Caricature of Marxism and ‘Imperielist Economism”, in ibid.; p. 217).
Ο Πιατακόφ επέμενε:
«Αναφορικά με τις αποικίες, περιοριζόμαστε σε ένα αρνητικό σύνθημα, δηλαδή, .. «Έξω από τις αποικίες»».
(G. Pyatakov: ibid.; p. 25l)
Και ο Λένιν απαντούσε:
«Τόσο το πολιτικό όσο και το οικονομικό περιεχόμενο του συνθήματος «Έξω από τις αποικίες» σημαίνει ένα πράγμα…Μόνο: ελευθερία απόσχισης για τα αποικιοκρατούμενα έθνη: ελευθερία εγκαθίδρυσης ξεχωριστού κράτους».
(V. I. Lenin: ibid; p. 252).
Η θεωρητική βάση της αντίθεσης του Πιατακόφ στην εθνική αυτοδιάθεση συνοψίζεται στη διακήρυξή του ότι «η δυαδική προπαγάνδα αντικαθίσταται από τη μονιστική δράση της Διεθνούς».(G. Pyatakov: ibid.; p. 24l).
Στην οποία ο Λένιν απαντούσε:
«Είναι η παρούσα κατάσταση των εργατών στα καταπιεστικά έθνη η ίδια όπως αυτή των εργατών στα καταπιεσμένα έθνη από την πλευρά του εθνικού προβλήματος;
Όχι, δεν είναι ίδια.
Όντας έτσι, τι πρέπει να ειπωθεί για τη φράση του Π.Κιέβσκι: η «μονιστική» δράση της Διεθνούς;
Είναι μια κενού περιεχομένου πομπώδης φράση και τίποτα παραπάνω.
Προκειμένου η δράση της Διεθνούς, που στην πραγματική ζωή αποτελείται από εργάτες που χωρίζονται σε αυτούς που ανήκουν σε καταπιεστικά έθνη και εκείνους που ανήκουν σε καταπιεσμένα έθνη, να μπορεί να είναι μονιστική δράση, η προπαγάνδα πρέπει να λάβει χώρα διαφορετικά σε κάθε περίπτωση».(V. I. Lenin: Ibid; p. 242-3)
Η «δυαδική προπαγάνδα» είχε ήδη περιγραφεί από το Λένιν:
«Οι σοσιαλδημοκράτες των καταπιεστικών εθνών πρέπει να απαιτούν την ελευθερία απόσχισης για τα καταπιεσμένα έθνη..
Οι σοσιαλδημοκράτες των καταπιεσμένων εθνών, ωστόσο, πρέπει να προωθούν την ενότητα και τη συγχώνευση των εργατών των καταπιεσμένων εθνών με τους εργάτες των καταπιεστικών εθνών».
(V. I. Lenin: “The Revolutionary Proletariat And the Right of Nations to Self-Determination”, in: “Selected Works”, Volume 5; London 1935; p. 284)
Το συμπέρασμα για το άρθρο του Πιατακόφ από το Λένιν ήταν αφοπλιστικό:
«Ο Π.Κιέβσκι…αποτυγχάνει πλήρως να κατανοήσει το Μαρξισμό. Ο Κιέβσκι δεν παραθέτει ούτε ένα σωστό επιχείρημα. Το μόνο πράγμα που είναι σωστό στο άρθρο του, είναι, αν δεν υπάρχουν λάθη και στους πίνακες, η υποσημείωση όπου παραθέτει κάποια στατιστικά στοιχεία για τράπεζες».
(V. I. Lenin: A Caricature of Marxism and ‘Imperialist Economism’”, in: “Collected Works”, Volume 19; London; l942; p. 218, 262).
Στη διαπάλη αυτή μεταξύ των υπέρμαχων του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών και των αντιπάλων του, ο Τρότσκι υιοθέτησε μια χαρακτηριστικά κεντρίστικη στάση: υποκριτική υποστήριξη του συνθήματος αλλά χωρίς υποστήριξη του ουσιαστικού του περιεχομένου, του δικαιώματος απόσχισης:
«Ο Τρότσκι… είναι ψυχή και σώματι υπέρ της αυτοδιάθεσης, αλλά στην περίπτωσή του αυτή είναι μια κενή φράση, αφού δεν απαιτεί ελευθερία απόσχισης για τα έθνη που καταπιέζονται από την «πατρίδα» του σοσιαλιστή της δοσμένης εθνότητας».
(V. I. Lenin: “The ‘Peace Programme”, in “Collected Works”, Volume 19 London l942; p. 66).


«Οι Καουτσκικοί υποκριτικά αναγνωρίζουν την αυτοδιάθεση- στη Ρωσία αυτός είναι ο δρόμος που πήραν οι Τρότσκι και Μάρτοφ. Στα λόγια, και οι δύο διακηρύττουν ότι είναι υπέρ της αυτοδιάθεσης, όπως ο Τρότσκι. Αλλά στην πράξη; Ο Τρότσκι προβαίνει στο συνήθη για αυτόν εκλεκτικισμό…Η επικρατούσα υποκρισία παραμένει καλυμμένη, …συγκεκριμένα, η στάση που πρέπει να υιοθετηθεί έναντι του έθνους που καταπιέζεται από το «δικό μου» έθνος…
Ένας ρώσος σοσιαλδημοκράτης που «αναγνωρίζει» την αυτοδιάθεση των εθνών…χωρίς να παλεύει για την ελευθερία απόσχισης των εθνών που καταπιέζει ο τσαρισμός είναι στην πραγματικότητα ένας ιμπεριαλιστής και λακές του τσαρισμού.
Όποιες και να είναι οι υποκειμενικές «καλοπροαίρετες» διαθέσεις των Τρότσκι και Μαρτόφ, αυτοί, με τις υπεκφυγές τους, αντικειμενικά υποστηρίζουν το Ρωσικό σοσιαλιμπεριαλισμό».
(V. I. Lenin: ‘The Discussion on Self-Determination Summed Up’, in: ‘Collected Works’, Volume 19; London; 1942; p. 305)
Ο Συμφιλιωτισμός του Τρότσκι
Ο Λένιν στεκόταν σταθερά υπέρ του οργανωτικού διαχωρισμού του επαναστατικού διεθνισμού τόσο από τον ανοιχτό όσο και από τον κρυφό (δηλαδή, τον Κεντρίστικο) σοσιαλσωβινισμό:
«Το να παραμένουμε ενωμένοι με τον οπορτουνισμό στην παρούσα στιγμή σημαίνει ακριβώς το να υποτάσσουμε την εργατική τάξη στην αστική «της» τάξη, το να κάνουμε μια συμμαχία μαζί της υπέρ της καταπίεσης άλλων εθνών και υπέρ του αγώνα για τα προνόμια ενός μεγάλου έθνους: την ίδια στιγμή σημαίνει διάσπαση του επαναστατικού προλεταριάτου όλων των χωρών».
(V. I. Lenin: ‘Socialism and War’, in: ‘Collected Works’, Volume 18; London; n.d.; p. 230-1).
«Πρέπει να διακηρύττουμε την ιδέα της ενότητας με την Οργανωτική Επιτροπή μια ψευδαίσθηση επιβλαβή για την υπόθεση των εργατών».
(V. I. Lenin: ‘And Now What?”, in: ibid.; p. 109).
«Δεν πρέπει να είμαστε υπέρ της ενότητας με τη φράξια του Τσχάιτζε, όπως επιθυμεί τόσο ο Τρότσκι, όσο και η Οργανωτική Επιτροπή, και οι Πλεχάνοφ και σία:…γιατί αυτό σημαίνει συγκάλυψη και υπεράσπιση της «Νάσε Ντιέλο»»
(V. I. Lenin: Letter to Aleksendro Kollontai, summer 1915, in: ibid.; p. 208).


Σε αντίθεση με το Λένιν, ο Τρότσκι στεκόταν αποφασιστικά υπέρ της ενότητας με ό,τι αυτός όριζε ως «διεθνιστικές» ομάδες, μια κατηγορία που συμπεριλάμβανε τους κρυφούς σοσιαλσωβινιστές του Κέντρου (την Οργανωτική Επιτροπή, τη Μενσεβικική φράξια στη Δούμε και την ομάδα γύρω από τον Τρότσκι).
Στις αρχές του 1915, η «Νάσε Σλόβο» απηύθυνε ένα κάλεσμα στη Μπολσεβικική Κεντρική Επιτροπή και στη Μενσεβικική Οργανωτική Επιτροπή προτείνοντας μια συνδιάσκεψη όλων των ομάδων που είχαν μια «αρνητικά στάση» έναντι του σοσιαλσωβινισμού. Στην απάντησή της, το Μάρτη του 1915, η Οργανωτική Επιτροπή έλεγε:
«Στη συνδιάσκεψη πρέπει να προσκληθούν οι ξένοι αντιπρόσωποι από όλα τα κομματικά κέντρα και ομάδες που ήταν…παρόντα στη Συνδιάσκεψη των Βρυξελλών του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Γραφείου προπολεμικά».
(Letter of Organisation Committee, March 12th., 1915, cited in: V. I. Lenin: The Question of the Unity of Internationalists”, in: “Collected Works”, Volume 18; London; n.d.; p. 177).


Ο Λένιν σχολίαζε:
«Έτσι, η Οργανωτική Επιτροπή αρνείται εξ αρχής να συνδιασκεφτεί με τους διεθνιστές, αφού επιθυμεί να συνδιασκεφτεί και με τους σοσιαλπατριώτες (είναι γνωστό ότι οι πολιτικές των Πλεχάνοφ και Αλεξίνσκι εκπροσωπούνταν στις Βρυξέλλες). Πρέπει να μη συνδιασκεφτούμε, λέει, χωρίς τους σοσιαλπατριώτες, πρέπει να συνδιασκεφτούμε με αυτούς!».
(V. I. Lenin: ibid.; p. 177, 178).
Ωστόσο, ο Τρότσκι συνέχιζε τις προσπάθειές του να φέρει σε οργανωτική ενότητα τους Μπολσεβίκους και τους κρυφούς σοσιαλσωβινιστές του Κέντρου. Τον Ιούνη του 1915, ο Τρότσκι έγραψε ένα Ανοιχτό Γράμμα στους εκδότες του Μπολσεβικικού περιοδικού «Κομμουνιστής», που δημοσιεύτηκε στο νο.105 της «Νάσε Σλόβο», όπου και έλεγε:
«Είμαι περήφανος για τη συμπεριφορά των μελών μας στη Δούμα (της ομάδας Τσχέιτζε): τα θεωρώ ως το πιο σημαντικό μέσο της διεθνιστικής διαπαιδαγώγησης του προλεταριάτου στη Ρωσία, και για αυτόν ακριβώς το λόγο θεωρώ ως καθήκον κάθε επαναστάτη σοσιαλδημοκράτη να παρέχει σε αυτούς κάθε υποστήριξη και να αυξήσει την εξουσία τους στη Διεθνή».
(L. Trotsky: Open Letter to the Editors of “Kommunist”, cited in: V. I. Lenin: “Collected Works”, Volume 18; London; n.d., p. 435)
Ο Λένιν σχολίαζε σε διάφορα άρθρα για αυτό τον χωρίς αρχές συμφιλιωτισμό του Τρότσκι :
«Τα στοιχεία που συσπειρώνονται γύρω από τη «Νάσε Σλόβο» ταλαντεύονται μεταξύ πλατωνικής συμπάθειας για το διεθνισμό και μιας τάσης για πάση θυσία ενότητα με τη «Νάσα Ζάρια» και την Οργανωτική Επιτροπή».
(V. I. Lenin: “Conference of the Foreign Sections of the RSDLP”, in: Collected Works, Volume l8; London; n .d.; p.150).

«Η «Νάσε Σλόβο»…εξεγείρεται εναντίον του σοσιαλ-εθνικισμού ενώ γονατίζει μπροστά του, αφού αποτυγχάνει να αποκαλύψει τους πιο επικίνδυνους υπερασπιστές του αστικού ρεύματος (σαν τον Καούτσκι): δεν κηρύσσει πόλεμο ενάντια στον οπορτουνισμό αλλά, αντίθετα, σιωπηλά τον προσπερνά: δεν κάνει, και δεν υποδεικνύει, κανένα πραγματικό βήμα προς την απαλλαγή του σοσιαλισμού από αυτή τη ντροπιαστική του πατριωτική καπηλεία. Λέγοντας ότι ούτε η ενότητα ούτε η διάσπαση με αυτούς που ενώθηκαν με την αστική τάξη είναι υποχρεωτική, η «Νάσε Σλόβο» πρακτικά παραδίνεται στους οπορτουνιστές».
(V. I. Lenin: “The Collapse of Platonic Internationalism”, in: ibid.; p.183).
«Ο Τρότσκι πάντα, διαφωνεί πλήρως με τους σοσιαλσωβινιστές κατ’ αρχήν, αλλά συμφωνεί μαζί τους στα πάντα στην πράξη».
(V. I. Lenin: ‘State of Affairs within Russian Social-Democracy”, in: Ibid.; p. 205-6).
«Δεν είμαστε υπέρ της ενότητας με τη φράξια του Τσχέιτζε (όπως επιθυμεί.. ο Τρότσκι…) γιατί αυτό θα σήμαινε συγκάλυψη και υπεράσπιση της «Νάσε Ντιέλο»…Ο Ρόλαντ-Χολστ, όπως και ο Ρακόφσκι…και ο Τρότσκι επίσης, είναι κατά την άποψή μου όλοι οι πιο επιβλαβείς «Καουτσκιστές», καθότι είναι όλοι, με τη μια ή την άλλη μορφή, υπέρ της ενότητας με τους οπορτουνιστές,…καλλωπίζουν τον οπορτουνισμό, όλοι τους (καθένας με τον τρόπο του) προωθούν τον εκλεκτικισμό αντί για τον επαναστατικό Μαρξισμό».
(V. I. Lenin: Letters to Aleksandra Kollontai, summer 1915, in: ibid.; p. 208, 209).
«Στη Ρωσία ο Τρότσκι…παλεύει υπέρ της ενότητας με την οπορτουνιστική και σωβινιστική ομάδα του «Νάσε Ζάρια»».
(V. I. Lenin: ‘Socialism and War”, in: ibid.; p.232).
«Οι Μάρτοφ και Τρότσκι στη Ρωσία προξενούν τη μεγαλύτερη ζημιά στο εργατικό κίνημα με την επιμονή τους σε μια τεχνητή ενότητα, και άρα εμποδίζοντας, την πλέον ώριμη και επιτακτική ενοποίηση της αντιπολίτευσης σε όλες τις χώρες και τη δημιουργία της Τρίτης Διεθνούς».
(V. I. Lenin: ‘The Tasks of the Opposition in France”, in: ‘Collected Works”, Volume 19; London; 1942; p. 32).


«Ποιες είναι οι διαφορές μας με τον Τρότσκι;..Εν συντομία, είναι ένας Καουτσκικός, δηλαδή, διάκειται υπέρ της ενότητας με τους Καουτσκιστές στη Διεθνή και με την κοινοβουλευτική ομάδα του Τσχέιτζε στη Ρωσία. Είμαστε απολύτως ενάντια σε μια τέτοια ενότητα».
(V. I. Lenin: Letter to Henrietta Roland-Holst, Morch 8th., 1916, in: “Collected Works”, Volume 43; Moscow; 1969; p. 515-l6).
«Τι γουρούνι είναι αυτός ο Τρότσκι: Αριστερές φράσεις και μέτωπο με τη Δεξιά…Θα πρέπει να αποκαλυφτεί».
(V. I. Lenin: Letter to Aleksendra Kollontai, February 17th., 1917, in: “Collected Works”, Volume 35; Moscow, 1966; p. 285).
Η Υπερασπιστική Γραμμή του Κάμενεφ
Το Νοέμβρη του 1915, 11 ηγετικά στελέχη του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος, συμπεριλαμβανομένων 5 βουλευτών, συνελήφθησαν σε μια συνδιάσκεψη κοντά στην Αγ. Πετρούπολη και κατηγορήθηκαν ως μέλη μιας οργάνωσης που επιδιώκει την ανατροπή του υπάρχοντος πολιτικού καθεστώτος.
Στις δίκες τους, ο Λεβ Κάμενεφ και δύο από τους βουλευτές διακήρυξαν κατά την υπεράσπισή τους ότι δεν αποδέχονταν την πολιτική του κόμματος γιατί υποχρέωνε τα μέλη του να εργαστούν για την ήττα της Ρωσίας στον πόλεμο.
Ο Λένιν σχολίαζε:
«Η δίκη της Ρωσικής Σοσιαλδημοκρατικής Φράξιας…απέδειξε, πρώτον, ότι αυτή η εμπροσθοφυλακή της επαναστατικής Σοσιαλδημοκρατίας στη Ρωσία δεν έχει επιδείξει επαρκή σταθερότητα στη δίκη.. Το να αποπειράται κανείς να επιδείξει αλληλεγγύη με το σοσιαλπατριώτη, κ. Γιορντάνσκι, όπως έκανε ο σύντροφος Ρόζενφελντ (σ.σ. δηλαδή ο Κάμενεφ) ή να αναδεικνύει τη διαφωνία του με την Κεντρική Επιτροπή, είναι μια λάθος μέθοδος: είναι απαράδεκτο από την πλευρά της επαναστατικής Σοσιαλδημοκρατίας».
(V. I. Lenin: “What has the Trial of the Russian Social-Democratic Labour Fraction Proven?”, in: “Works”, Volume 18; Moscow; n.d.; p. 151)
1916: Η απόπειρα εισαγωγής αναρχικών ιδεών στο Κόμμα
Το 1916, ο Νικολάι Μπουχάριν έγραψε, με το ψευδώνυμο «Νότα Μπένε», ένα άρθρο με τίτλο «Το ιμπεριαλιστικό αρπακτικό κράτος» στο περιοδικό «Η Νεολαιίστικη Διεθνής» (όργανο του Γραφείου της Διεθνούς Λίγκας των Σοσιαλιστικών Νεολαιίστικων Οργανώσεων), όπου έλεγε:
«Είναι ολότελα λαθεμένο το να ψάχνει κανείς τη διαφορά μεταξύ σοσιαλιστών και αναρχικών στο γεγονός ότι οι πρώτοι είναι υπέρ του κράτους ενώ οι δεύτεροι εναντίον του. Η πραγματική διαφορά είναι ότι η επαναστατική σοσιαλδημοκρατία επιθυμεί να οργανώσει την κοινωνική παραγωγή σαν συγκεντροποιημένη παραγωγή, δηλαδή σαν την πιο προοδευμένη παραγωγή από τεχνική άποψη, ενώ η αποκεντρωμένη αναρχική παραγωγή θα σήμαινε μόνο ένα βήμα προς τα πίσω, προς την παλιά τεχνική, προς την παλιά μορφή των επιχειρήσεων…
Η Σοσιαλδημοκρατία…πρέπει τώρα περισσότερο από ποτέ να τονίζει την κατ’ αρχήν εχθρότητά της προς το κράτος».
(N. Bukharin: “The Imperialist Predatory State”, cited in: V. I. Lenin; ‘The Youth International”, in: Selected Works”, Volume 5; London; 1935; p. 243, 244).


Και στο οποίο ο Λένιν απαντούσε:
«Αυτό είναι λάθος. Ο συγγραφέας θέτει το ζήτημα της διαφοράς στη στάση των σοσιαλιστών και των αναρχικών έναντι του κράτους. Αλλά δεν απαντά σε αυτή την ερώτηση, αλλά σε μια άλλη, και συγκεκριμένα τη διαφορά στη στάση των σοσιαλιστών και των αναρχικών έναντι της οικονομικής βάσης της μελλοντικής κοινωνίας…Οι σοσιαλιστές είναι υπέρ της αξιοποίησης του υπάρχοντος κράτους και των θεσμών του στον αγώνα για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης, και επίσης επισημαίνουν την αναγκαιότητα αξιοποίησης του κράτους για την ιδιαίτερη μορφή της μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Η μεταβατική μορφή είναι η δικτατορία του προλεταριάτου, που είναι επίσης ένα κράτος. Οι αναρχικοί θέλουν να «καταργήσουν» το κράτος, να το «ανατινάξουν». Οι σοσιαλιστές…ισχυρίζονται ότι το κράτος θα απονεκρωθεί. Η…παρατήρηση…του συντρόφου Νότα Μπένε περί της «ιδέας του κράτους» είναι εντελώς μπερδεμένη. Είναι μη μαρξιστική και μη σοσιαλιστική».
(V. I. Lenin: “The Youth International’, in: ibid.; p. 243, 244).
Τον Απρίλη του 1929 ο Στάλιν σχολίαζε:
«Η ευρέως γνωστή θεωρητική αντιδικία που προέκυψε το 1916 μεταξύ Λένιν και Μπουχάριν στο ζήτημα του κράτους…είναι σημαντική προκειμένου να αποκαλυφτούν οι υπερβολικές προθέσεις να διδάξει το Λένιν, όπως και τις ρίζες της θεωρητικής του ανεπάρκειας σε τόσο σημαντικά ζητήματα όπως η δικτατορία του προλεταριάτου…
Ο Μπουχάριν προσγειώθηκε σε έναν μισοαναρχικό λασπόλακκο.
Κατά την άποψη του Μπουχάριν, η εργατική τάξη θα έπρεπε να είναι κατ’ αρχήν εχθρική έναντι του κράτους ως τέτοιου, συμπεριλαμβανομένου και του κράτους της εργατικής τάξης»
(J.V. Stalin: “The Right Deviation in the CPSU (B.)”, in: “Leninism”; London; 1942; p. 276, 277).
1916-17: Ο Τρότσκι πηγαίνει στην Αμερική
Το Σεπτέμβρη του 1916, οι Γαλλικές αρχές, κατά παραγγελία της τσαρικής κυβέρνησης, απαγόρεψαν τη «Νάσε Σλόβο» και απέλασαν τον Τρότσκι στην Ισπανία. Παρότι αυτός δεν συμμετείχε σε καμία πολιτική δραστηριότητα στην Ισπανία, μετά από λίγες ημέρες συνελήφθη από την Ισπανική αστυνομία και, το Δεκέμβρη, απελάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έφτασε στη Νέα Υόρκη το Γενάρη του 1917.
Η δολοφονία του Ρασπούτιν
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ασκείτο μεγάλη επιρροή στον τσάρο και την τσαρίνα από το μοναχό Γκριγκόρι Ρασπούτιν. Το Δεκέμβρη του 1916, μια ομάδα ευγενών, με επικεφαλής το Μεγάλο Δούκα Ντμίτρι Πάβλοβιτς, οργάνωσαν τη δολοφονία του Ρασπούτιν, πιστεύοντας ότι η επιρροή του χρησιμοποιούταν ενάντια στην πολεμική προσπάθεια.

Περιεχόμενα:
1917: Ο Τρότσκι στην Αμερική
Η Επανάσταση του Φλεβάρη
Ο σχηματισμός της Προσωρινής Κυβέρνησης
Ο ρόλος του Σοβιέτ της Πετρούπολης
Η Πολιτική Γραμμή του Κόμματος κατά το Μάρτη του 1917
Ο Λένιν επιστρέφει στη Ρωσία
Οι «Θέσεις του Απρίλη»
Ο Τρότσκι και ο «Ιδεολογικός Επανεξοπλισμός» του Μπολσεβικικού Κόμματος
Η αντιπολίτευση στις Θέσεις του Λένιν
Οι «Ημέρες του Απρίλη»
Η 7η Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ
1917: Ο Τρότσκι στην Αμερική
Το Γενάρη του 1917, ο Τρότσκι έφτασε στη Ν.Υόρκη και εντάχθηκε στη συντακτική επιτροπή ενός ρώσικου περιοδικού που εκδιδόταν από τους Ν.Μπουχάριν και Α.Κολλοντάι. το «Νόβι Μιρ» («Νέος Κόσμος»). Τυπικά, σχημάτισε ένα συνασπισμό με τα δεξιά μέλη του επιτελείου εναντίον της Αριστεράς:
«Ο Τρότσκι κατέφτασε, και αυτός ο αλήτης αμέσως ενώθηκε με τη δεξιά πτέρυγα του «Νόβι Μιρ» εναντίον της Αριστεράς του Τσίμερβαλντ! Αυτό έγινε! Να ποιος είναι ο Τρότσκι! Πάντα αληθινός για τον εαυτό του- στρίβει, εξαπατά, ποζάρει ως αριστερός, και βοηθά τη δεξιά, όσο πιο πολύ μπορεί».
(V. I. Lenin: Letter to Inessa Armand, February 19th., 1917, in: ‘Collected Works’, Volume 35; Moscow; 1966; p.288)
Στο «Νόβι Μιρ», ο Τρότσκι συνέχισε να προωθεί τη θεωρία του περί «Διαρκούς Επανάστασης», ισχυριζόμενος ότι αν η γερμανική τάξη δεν θα ξεσηκωθεί μαζί με τη ρωσική, η εργατική κυβέρνηση μιας επαναστατικής Ρωσίας θα πρέπει να εξαπολύσει πόλεμο εναντίον της γερμανικής άρχουσας τάξης:
«Αν η συντηρητική σοσιαλπατριωτική οργάνωση εμποδίσει τη γερμανική εργατική τάξη να ξεσηκωθεί εναντίον των αρχουσών τάξεων εκείνη την εποχή, τότε φυσικά η ρωσική εργατική τάξη θα πρέπει να υπερασπίσει την επανάστασή της με το όπλο στο χέρι. Η επαναστατική εργατική κυβέρνηση θα πρέπει να εξαπολύσει πόλεμο ενάντια στους Χοχεντζόλερν, καλώντας το αδερφό προλεταριάτο της Γερμανίας να ξεσηκωθεί εναντίον του κοινού εχθρού»
 (L. Trotsky: Articlein “NovyMir“, March 21st., 1917, citedin: L. Trotsky: “HistoryoftheRussianRevolution“; Volume 1; London; 1967; p. 438).


Η Επανάσταση του Φλεβάρη
Από τις πρώτες μέρες του 1917 απεργίες ξέσπαγαν στις κύριες πόλεις της Τσαρικής Ρωσίας. Ως τις 10 Μάρτη, αυτές είχαν εξελιχτεί στην Πετρούπολη σε μια πολιτική γενική απεργία, με τους διαδηλώνοντες εργάτες να φωνάζουν τα μπολσεβικικά συνθήματα «Κάτω ο Τσάρος!», «Κάτω ο Πόλεμος!» και «Ψωμί!».
Το πρακτικό έργο του μπολσεβικικού κόμματος στη Ρωσία εκείνη την εποχή καθοδηγούνταν από το Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, με επικεφαλής το Βιάτσεσλαβ Μολότοφ. Στις 11 Μάρτη, το Γραφείο εξέδωσε ένα μανιφέστο καλώντας σε μια ένοπλη εξέγερση ενάντια στον τσαρισμό και σε σχηματισμό μιας Προσωρινής Κυβέρνησης.
Στις 12 Μάρτη, ένα εκλεγμένο Σοβιέτ των Βουλευτών Εργατών σχηματίστηκε στην Πετρούπολη ως μια επιτροπή δράσης για τη διεξαγωγή της εξέγερσης και τις ακόλουθες μέρες σοβιέτ σχηματίστηκαν στη Μόσχα και σε άλλες πόλεις. Στις 13 Μάρτη, το Σοβιέτ της Πετρούπολης επανέκδωσε την «Ισβέστια» («Τα Νέα»).
Όταν ο τσάρος διέταξε τα στρατεύματα να καταστείλουν την εξέγερση δια της βίας, οι στρατιώτες- κυρίως αγρότες ένστολοι- αρνήθηκαν να υπακούσουν στις διαταγές των αξιωματικών τους και προσχώρησαν στους επαναστατημένους εργάτες, δημιουργώντας έτσι μια επαναστατική συμμαχία εργατών και αγροτών. Οι εργάτες και οι στρατιώτες τώρα άρχισαν να αφοπλίζουν την αστυνομία και να εξοπλίζονται με τα όπλα τους. Στις 14 Μάρτη, το Σοβιέτ της Πετρούπολης διευρύνθηκε και ονομάστηκε «Σοβιέτ Βουλευτών Εργατών και Στρατιωτών». Στις 15 Μάρτη, ο τσάρος Νικόλαος Β’ καθαιρέθηκε.
Η επανάσταση του Μάρτη του 1917 (γνωστή ως «Επανάσταση του Φλεβάρη» με το παλιό ημερολόγιο) είχε γίνει από τους εργάτες και τους αγρότες. Ο χαρακτήρας της ήταν αυτός μιας αστικοδημοκρατικής επανάστασης που στόχευε ενάντια στην τσαρική απολυταρχία.


Ο σχηματισμός της Προσωρινής Κυβέρνησης
Μόλις η καπιταλιστική τάξη συνειδητοποίησε πως η αστικοδημοκρατική επανάσταση ήταν αναπόφευκτη, άρχισε τις μανούβρες, σε μια προσπάθεια να μειώσει τους σκοπούς της- και να αποφύγει πάνω από όλα την εξέλιξή της σε μια σοσιαλιστική επανάσταση.
Στις 12 Μάρτη, μια ημέρα αφότου ο τσάρος είχε διαλύσει την 4η Κρατική Δούμα, τα φιλελεύθερα καπιταλιστικά μέλη της σχημάτισαν μια «Εκτελεστική Επιτροπή της Αυτοκρατορικής Δούμας», με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Δούμας, τον Μοναρχικό τσιφλικά Μιχαήλ Ροτζιάνκο.
Στις 15 Μάρτη, αυτή η Εκτελεστική Επιτροπή σχημάτισε μια «Προσωρινή Κυβέρνηση» με επικεφαλής τον πρίγκιπα Γκεόργκι Λβοφ ως πρωθυπουργό και υπουργούς, μεταξύ άλλων, τον Πάβελ Μιλιούκοφ (ηγέτη των Συνταγματικών Δημοκρατών- Καντέτων) ως Υπουργό Εξωτερικών, τον Αλεξάντρ Γκουτσκόφ (επικεφαλής των Οκτωβριστών) ως Υπουργό Πολέμου και τον Αλεξάντρ Κερένσκι (έναν Σοσιαλιστή Επαναστάτη- Εσέρο-ηγέτη) ως Υπουργό Δικαιοσύνης.
Η καπιταλιστική τάξη προσπάθησε για λίγες μέρες να σώσει τη μοναρχία, πείθοντας τον τσάρο να παραιτηθεί υπέρ του αδερφού του Μιχαήλ. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό, δεδομένου του λαϊκού αισθήματος εναντίον της μοναρχίας, και ο Μιχαήλ παραιτήθηκε την επόμενη ημέρα, στις 16 Μάρτη.
Οι καπιταλιστές, τότε, στράφηκαν στην επιλογή του να μετατρέψουν τη Ρωσία σε μια καπιταλιστική κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Στις 17 Μάρτη, η νέα κυβέρνηση εξέδωσε ένα μανιφέστο «Προς τους Πολίτες», θέτοντας το πρόγραμμά της:
«1. Πλήρης και άμεση αμνηστία για όλα τα πολιτικά και θρησκευτικά αδικήματα, συμπεριλαμβανομένων και των τρομοκρατικών πράξεων, ένοπλων εξεγέρσεων, αγροτικών ξεσπασμάτων κλπ
2. Ελευθερία λόγου, Τύπου, συνάθροισης, συνένωσης, απεργιών, και επέκταση όλων των πολιτικών ελευθεριών σε πρόσωπα υπηρετούντα στο στρατό εντός των ορίων που θέτουν τεχνικές στρατιωτικές αναγκαιότητες.
3. Κατάργηση όλης της φεουδαρχικής γαιοκτησίας και όλων των εθνικών περιορισμών.
4. Άμεση προετοιμασία για τη σύγκληση μιας Συντακτικής Συνέλευσης εκλεγμένης βάσει καθολικής, ίσης, άμεσης και μυστικής ψηφοφορίας. Αυτή η Συντακτική Συνέλευση θα καθορίσει τη μορφή του κράτους και το σύνταγμα της χώρας.
5. Σχηματισμός λαϊκής πολιτοφυλακής με εκλεγμένους αξιωματικούς που θα υπάγεται στα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης και που θα αντικαταστήσει την αστυνομία.
6. Εκλογές στα τοπικά όργανα αυτοδιοίκησης βάσει καθολικής, ίσης, άμεσης και μυστικής ψηφοφορίας.
7. Τα στρατεύματα που συμμετείχαν στο επαναστατικό κίνημα δεν θα αφοπλιστούν και θα παραμείνουν στην Πετρούπολη.
8. Ενώ θα παραμείνει η αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία για τους υπηρετούντες, θα εξαλειφτούν όλα τα εμπόδια που εμποδίζουν τους στρατιώτες να ασκούν τα πολιτικά τους δικαιώματα που απολαμβάνουν οι υπόλοιποι πολίτες».
(ManifestoofProvisionalGovernment, May 17th., 1917, citedin: V. I. Lenin: CollectedWorks, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 348)
Ο Λένιν σχολίαζε σχετικά:
«Στην πρώτη της διακήρυξη προς το λαό (17 Μάρτη), η κυβέρνηση δεν είπε λέξει για το βασικό και κυριότερο ζήτημα της στιγμής, την ειρήνη. Κρατά μυστικές τις αρπακτικές συμφωνίες του τσαρισμού με την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιαπωνία κλπ. Επιθυμεί να αποκρύψει από το λαό την αλήθεια για το πολεμικό της πρόγραμμα, και το γεγονός ότι είναι υπέρ του πολέμου, υπέρ της νίκης επί της Γερμανίας..
Η νέα κυβέρνηση δεν μπορεί να δώσει στο λαό ψωμί. Και καμία ποσότητα ελευθερίας δεν θα ικανοποιήσει τις μάζες που υποφέρουν από την πείνα..
Ολόκληρο το Μανιφέστο της νέας κυβέρνησης…με γεμίζει με τη μεγαλύτερη δυσπιστία, γιατί αποτελείται μόνο από υποσχέσεις, και δεν παίρνει κανένα από τα πιο βασικά μέτρα που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να υλοποιηθούν εδώ και τώρα».
(V. I. Lenin: ThesesofMarchl7th, 1917; inibid; p.24, 25).
Ο ρόλος του Σοβιέτ της Πετρούπολης
Παρότι υπήρχε ένα αρκετά αυθόρμητο στοιχείο στην Επανάσταση του Φλεβάρη, οι μπολσεβίκοι, έπαιξαν έναν ηγετικό ρόλο σε αυτή καθ’εαυτή την εξέγερση. Παρ’όλ’αυτά, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η πλειοψηφία των μελών των Σοβιέτ και των Εκτελεστικών τους Επιτροπών αποτελούταν από Μενσεβίκους και Σοσιαλιστές Επαναστάτες: οι μπολσεβίκοι ήταν , την περίοδο μετά την Επανάσταση του Φλεβάρη μια μικρή μειοψηφία στα περισσότερα Σοβιέτ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Πετρούπολης και της Μόσχας.
Αρκετοί παράγοντες ήταν υπεύθυνοι για μια τέτοια κατάσταση: η εργατική τάξη είχε «αραιωθεί» κατά τον πόλεμο, υποσκελιζόμενη από μεγάλο αριθμό αγροτών από τα χωριά, ενώ μπολσεβίκοι ηγέτες όπως ο Λένιν και ο Στάλιν ήταν στην εξορία.
Συνεπεία τούτων, στις 18 Μάρτη, η Εκτελεστική Επιτροπή του σοβιέτ της Πετρούπολης εξέδωσε μια διακήρυξη που καλούσε τους εργάτες να υποστηρίξουν την καπιταλιστική Προσωρινή Κυβέρνηση. Ο Λένιν σχολίαζε σχετικά:
«Η διακήρυξη που εξέδωσε το Σοβιέτ των Βουλευτών των Εργατών..είναι το πλέον χαρακτηριστικό κείμενο. Αποδεικνύει ότι το προλεταριάτο της Πετρούπολης, την ώρα που αυτό εξέδιδε τη διακήρυξή του, βρισκόταν υπό την τρομακτική επιρροή των μικροαστών πολιτικών.
Η διακήρυξη δηλώνει ότι κάθε δημοκράτης πρέπει να «υποστηρίξει» τη νέα κυβέρνηση και ότι το Σοβιέτ των Βουλευτών των Εργατών ζητά και εξουσιοδοτεί τον Κερένσκι να συμμετέχει στην Προσωρινή Κυβέρνηση…Αυτά τα βήματα είναι ένα κλασικό παράδειγμα προδοσίας της υπόθεσης της επανάστασης και της υπόθεσης του προλεταριάτου».
(V. I. Lenin: “LettersfromAfar“‘, in: ibid.; p. 4l, 42).
Ταυτόχρονα, η Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης ίδρυσε μια «Επιτροπή Επαφής», με επικεφαλής των Αλεξάντρ Σκομπόλεφ, με επισήμως στόχο το να διατηρεί επαφές και να «ελέγχει» την Προσωρινή Κυβέρνηση.
Ο Λένιν συνόψισε την πολιτική κατάσταση που προέκυψε συνεπεία της Επανάστασης του Φλεβάρη με τα εξής λόγια:
«Το πρώτο στάδιο της επανάστασης.., εξαιτίας της ανεπαρκούς ταξικής συνείδησης και οργάνωσης του προλεταριάτου, οδήγησε στην ανάληψη της εξουσίας από την αστική τάξη».
(V. I. Lenin: “TheTasksoftheProletariatinthePresentRevolution“, in: “SelectedWorks“, Volume 6; London; 1946; p. 22) .
Η Πολιτική Γραμμή του Κόμματος κατά το Μάρτη του 1917
Η νίκη της Επανάστασης του Φλεβάρη δημιούργησε μια νέα πολιτική κατάσταση στη Ρωσία που χρειαζόταν την υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής γραμμής εκ μέρους του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος.
Όπως έλεγε και ο Στάλιν το Νοέμβρη του 1924: «Αυτό ήταν η μεγαλύτερη αποφασιστική στροφή στην ιστορία της Ρωσίας και μια χωρίς προηγούμενο στροφή στην ιστορία του κόμματός μας. Η παλιά προεπαναστατική πλατφόρμα της άμεσης ανατροπής της κυβέρνησης ήταν ξεκάθαρη και συγκεκριμένη, αλλά δεν ήταν πλέον κατάλληλη για τις νέες συνθήκες της πάλης..Υπό της νέες συνθήκες της πάλης, το Κόμμα έπρεπε να υιοθετήσει ένα νέο προσανατολισμό. Το Κόμμα (η πλειοψηφία του) πήρε το δρόμο του προς αυτό το νέο προσανατολισμό»
(J.V. Stalin “TrotskyismorLeninism?”; inWorksVol. 6; Moscow; 1953); p. 347, 348).


Τον καιρό της Επανάστασης του Φλεβάρη, το Γραφείο της Επιτροπής Ελέγχου του ΣΔΕΚΡ, το οποίο έδρευε στην Πετρούπολη, καθοδηγούνταν από το Βιάτσεσλαβ Μολότοφ.
Στις 18 Μάρτη 1917, το Γραφείο εξέδωσε, στο όνομα της Κεντρικής Επιτροπής, ένα μανιφέστο «Προς όλους τους πολίτες της Ρωσίας», καλώντας σε σχηματισμό μιας Προσωρινής Επαναστατικής Κυβέρνησης.
«Πολίτες! Τα κάστρα του ρωσικού τσαρισμού έχουν…πέσει.. Είναι καθήκον της εργατικής τάξης και του επαναστατημένου στρατού να δημιουργήσουν μια Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση που θα οδηγήσει στο να γεννηθεί η νέα δημοκρατική τάξη τώρα.
Η Προσωρινή επαναστατική Κυβέρνηση πρέπει να θέσει εαυτόν το καθήκον να δημιουργήσει προσωρινούς νόμους που υπερασπίζονται όλα τα δικαιώματα και ελευθερίες του λαού, να κατάσχει τις εκτάσεις των μοναστηριών και των τσιφλικάδων, τις εκτάσεις και τις επιχορηγήσεις του στέμματος, να εισάγει την 8ωρη εργάσιμη ημέρα και να συγκαλέσει μια Συντακτική Συνέλευση βάσει καθολικής, άμεσης και ίσης ψηφοφορίας, χωρίς διάκριση ανάλογα το φύλο, την εθνότητα ή τη θρησκεία, και με μυστική ψηφοφορία.
Η Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει να εξασφαλίσει προμήθειες σίτισης για τον πληθυσμό και το στρατό: για αυτό το σκοπό πρέπει να επιτάξει όλες τις αποθήκες που είχαν προετοιμαστεί από την πρώην κυβέρνηση και τους δήμους..
Είναι το καθήκον του λαού και της επαναστατικής του κυβέρνησης να καταστείλει όλες τις αντιλαϊκές αντεπαναστατικές συνωμοσίες.
Είναι άμεσο και επιτακτικό καθήκον της Προσωρινής Επαναστατικής Κυβέρνησης να εγκαινιάσει σχέσεις με το προλεταριάτο των εμπόλεμων χωρών με σκοπό …τον τερματισμό αυτού του αιματηρού πολεμικού σφαγείου που έχει επιβληθεί στους σκλαβωμένους λαούς παρά και ενάντια στη θέλησή τους. Οι εργάτες των καταστημάτων και των εργοστασίων, όπως και τα εξεγερμένα στρατεύματα, πρέπει άμεσα να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους στην Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση(…)
Εμπρός υπό την κόκκινη σημαία της επανάστασης!
Ζήτω Η Λαϊκή Δημοκρατία!Ζήτω η επαναστατική εργατική τάξη! Ζήτω ο επαναστατημένος λαός και ο εξεγερμένος στρατός!»
(Manifesto of CC, RSDLP, March 18th., 1917, cited in: V. I. Lenin: “Collected Works”; Volume 20, Book 2; London; 1929; p. 378-79).
Το μανιφέστο δημοσιεύτηκε στο 1ο φύλλο της Πράβντα που επανεμφανίστηκε την ίδια μέρα.
Μεταξύ των Μπολσεβίκων που απελευθερώθηκαν από την εξορία στη Σιβηρία χάρη στην Επανάσταση του Φλεβάρη ήταν ο Ιωσήφ Στάλιν και ο Λεβ Καμένεφ, που επέστρεψαν στην Πετρούπολη. Ο Κέμενεφ εντάχθηκε στην εκδοτική επιτροπή της Πράβντα στις 23 Μάρτη, και ο Στάλιν 5 μέρες μετά, στις 28: Ο Καμένεφ αμέσως υποστήριξε μια σοβινιστική γραμμή για τον πόλεμο, ισχυριζόμενος όπως οι Μενσεβίκοι ηγέτες ότι με τη νίκη της Επανάστασης του Φλεβάρη, η εργατική τάξη θα πρέπει να υιοθετήσει τη θέση ενός «επαναστατικού αμυντισμού»: Έγραψε στην Πράβντα στις 28 Μάρτη: «Οι στρατιώτες, οι αγρότες και οι εργάτες της Ρωσίας που πήγαν στον πόλεμο υπακούοντας στις διαταγές του πλέον ανατραπέντος Τσάρου…έχουν απελευθερωθεί: οι σημαίες του τσάρου έχουν αντικατασταθεί από τις κόκκινες σημαίες της επανάστασης!…
Όταν ένας στρατός αντιμετωπίζει έναν στρατό, πρέπει να είναι η πλέον παράλογη πολιτική το να προτείνεις στον έναν εκ των δύο να αφήσει τα όπλα και να πάει σπίτι. Αυτό…θα ήταν μια πολιτική σκλαβιάς που ένας ελεύθερος λαός θα αποκήρυττε μετά βδελυγμίας. Όχι, εμείς σταθερά θα κρατήσουμε τις θέσεις μας, θα απαντήσουμε σε μια σφαίρα με μια σφαίρα και σε μια βόμβα με μια βόμβα..
Ένας επαναστατημένος στρατιώτης ή αξιωματικός, έχοντας ανατρέψει το ζυγό του τσαρισμού δεν θα αφήσει ούτε σπιθαμή σε έναν γερμανό στρατιώτη ή αξιωματικό που δεν έχει βρει το θάρρος να ανατρέψει το ζυγό της δικής του κυβέρνησης. Πρέπει να μην επιτρέψουμε καμία αποδιοργάνωση των ένοπλων δυνάμεων της επανάστασης!…
Η Ρωσία δεσμεύεται από συμμαχίες με την Αγγλία, τη Γαλλία και άλλες χώρες. Δεν μπορεί να δράσει επί ζητημάτων ειρήνης χωρίς αυτές».
(L. Kamenev: “WithoutSecretDiplomacy“; citedin “CollectedWorks“, Volume 20, Book 2; London; 1929, p. 379; 380).
Ο Στάλιν απέρριψε αυτή την πολιτική του σωβινιστικού «επαναστατικού αμυντισμού». Έγραψε στην Πράβντα την επόμενη μέρα, στις 29 Μάρτη:
«Ο τρέχων πόλεμος είναι ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Ο βασικός του στόχος είναι η αρπαγή (προσάρτηση) ξένων, κυρίως αγροτικών, εδαφών από καπιταλιστικά ανεπτυγμένες χώρες..
Θα ήταν αξιοθρήνητο αν η ρωσική επαναστατική δημοκρατία, που μπόρεσε να ανατρέψει το απεχθές τσαρικό καθεστώς, να υποκύψει στον ψεύτικο συναγερμό που κρούει η ιμπεριαλιστική αστική τάξη».
(J. V. Stalin: “TheWar“, in: “Works“; Volume 3; Moscow; 1953; p.5; 7).
Η πλειοψηφία του Γραφείου, με επικεφαλής τους Λένιν και Στάλιν, σωστά είδε την Προσωρινή Κυβέρνηση ως όργανο της καπιταλιστικής τάξης, και τα Σοβιέτ ως έμβρυο μιας Προσωρινής Κυβέρνησης. Μια απόφαση του Γραφείου που δημοσιεύτηκε στην Πράβντα στις 8 Απρίλη, διακήρυττε:
«Η Προσωρινή Κυβέρνηση που δημιουργήθηκε από τις μετριοπαθείς αστικές τάξεις της κοινωνίας και ενωμένη με τα συμφέροντα του Αγγλογαλλικού κεφαλαίου είναι ανίκανη να επιλύσει τα προβλήματα που έθεσε η επανάσταση. Η αντίστασή της στην περαιτέρω επέκταση και εμβάθυνση της επανάστασης παραλύεται μόνο με το μέγεθος των ίδιων των επαναστατικών δυνάμεων και με την οργάνωσή τους. Το κέντρο συνάθροισής τους πρέπει να είναι τα Σοβιέτ των Βουλευτών των Εργατών και των Στρατιωτών στις Πόλεις και τα Σοβιέτ των Βουλευτών των Αγροτών και των Εργατών Γης στην επαρχία ως εμβρύων μιας επαναστατικής κυβέρνησης, που προετοιμάζονται για την περαιτέρω πορεία, σε μια συγκεκριμένη στιγμή της επανάστασης να εγκαθιδρύσουν την πλήρη εξουσία του προλεταριάτου σε συμμαχία με την επαναστατική αγροτιά».
(ResolutionofBureauofCC, RSDLP; citedin: N. Popov: “OutlineHistoryoftheCommunistPartyoftheSovietUnion“‘, Part 1; London; n .d.; p. 353-54).
Ωστόσο, προσπαθώντας να βρουν μια σωστή πολιτική γραμμή στη νέα κατάσταση, η πλειοψηφία του Γραφείου διέπραξε ένα σφάλμα τακτικής. Αντί να προωθήσει το ξεκάθαρο σύνθημα «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ», υιοθέτησε μια πολιτική «άσκησης πίεσης στην Προσωρινή Κυβέρνηση» για να υλοποιήσει πράγματα που, όντας όργανο της τάξης του Κεφαλαίου, ήταν ανίκανη:
«Η λύση είναι να ασκήσουμε πίεση στην Προσωρινή Κυβέρνηση για να την κάνουμε να διακηρύξει τη συγκατάθεσή της για άμεση έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. Οι εργάτες, οι στρατιώτες και οι αγρότες πρέπει να διοργανώσουν συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις και να απαιτήσουν από την Προσωρινή Κυβέρνηση να αρχίσει δημοσίως και ανοιχτά μια προσπάθεια για να ωθήσει όλες τις εμπόλεμες δυνάμεις να αρχίσουν άμεσα ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, στη βάση της αναγνώρισης του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση».
(J. V. Stalin: ibid.; p. 8).


Το οποίο ο Λένιν σχολίασε αμέσως, την επόμενη μέρα της επιστροφής του στη Ρωσία:
«Η Πράβντα ζητά η κυβέρνηση να αποκηρύξει τις προσαρτήσεις. Το να απαιτεί κανείς μια κυβέρνηση καπιταλιστών να αποκηρύττει προσαρτήσεις είναι μια ανοησία».
(V. I. Lenin Speech at a Caucus of the Bolshevik Members of the All-Russian Conference of the Soviets of Workers’ and Soldiers’ Deputies, April 17, 1917, in Collected Works”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 98).
Αυτή η εσφαλμένη τακτική γραμμή είχε πολλές ομοιότητες με την τακτική γραμμή του Κάμενεφ, ο οποίος έλεγε: «Το σύνθημά μας είναι- πίεση στην Προσωρινή Κυβέρνηση με στόχο τον εξαναγκασμό της ανοιχτά, πριν την παγκόσμια δημοκρατία, και άμεσα να προχωρήσει σε μια προσπάθεια να ωθήσει όλες τις εμπόλεμες χώρες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις αναφορικά με τα μέσα για έναν τερματισμό του Παγκόσμιου Πολέμου»
(L. Kamenev: “WithoutSecretDiplomacy“, citedin: V. I. Lenin: “CollectedWorks“; Volume 20, Book 2; London; 1929; p. 380).
Ο ίδιος ο Στάλιν ανέλυσε την εσφαλμένη αυτή τακτική πολιτική το Νοέμβρη του 1924:
« Το κόμ­μα (η πλειοψηφία του) προσπαθού­σε ψηλαφώντας να φτάσει στον νέο αυτόν προσανατολισμό. Υιοθέτησε μια πολιτική πίεσης των Σοβιέτ πάνω στην Προσωρινή κυβέρνηση στο ζήτημα της ειρήνης, δεν αποφάσιζε όμως αμέσως να κάνει ένα βήμα προς τα μπρος από το παλιό σύν­θημα της διχτατορίας του προλετα­ριάτου και της αγροτιάς στο νέο σύνθημα της εξουσίας των Σοβιέτ. Αυτή η μεσοβέζικη πολιτική απόβλε­πε στο να δώσει στα Σοβιέτ τη δυνατότητα να δουν, με βάση τα συγκεκριμένα ζητήματα της ειρή­νης, τον αληθινό ιμπεριαλιστικό χα­ρακτήρα της Προσωρινής κυβέρνη­σης και να τα αποσπάσει έτσι απ’ αυτήν. Όμως αυτή ήταν μια βαθιά λαθεμένη θέση, γιατί γεννούσε πασιφιστικές αυταπάτες, έχυνε νερό στο μύλο των αμυνιτών και δυσκόλευε την επαναστατική διαπαιδαγώ­γηση των μαζών. Αυτή τη λαθεμέ­νη θέση τη συμμεριζόμουν τότε κι εγώ μαζί με άλλους συντρόφους του κόμματος και την εγκατέλειψα ολοκληρωτικά μόνο στα μέσα του Απρίλη, όταν τάχθηκα με τις θέ­σεις τους Λένιν.»
(J. V. Stalin: “Trotskyism or Leninism”, in: Works”, Volume 3; Moscow; 1953; p. 348).
Ο Λένιν επιστρέφει στη Ρωσία
Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση του Φλεβάρη, ο Λένιν άρχισε προσπάθειες για την επιστροφή στη Ρωσία. Οι κυβερνήσεις των σύμμαχων κρατών αρνήθηκαν να του επιτρέψουν να επιστρέψει μέσω των χωρών τους, αλλά τελικά, ως αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ του FritzPlatten, Γραμματέα του Ελβετικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, και της Γερμανικής κυβέρνησης, σε 32 ρώσους πολιτικούς πρόσφυγες (19 εκ των οποίων, ανάμεσά τους κι ο Λένιν, ήταν Μπολσεβίκοι) επιτράπηκε να ταξιδέψουν μέσω της Γερμανίας σε ένα σφραγισμένο βαγόνι τρένου που είχε το δικαίωμα να περάσει τα σύνορα. Η γερμανική κυβέρνηση, φυσικά, υπολόγισε ότι η επιστροφή αυτών των επαναστατών στη Ρωσία θα ήταν σε βάρος της ρωσικής πολεμικής προσπάθειας.
Ο Λένιν έφτασε στην Πετρούπολη το απόγευμα της 16ης Απρίλη και τον υποδέχτηκε ένα ενθουσιασμένο πλήθος εργατών και στρατιωτών.
Την επόμενη ημέρα έκανε αναφορά στην Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης για τις συνθήκες του ταξιδιού του μέσω της Γερμανίας.


Οι «Θέσεις του Απρίλη»
Αργότερα, στις 17 Απρίλη, ο Λένιν μίλησε σε μια συνεδρίαση των εκπροσώπων των μπολσεβίκων στο 1ο συνέδριο των Σοβιέτ, παρουσιάζοντας τις θέσεις του για τη νέα κατάσταση στη Ρωσία που είχε δημιουργηθεί μετά την Επανάσταση του Φλεβάρη- τις «Θέσεις του Απρίλη»: Τα κύρια σημεία αυτών των απόψεων ήταν τα ακόλουθα:
1. Η Επανάσταση του Φλεβάρη γέννησε τη δημοκρατική δικτατορία της εργατικής τάξης και τις αγροτιάς, με τη μορφή των σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών.
«Τα σοβιετ των Εργατών και Στρατιωτών Βουλευτών- να η «επαναστατική δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς» που ήδη υλοποιήθηκε»
(V. I. Lenin: “LettersonTactics“; in ‘CollectedWorks“, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 120).
2.Όμως, παράλληλα με τα Σοβιέτ, συνεπεία της Επανάστασης του Φλεβάρη, προέκυψε και η Προσωρινή Κυβέρνηση, εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της καπιταλιστικής τάξη:
«Η Προσωρινή κυβέρνηση των Λβοφ και σία είναι μια δικτατορία….βασισμένη στην δια της βίας κατάληψη, κατάληψη που έχει πραγματοποιηθεί από μια ορισμένη τάξη και συγκεκριμένα: από την αστική τάξη»
(V. I. Lenin: “TheTasksoftheProletariatinOurRevolution“., in: ibid.; p. 133).
3.Έτσι, με την Επανάσταση του Φλεβάρη προέκυψε μια προσωρινή κατάσταση δυαδικής εξουσίας, δυο ανταγωνιστικών κυβερνήσεων.
«Αυτό που κάνει την επανάστασή μας τόσο μοναδική είναι ότι εγκαθίδρυσε μια δυαδική εξουσία…Τι αποτελεί δυαδική εξουσία; Το γεγονός ότι δίπλα από την Προσωρινή Κυνέρνηση, την κυβέρνηση της αστικής τάξης, έχει προκύψει μια ακόμα, έστω και ως τώρα αδύναμη: εμβρυακή, μα αναμφίβολα πραγματική και ενδυναμωνόμενη κυβέρνηση- Τα σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών».
(V. I. Lenin: “OnDualPower“, in: ibid.; p. 115).
«Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ένας τέτοιος συνδυασμός δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ. Δεν μπορεί να υπάρχουν δύο εξουσίες σε ένα κράτος. Μια εξ αυτών είναι προορισμένο να καταρρεύσει, και ολόκληρη η ρωσική αστική τάξη ήδη αφιερώνει όλες της τις δυνάμεις παντού και με κάθε τρόπο προκειμένου να αποδυναμώσει, να παραμερίσει, να εκμηδενίσει τα σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών για να δημιουργήσει μια μόνη εξουσία, για την αστική τάξη»
(V. I. Lenin: “TheTasksoftheProletariatinOurRevolution“; in: ibid.;p.l33)


4. Παρά την αδυναμία της, είναι η δημοκρατική δικτατορία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς ( η σοβιετική εμβρυακή κυβέρνηση) που μόνη επί του παρόντος κατέχει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό εξουσίας (με τη μορφή των ένοπλων εργατών και των επαναστατημένων στρατιωτών).
«Στην Πετρούπολη η εξουσία βρίσκεται στην πραγματικότητα στα χέρια των εργατών και των στρατιωτών: η νέα κυβέρνηση δεν ασκεί βία εναντίον τους, και δεν μπορεί να το κάνει αφού δεν υπάρχει αστυνομία, δεν υπάρχει στρατός αποσπασμένος από το λαό, δεν υπάρχει ένας πληρεξούσιος μηχανισμός που να έχει τεθεί πάνω από το λαό»
(V. I. Lenin “‘LettersonTactics“, inibid.; p. 121).
5. Παρ’ όλα αυτά, οι ηγέτες των σοβιέτ θέτουν αυτό το μηχανισμό εξουσίας στη διάθεση της Προσωρινής Κυβέρνησης, και αναζητούν τρόπους να εξαλείψουν τη δημοκρατική δικτατορία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς.
«Με άμεσες συμφωνίες με την αστική Προσωρινή Κυβέρνηση και με μια σειρά πραγματικών παραχωρήσεων σε αυτή, η σοβιετική εξουσία έχει παραδοθεί και παραδίδει τη θέση της στην αστική τάξη».
(V. I. Lenin “OnDualPower, inibid.; p. 116).
6. Αυτό ήταν δυνατό λόγω της χαμηλής ταξικής συνείδησης και οργάνωσης των εργατών και των αγροτών, που έχει επηρεαστεί από την μικροαστική ιδεολογική πίεση:
«Ο λόγος (σ.σ. για την παράδοση της εξουσίας στην καπιταλιστική τάξη) έγκειται στην έλλειψη οργάνωσης και ταξικής συνείδησης μεταξύ των εργατών και των αγροτών».
(V. I. Lenin: ibid.; p. 116).
«Η Ρωσία είναι τώρα ένα κράτος σε αναβρασμό. Εκατομμύρια ανθρώπων, πολιτικά εν υπνώσει για 10 χρόνια, πολιτικά συντριμμένων από την τρομερή πίεση του τσαρισμού και της δουλικής εργασίας στους τσιφλικάδες και τους βιομηχάνους, έχουν αφυπνιστεί και ριχτεί στην πολιτική. Ποιοι αποτελούν αυτά τα εκατομμύρια άνθρωπων; Κυρίως μικροί ιδιοκτήτες, μικροαστοί.(…) Ένα γιγαντιαίο μικροαστικό κύμα κατάκλυσε τα πάντα, έπνιξε το συνειδητό ταξικά προλεταριάτο, όχι μόνο με τον όγκο του, αλλά και ιδεολογικά»
(V. I. Lenin: ‘TheTasksoftheProletariatinOurRevolution“, in: ibid.; p. 1321).


7. Μετά την Επανάσταση του Φλεβάρη ο πόλεμος παραμένει ιμπεριαλιστικός και η συμμετοχή της Προσωρινής Κυβέρνησης παραμένει αντιδραστική και την οποία το Κόμμα πρέπει να συνεχίσει να αντιπαλεύει.
«Με τη νέα κυβέρνηση των Λβοφ και σια, εξαιτίας του καπιταλιστικού της χαρακτήρα, ο πόλεμος εκ μέρους της Ρωσίας παραμένει ένας ληστρικός ιμπεριαλιστικός πόλεμος»
(V. I. Lenin: SpeechataCaucusoftheBolshevikMembersoftheAll-RussianConferenceoftheSovietsofWorkers‘ andSoldiers‘ Deputies, April 17, 1917, inIbid; p. 95).
8.Το Κόμμα δεν πρέπει, επομένως, να κάνει την παραμικρή παραχώρηση στον «επαναστατικό αμυντισμό» και πρέπει να έρθει σε ρήξη με όσους τον υποστηρίζουν.
«Στη στάση μας για τον πόλεμο, ούτε η παραμικρή παραχώρηση δεν πρέπει να γίνει στον «επαναστατικό αμυντισμό»».
(V. I. Lenin; ibid.; p. 95).
9. Η καπιταλιστική Προσωρινή Κυβέρνηση είναι ανίκανη να επιλύσει τα βασικά κοινωνικά προβλήματα των εργατών και της φτωχής αγροτιάς.
«Η κυβέρνηση των Οκτωβριστών και των Καντέτων, των Γκουτσκοφ και των Μιλιούκοφ, δεν θα μπορούσε να φέρει ούτε ειρήνη, ούτε ψωμί, ούτε ελευθερία, ακόμα και αν είχε τέτοιες ειλικρινείς προθέσεις»
(V. I. Lenin: “LettersfromAfar“, in: ibid., p. 34)
10. Επομένως, η επανάσταση πρέπει να προχωρήσει στην επόμενη φάση, από την εργατική τάξη, υπό την καθοδήγησή της και σε συμμαχία με τη φτωχή αγροτιά.
« Η τρέχουσα κατάσταση στη Ρωσία (…) συνιστά μια μετάβαση από το πρώτο στάδιο της επανάστασης…στο δεύτερό της στάδιο, που πρέπει να δώσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς».
(V. I. Lenin: Speech at a Caucus of the Bolshevik Members of the All-Russian Conference of the Soviets of Workers’ and Soldiers’ Deputies,April 17,1917,inIbid; p. 97).
11. Η Προσωρινή Κυβέρνηση πρέπει να ανατραπεί, αλλά δεν μπορεί να ανατραπεί επί του παρόντος:
«Η Προσωρινή Κυβέρνηση (…) θα έπρεπε να ανατραπεί, γιατί είναι ολιγαρχική, αστική και όχι του λαού κυβέρνηση(…) δεν μπορεί να ανατραπεί τώρα: (…) γενικά, δεν μπορεί να «ανατραπεί» με καμια συνηθισμένη μέθοδο, γιατί βασίζεται στην «υποστήριξη» που έχει δοθεί στην αστική τάξη από τη δεύτερη κυβέρνηση- τα Σοβιέτ των Εργατών Βουλευτών, που είναι η μόνη δυνατή επαναστατική κυβέρνηση που να εκφράζει άμεσα το πνεύμα και τη θέληση της πλειοψηφίας των εργατών και των αγροτών».
(V. I. Lenin: “OnDualPower“, in: ibid; p. 116-17).


12. Το επόμενο βήμα στην επανάσταση, είναι επομένως, το να πειστεί η εργατική τάξη και η φτωχή αγροτιά να απαλλαγούν τα Σοβιέτ από τα συμβιβαστικά μικροαστικά στοιχεία και να μετατραπούν σε όργανα της εξουσίας τους.
«Καθένας που, ακριβώς τώρα, άμεσα και απαρέγκλιτα, διαχωρίζει τα προλεταριακά στοιχεία των Σοβιέτ (…) από τα μικροαστικά στοιχεία, εκφράζει σωστά τα συμφέροντα του κινήματος».
(V. I. Lenin: “Letters on Tactics’, in: ibid.; p. 126).
«Πρέπει να εξηγηθεί στις μάζες ότι τα Σοβιέτ των Εργατών Βουλευτών είναι η μόνη δυνατή μορφή επαναστατικής κυβέρνησης και ότι, επομένως, το καθήκον μας είναι, ενώ αυτή η κυβέρνηση υποτάσσεται στην επιρροή της αστικής τάξης, να παρουσιάσουμε μια υπομονετική, συστηματική και συνεκτική ανάλυση των σφαλμάτων και των τακτικών της, μια ανάλυση ειδικά προσαρμοσμένη στις πρακτικές ανάγκες των μαζών. Αν και είμαστε μειοψηφία, συνεχίζουμε το έργο της κριτικής και της αποκάλυψης των λαθών, συνηγορώντας παράλληλα στην αναγκαιότητα της μεταφοράς ολόκληρης της κρατικής εξουσίας στα Σοβιέτ των Εργατών Βουλευτών».
(V. I.Lenin: SpeechataCaucusoftheBolshevikMembersoftheAll-RussianConferenceoftheSovietsofWorkers‘ andSoldiers‘ Deputies, April 17, 1917, in: ibid; p. 99).


13. Όσο τα σοβιέτ ελέγχουν έναν αποτελεσματικό μηχανισμό εξουσίας, ενώ η Προσωρινή Κυβέρνηση όχι, αυτή η διαδικασία μετάβασης όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ μπορεί να υλοποιηθεί ειρηνικα.
«Η ουσία της κατάστασης (σ.σ. από τις 12 Μάρτη ως τις 17 Ιούλη 1917) ήταν ότι τα όπλα βρίσκονταν στα χέρια του λαού, και ότι κανένας εξαναγκασμός δεν ασκούταν στο λαό. Να τι άνοιξε και εξασφάλισε ένα ειρηνικό δρόμο για την ανάπτυξη της επανάστασης. Το σύνθημα «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» ήταν ένα σύνθημα για μια ειρηνική ανάπτυξη της επανάστασης, που ήταν εφικτό μεταξύ 12 Μάρτη και 17 Ιούλη.»
(V. I. Lenin: “On Slogans”, in: “Selected Works”, Volume 6; London; 19216; p. 167-68).


14. Έτσι, το παλιότερο σύνθημα «Μετατροπή του Ιμπεριαλιστικού Πολέμου σε Εμφύλιο» είναι επί του παρόντος εσφαλμένο:
«Υποστηρίξαμε τη μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο- δεν κάνουμε τώρα ένα πισωγύρισμα; Αλλά ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος στη Ρωσία έχει τελειώσει(…)Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, για όσο η ένοπλη δύναμη βρίσκεται στα χέρια των στρατιωτών, για όσο οι Μιλιούκοφ και Γκουτσκόφ δεν προσφεύγουν στη βία, αυτός ο εμφύλιος πόλεμος, όσο μας αφορά, μετατρέπεται σε ειρηνική, παρατεταμένη και υπομονετική ταξική προπαγάνδα. Απορρίπτουμε αυτό το σύνθημα επί του παρόντος, αλλά μόνο επί του παρόντος».
(V. I. Lenin: Report on the Current Situation”, in: ibid.; p. 95, 96).
15. Ο στόχος της μεταφοράς όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ είναι η δημιουργία μιας Ρωσικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, ενός κράτους της εργατικής τάξης και της αγροτιάς.
«Όχι μια κοινοβουλευτική δημοκρατία- μια επιστροφή των Σοβιέτ των Εργατών Βουλευτών στην οποία θα ήταν ένα βήμα πίσω- αλλά μια δημοκρατία των Σοβιέτ των Βουλευτών των Εργατών, Αγροτών και Εργατών Γης σε όλη τη χώρα, από τα πάνω ως τα κάτω».
(V. I. Lenin: SpeechataCaucusoftheBolshevikMembersoftheAll-RussianConferenceoftheSovietsofWorkers‘ andSoldiers‘ Deputies, April 17th., 1917, in: “CollectedWorks“, Volume. 20, Book 1; London; 1929; p. 99).


16. Ο σχηματισμός της Σοβιετικής Δημοκρατίας θα είναι ένα μεγάλο βήμα στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού: ωστόσο, το άμεσο πρόγραμμά της δεν θα είναι η εισαγωγή του σοσιαλισμού, αλλά η εγκαθίδρυση ελέγχου στην παραγωγή και τη διανομή από τα Σοβιέτ:
«Τα σοβιέτ των Εργατών και Στρατιωτών Βουλευτών πρέπει να καταλάβουν την εξουσία όχι με σκοπό την οικοδόμηση μιας συνήθους αστικής δημοκρατίας, ούτε με σκοπό την άμεση εισαγωγή του Σοσιαλισμού. Η τελευταία δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί(…) Πρέπει να καταλάβουν την εξουσία προκειμένου να κάνουν τα πρώτα συγκεκριμένα βήματα προς την εισαγωγή του Σοσιαλισμού».
(V. I. Lenin: ReportOnthePoliticalSituation, 7th. Conference of RSDLP, in: ibid.; p. 283)


«Όχι «εισαγωγή» του Σοσιαλισμού ως άμεσο καθήκον, αλλά άμεσος έλεγχος της κοινωνικής παραγωγής και της διανομής των αγαθών από τα Σοβιέτ».
(V. I. Lenin: SpeechataCaucusofBolshevikMembersoftheAll-RussianConferenceoftheSovietsofWorkers‘ endSoldiers‘ Deputies, April 17th., 1917,in: ibid.; p. 101).


μαζί με «Κατάργηση της αστυνομίας, του στρατού, της γραφειοκρατίας. Όλοι οι αξιωματούχοι θα πρέπει να ελέγχονται και να είναι άμεσα ανακλητοί, οι μισθοί τους δεν πρέπει να ξεπερνούν το μέσο μισθό ενός ικανού εργάτη(…) Κατάσχεση όλων των ιδιωτικών γαιών. Εθνικοποίηση όλων των εκτάσεων στη χώρα, και διοίκησή τους από τοπικά σοβιέτ εργατών γης και αγροτών βουλευτών. Μια ξεχωριστή οργάνωση Σοβιέτ βουλευτών των φτωχότερων αγροτών. Δημιουργία πρότυπων αγροτικών εγκαταστάσεων σε μεγάλες εκτάσεις (…) Άμεση συγχώνευση όλων των τραπεζών στη χώρα σε μια γενική εθνική τράπεζα, τον έλεγχο της οποίας θα έχουν τα σοβιέτ των εργατών βουλευτών».
(V. I. Lenin: “On the Tasks of the Proletariat in the Present Revolution”, in: ibid.; p. 108).


17. Ο όρος «σοσιαλδημοκρατικός» έχει εκφυλιστεί από τους σοσιαλσωβινιστές τόσο ώστε το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα να πρέπει να αλλάξει το όνομά του σε Ρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα:
«Πρέπει να αποκαλούμαστε Κομμουνιστικό Κόμμα, όπως οι Μαρξ και Ένγκελς αποκαλουσαν τους εαυτούς τους κομμουνιστές.
Η πλειοψηφία (..) των σοσιαλδημοκρατών ηγετών προδίδουν το Σοσιαλισμό(…) Οι μάζες είναι συγχυσμένες, αποπροσανατολισμένες, προδομένες, από τους ηγέτες τους (…) Κι εμείς θα ενθαρρύνουμε αυτή την απάτη, θα τη διευκολύνουμε αν διατηρήσουμε την παλιά και απαρχαιωμένη ονομασία, που σάπισε το ίδιο όπως σάπισε και η 2η Διεθνής(…) Είναι καιρός να πετάξουμε το βρώμικο πουκάμισο, καιρός πια να φορέσουμε καθαρά ασπρόρουχα»
(V. I. Lenin: “TheTasksoftheProletariatinOurRevolution“, in: ibid.; p. 154, l56, 157).


18. Η «Διεθνής του Τσίμερβαλντ» έχει ήδη καταρρεύσει ως αποτέλεσμα του επίμονου κεντρισμού της: το Κόμμα πρέπει να αποσυρθεί από εκεί (εκτός από σκοπούς πληροφόρησης) και να ιδρύσει μια νέα, επαναστατική, Τρίτη Διεθνή:
«Το βασικό ελάττωμα της Διεθνούς του Τσίμερβαλντι, η αιτία της κατάρρευσής της (από πολιτική και ιδεολογική σκοπιά έχει ήδη καταρρεύσει, ήταν η ταλάντευσή της, η αποφασιστικότητά της, όταν ήρθε ενώπιον του πιο σημαντικού πρακτικού και καθοριστικότερου ζητήματος της πλήρους ρήξης με τους σοσιαλσωβινιστές και την παλιά σοσιαλσωβινιστική Διεθνή.
Πρέπει να έρθουμε σε ρήξη με αυτή τη Διεθνή άμεσα. Πρέπει να παραμείνουμε στο Τσίμερβαλντ μόνο για να μαζεύουμε πληροφορίες. Είναι ακριβώς εμείς που πρέπει να ιδρύσουμε τώρα, χωρίς καθυστερήσης, μια νέα, επαναστατική, προλεταριακή Διεθνή.»
(V. I. Leninibid.; p. 151, 152).



Για να συνοψίσουμε, ο Λένιν ισχυριζόταν ότι, πολιτικά, η Επανάσταση του Φλεβάρη ήταν μια αστικοδημοκρατική επανάσταση που μεταβίβασε την εξουσία από την τσαρική αυτοκρατορία στη δυαδική εξουσία της δημοκρατικής δικτατορίας της εργατικής τάξης και της αγροτιάς (με τη μορφή των Σοβιέτ) και της καπιταλιστικής τάξης (με τη μορφή της Προσωρινής Κυβέρνησης). Πολιτικά, επομένως, η Επανάσταση του Φλεβάρη συνιστούσε την εκπλήρωση της αστικοδημοκρατικής επανάστασης:
«Πριν την επανάσταση του Μάρτη του 1917, η κρατική εξουσία ήταν στα χέρια μιας παλιάς τάξης, και συγκεκριμένα, της φεουδαρχικής τάξης των ευγενών, με επικεφαλής το Νικόλαο Ρομανώφ. Μετά την επανάσταση αυτή, η κρατική εξουσία είναι στα χέρια μιας άλλης τάξης, μιας νέας, και συγκεκριμένα, της αστικής τάξης (…) Το πέρασμα της κρατικής εξουσίας από τη μια τάξη στην άλλη είναι η πρώτη, η κύρια, η βασική προϋπόθεση μιας επανάστασης, τόσο με την αυστηρά επιστημονική όσο και με την πρακτική έννοια αυτού του όρου.
Ως αυτό το βαθμό, η αστική ή αστικοδημοκρατική επανάσταση έχει εκπληρωθεί.
Αλλά σε αυτό το σημείο, ακούμε το θόρυβο αντιρρησιών, που σταθερά αυτοαποκαλούνται «παλιοί Μπολσεβίκοι»: δεν ισχυριζόμασταν πάντοτε, λένε, ότι μια αστικοδημοκρατική επανάσταση μεσουρανεί μόνο σε μια «επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς»;
Τα σοβιέτ των Εργατών και Στρατιωτών Βουλευτών- να η «επαναστατική δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς» που ήδη έχει πραγματοποιηθεί».
(V. I Lenin: ‘LettersonTactics’ in: ibid.; p. 119, 120)
Οικονομικά και κοινωνικά, όμως, ιδιαίτερα αναφορικά με την αγροτική επανάσταση (τη μεταβίβαση της γης στην εργαζόμενη αγροτιά), η Επανάσταση του Φλεβάρη δεν ολοκλήρωσε την αστικοδημοκρατική επανάσταση. Οικονομικά και κοινωνικά, η αστικοδημοκρατική επανάσταση δεν ολοκληρώθηκε παρά μόνο με την Οκτωβριανή Επανάσταση», το πολιτικό περιεχόμενο της οποίας ήταν προλεταριακό-σοσιαλιστικό.
«Έχει η αγροτική επανάσταση, η οποία είναι μια φάση της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, ολοκληρωθεί; Αντιθέτως, δεν είναι ένα γεγονός το οποίο δεν έχει ακόμα συμβεί;»
(V. I. Lenin: ibid.; p. 119-120).


«Το αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο της επανάστασης σημαίνει τη διάρρηξη των κοινωνικών σχέσεων (συστημάτων και θεσμών) στη χώρα του μεσαιωνισμού, της δουλείας, της φεουδαρχίας (…) Επιλύσαμε τα προβλήματα (σ.σ. τα οικονομικά και κοινωνικά) της αστικοδημοκρατικής επανάστασης επί τη ευκαιρία, ως ένα «παράπλευρο προϊόν» του βασικού και πραγματικού προλεταριακού-επαναστατικού σοσιαλιστικού έργου» (V. I. Lenin: “TheFourthAnniversaryoftheOctoberRevolution”; in: “SelectedWorks”; Volume 6; London; 1946; p. 501; 503.
Ο Λένιν έτσι ισχυριζόταν ότι η μπολσεβικική στρατηγική και τακτική που σχετίζεται με την πρώτη, αστικοδημοκρατική φάση της επαναστατικής διαδικασίας στη Ρωσία είχε επιβεβαιωθεί από την Επανάσταση του Φλεβάρη, αλλά με έναν «πιο πολύχρωμο» τρόπο από όσο μπορούσε εκ των προτέρων να χαραχτεί: «Τα μπολσεβικικά συνθήματα και ιδέες έχουν γενικά επιβεβαιωθεί από την ιστορία: αλλά αναφορικά με τη συγκεκριμένη κατάσταση, τα πράγματα έχουν αποδειχτεί διαφορετικά, πιο μοναδικά, πιο ιδιαίτερα, πιο πολύχρωμα από όσο θα μπορούσε κανείς από πριν να προβλέψει».
(V. I. Lenin: “LettersonTactics“, in:  “CollectedWorks”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 120).


Ο Τρότσκι και ο «Ιδεολογικός Επανεξοπλισμός» του Μπολσεβικικού Κόμματος
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση προέκυψε φυσικά το ζήτημα μεταξύ των οπαδών του Τρότσκι αναφορικά με το πώς είχε προκύψει μια σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία βάσει της πολιτικής γραμμής που προωθούσε ο Λένιν, ο οποίος σταθερά αντιτασσόταν στη θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης» του Τρότσκι:
Η απάντηση του Τρότσκι ήταν απλή, αν όχι πλήρως μυθική: στο Μάη του 1917, το Μπολσεβικικό Κόμμα, είχε ιδεολογικά «επανεξοπλιστεί» αποδεχόμενο τη θεωρία του Τρότσκι περί «Διαρκούς Επανάστασης»: έτσι, η ιστορία είχε «επιβεβαιώσει» την ορθότητα της θεωρίας αυτής του Τρότσκι:
«Ο μπολσεβικισμός υπό το Λένιν (αν και όχι χωρίς εσωτερική διαπάλη) εκπλήρωσε τον ιδεολογικό του επανεξοπλισμό σε αυτό το πιο σημαντικό ζήτημα την άνοιξη του 1917, δηλαδή, πριν την κατάληψη της εξουσίας».
(L. Trotsky: Notein “TheYear 1905;”(January 1922), citedin: L. Trotsky: ‘ThePermanentRevolution“; NewYork; 1970; p. 236).
«Ακριβώς την περίοδο μεταξύ 9 Γενάρη και της Απεργίας του Οκτώβρη (σ.σ. του 1905), ο συγγραφέας σχημάτισε αυτές τις απόψεις, οι οποίες αργότερα έλαβαν το όνομα: «θεωρία της διαρκούς επανάστασης».
Αυτή η εκτίμηση επαληθεύτηκε ως πλήρως ορθή, με το πέρασμα 12 ετών»
(L. Trotsky: Forwardto “TheYear 1905″ (January 1922), citedin: L. Trotsky: ibid.; p. 235).
«Εγώ με κανέναν τρόπο δεν θεωρώ ότι στις διαφωνίες μου με τους Μπολσεβίκους ήμουν σε όλα λάθος(…) Θεωρώ ότι ο ισχυρισμός μου για τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης ήταν απολύτως σωστές(…) Τα πολεμικά μου άρθρα εναντίον των Μενσεβίκων και των Μπολσεβίκων(…) αφιερώθηκαν σε μια ανάλυση των εσωτερικών δυνάμεων της επανάστασης και των προοπτικών της(…) Θα μπορούσα να τα ξαναδημοσιεύσω τώρα χωρίς καμια τροποποίηση, αφού πλέον πλήρως συμπίπτουν με τη θέση του Κόμματός μας, μετά το 1917»
(L. Trotsky: LettertoN.S. Olminsky, December 1921 citedin: N. S. Olminsky: Forewordto “LeninonTrotsky” (1925), citedin: J. V. Stalin: ReplytotheDiscussionontheReportan “TheSocial–DemocraticDeviationinOurParty‘, l5thConferenceofCPSU (B.), November 3rd., 1926; in “Works”;, Volume 3; Moscow; 1954;p. 349-50).
Στην πραγματικότητα, φυσικά, ο Λένιν πάσχιζε, μετά την επιστροφή του στη Ρωσία τον Απρίλη του 1917, να αποστασιοποιείται από την θεωρία της «Διαρκούς Επανάστασης» του Τρότσκι:
«Ο τροτσκισμός λέει: «όχι τσαρική, αλλά εργατική κυβέρνηση. Αυτό, φυσικά, είναι λάθος»
(V. I. Lenin: Report on the Political Situation, Petrograd City Conference of the RSDLP, April 27th, 1917, in: “Collected Works”, Volume 20, Book 1; London;
l929, p. 207).
«Αν είχαμε πει: «όχι τσαρική, αλλά δικτατορία του προλεταριάτου»- αυτό θα σήμαινε ότι είχαμε πηδήξει πάνω από τη μικροαστική τάξη»


(V.I. Lenin: ConcludingRemarksinConnectionwiththeReportonthePoliticalSituation, 7th. Conference of the RSDLP, May 7th., 1917, in: ibid.; p. 287).
Ο Λένιν δεν προώθησε τον Απρίλη του 1917 τη στρατηγική της άμεσης βάδισης προς τη δικτατορία της εργατικής τάξης (σε συμμαχία με τη φτωχή αγροτιά) ως μια διορθωμένη στρατηγική για την πραγματοποίηση της αστικοδημοκρατικής επανάστασης. Αντιθέτως, η αστικοδημοκρατική επανάσταση, ως η πρώτη φάση της επαναστατικής διαδικασίας στη Ρωσία, είχε ήδη πραγματοποιηθεί πολιτικά, με την Επανάσταση του Φλεβάρη. Η στρατηγική της άμεσης βάδισης προς τη δικτατορία της εργατικής τάξης (σε συμμαχία με τη φτωχή αγροτιά) τέθηκε ως μια νέα στρατηγική για τη νέα κατάσταση που ακολούθησε την Επανάσταση του Φλεβάρη, μια νέα στρατηγική για τη δεύτερη φάση της επαναστατικής διαδικασίας.
Όπως ο Λένιν έλεγε στις «Θέσεις του Απρίλη»:
«Η παρούσα κατάσταση στη Ρωσία(…) συνιστά μια μετάβαση από την πρώτη φάση της επανάστασης στη δεύτερη που πρέπει να δώσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχότερων στρωμάτων της αγροτιάς».
(V. I. Lenin: SpeechataCaucusoftheBolshevikMembersoftheAll-RussianConferenceoftheSovietsofWorkers‘ andSoldiers‘ Deputies, April 17th., 1917, in: ibid.; p. 97).
Ο μύθος του Τρότσκι- ότι ο Λένιν προώθησε τον Απρίλη μια «διορθωμένη» στρατηγική για την πραγματοποίηση της αστικοδημοκρατικής επανάστασης παρομοιας με αυτή της θεωρίας του Τρότσκι περί «Διαρκούς Επανάστασης»- βασίζεται στην άρνηση του γεγονότος ότι η Επανάσταση του Φλεβάρη συνιστούσε, πολιτικά, μια αστικοδημοκρατική επανάσταση. Στην «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης», ο Τρότσκι παραδέχεται αυτό το γεγονός:
«Η εξέγερση θριάμβευσε. Αλλά σε ποιον είχε παραδοθεί η εξουσία που αποσπάστηκε από τη μοναρχία; Φτάνουμε εδώ στο κεντρικό πρόβλημα της επανάστασης του Φλεβάρη. Γιατί και πώς η εξουσία κατέληξε στα χέρια της φιλελεύθερης αστικής τάξης;»
(L. Trotsky: “HistoryoftheRussianRevolution“, Volume 1; London; 1967; p. l55).
Αλλά στο «Η Διαρκής Επανάσταση», ο Τρότσκι συνειδητά συγχέει την πολιτική αστικοδημοκρατική επανάσταση του Μάρτη(σ.μετ.Φλεβάρη) με τις αστικοδημοκρατικές επαναστατικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που ακολούθησαν την επανάσταση του Νοέμβρη (σ.μετ.Οκτώβρη) προκειμένου να παρουσιάσει την τελευταία ως «αστικοδημοκρατική επανάσταση» που κατέληξε σε δικτατορία του προλεταριάτου:
«Η αστικοδημοκρατική επανάσταση πραγμτοποιήθηκε την πρώτη περίοδο μετά τον Οκτώβρη(…)Αλλά όπως γνωρίζουμε, δεν πραγματοποιήθηκε με τη μορφή μιας δημοκρατικής δικτατορίας (δηλ. της εργατικής τάξης και της αγροτιάς)αλλά με τη μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου(…)Οι δύο γραμμές, η «διαρκής» και εκείνη του Λένιν(…) πλήρως συγχωνεύτηκαν με την Επανάσταση του Οκτώβρη»
(L. Trotsky:  “ThePermanentRevolution“; NewYork; 1970; p. 229, 234).


Το Νοέμβρη του 1926, ο Στάλιν δικαιολογημένα ήταν σαρκαστικός για τον ισχυρισμό του Τρότσκι ότι το Μάη του 1917 το Κόμμα είχε «επανεξοπλιστεί» με τη θεωρία του Τρότσκι περί «Διαρκούς Επανάστασης»:
«Ο Τρότσκι δεν μπορεί παρά να γνωρίζει ότι ο Λένιν πολεμούσε εναντίον της θεωρίας της Διαρκούς Επανάστασης ως το τέλος της ζωής του. Αλλά αυτό δεν ανησυχεί τον Τρότσκι. Προκύπτει(…) ότι η θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης «πλήρως και εντελώς συνέπιπτε με τη θέση του Κόμματός μας, από το 1917 και μετά»(…)Αλλά(…)πώς η θεωρία του Τρότσκι περί Διαρκούς Επανάστασης θα μπορούσε να συμπίπτει με τη θέση του Κόμματός μας όταν είναι γνωστ΄΄ο ότι το Κόμμα μας, στο πρόσωπο του Λένιν, αντιμαχόταν τη θεωρία αυτή όλη την ώρα;(…) Είτε το Κόμμα μας δεν είχε μια δική του θεωρία, και αργότερα υποχρεώθηκε από την πορεία των πραγμάτων να αποδεχτεί τη θεωρία του Τρότσκι περί Διαρκούς Επανάστασης, είτε είχε μια δική του θεωρία, αλλά αυτή η θεωρία χωρίς να το αντιληφθεί κανείς εγκαταλείφθηκε από τη θεωρία του Τρότσκι «από το 1917 και μετά»(…)
Σίγουρα οι Μπολσεβίκοι είχαν κάποια θεωρία, κάποια εκτίμηση για την επανάσταση, κάποια εκτίμηση για τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης κλπ;(…) Τι απέγινε στο Λενινισμό, στη θεωρία του Μπολσεβικισμού, στη μπολσεβίκικη εκτίμηση για την επανάστασή μας και τις κινητήριες δυνάμεις της κλπ;(…) Και επομένως, μια φορά κι έναν καιρό υπήρχαν άνθρωποι γνωστοί ως Μπολσεβίκοι που κάπως τα κατάφεραν, από το 1903 και μετά, να «συγκολληθούν» σε ένα κόμμα, αλλά που δεν είχαν μια επαναστατική θεωρία. Έτσι, παρασύρονταν και παρασύρονταν, από το 1903 και μετά, ωςότου κάπως κατάφεραν να φτάσουν το 1917. Τότε, έχοντας δει από μακριά τον Τρότσκι με τη θεωρία του για τη Διαρκή Επανάσταση, αποφάσισαν να «επανεξοπλιστούν» και έχοντας «επανεξοπλιστεί», έχασαν και τα τελευταία απομεινάρια Λενινισμού, της θεωρίας του Λένιν για την επανάσταση, φέρνοντας έτσι σε «πλήρη σύμπτωση» τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης με τη «θέση» του Κόμματός μας. Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον παραμύθι, σύντροφοι. Είναι, αν θέλετε ένα από τα πιο θαυμάσια ταχυδακτυλουργικά κόλπα που μπορείτε να δείτε στο τσίρκο. Αλλά εδώ δεν είναι τσίρκο: είναι η συνδιάσκεψη του Κόμματός μας. Εκτός κι αν, έχουμε προσλάβει τον Τρότσκι ως καλλιτέχνη τσίρκου».
(J. V. Stalin: Reply to the Discussion on the Report “The Social-Democratic Deviation in our Party”, l5th. Conference of CPSU (B.), November 3rd., 1926, in:
“Works”, Volume 3; Moscow; 1954; p. 350, 351, 353-54).


Η αντιπολίτευση στις Θέσεις του Λένιν
Εντός του Κόμματος, η κύρια αντιπολίτευση στις «Θέσεις του Απρίλη» του Λένιν, είχε επικεφαλης τον κουνιάδο του Τρότσκι Λεβ Κάμενεφ. Στις 21 Απρίλη 1917, ο Κάμενεφ δημοσίευσε στην Πράβντα ένα άρθρο με τίτλο «Οι διαφορές μας», στις οποίες κατήγγειλε την «προσωπική άποψη» του Λένιν ως «απαράδεκτη» στη βάση του ότι υπεράσπιζε μια άμεση σοσιαλιστική επανάσταση πριν η αστικοδημοκρατική να έχει ολοκληρωθεί.
«Στη χτεσινή έκδοση της «Πράβντα» ο σύντροφος Λένιν δημοσίευσε τις «θέσεις» του. Αυτές αποτελούν την προσωπική άποψη του συντρόφου Λένιν(…)Η πολιτική της Πράβντα διατυπώθηκε ξεκάθαρα στις αποφάσεις που προετοίμασε το Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής(…)Αναμένοντας νέες αποφάσεις της Κεντρικής Επιτροπής και της Πανρωσικής Συνδιάσκεψης του Κόμματός μας, αυτές οι αποφάσεις παραμένουν η πλατφόρμα μας τις οποίες θα υποστηρίξουμε(…)εναντίον της κριτικής του συντρόφου Λένιν(…)
Αναφορικά με τη γενική γραμμή του συντρόφου Λένιν, μας φαίνεται απαράδεκτη αφού, προκύπτει από την υπόθεση ότι η αστικοδημοκρατική επανάσταση έχει ολοκληρωθεί και οικοδομεί πάνω της τον άμεσο μετασχηματισμό αυτής της επανάστασης σε σοσιαλιστική.
Σε μια διευρυμένη συζήτηση ελπίζουμε να θέσουμε την άποψή μας ως τη μόνη εφικτή για την επαναστατική Σοσιαλδημοκρατία, εφόσον αυτή επιθυμεί να είναι τέτοια και πρέπει να παραμείνει ως το τέλος το ένα και μοναδικό κόμμα των προλεταριακών μαζών του προλεταριάτου χωρίς να καταντήσει στο να είναι μια ομάδα κομμουνιστών προπαγανδιστών»
(L. Kamenev: “OurDifferences”; citedin: V. I. Lenin: CollectedWorks“, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 380-81)


Ο Λένιν απάντησε:
«Υπάρχουν δυο βασικά λάθη σε αυτό.1 Το ζήτημα της εκπλήρωσης της αστικοδημοκρατικής επανάστασης τοποθετήθηκε λαθεμένα(…) Η πραγματικότητα μας δείχνει και πέρασμα της εξουσίας στην αστικη τάξη(«ολοκληρωμένη» αστικοδημοκρατική επανάσταση συνηθισμένου τύπου)και, ύπαρξη, πλάι στην πραγματική κυβέρνηση, μιας άλλης παράπλευρης κυβέρνησης που αποτελεί «επαναστατική δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς»(…)Αγκαλιάζει άραγε αυτή την πραγματικότητα η παλαιομπολσεβικική διατύπωση του σ.Κάμενεφ ότι «η αστικοδημοκρατική επανάσταση δεν έχει τελειώσει»;
Όχι, η διατύπωση έχει παλιώσει. Είναι εντελώς άχρηστη. Νεκρή. Όποιος καθοδηγείται στη δράση του μόνο από την απλή διατύπωση: «η αστικοδημοκρατική επανάσταση δεν έχει τελειώσει», είναι σαν να εγγυάται έτσι πως οι μικροαστοί είναι ασφαλώς ικανοί να τραβήξουν ανεξάρτητα από την αστική τάξη. Αυτός παραδίνεται έτσι ανίσχυρος τη στιγμή αυτή στο έλεος των μικροαστών(…)
Το λάθος του σ. Κάμενεφ είναι ότι αυτός και στα 1917 βλέπει μόνο το παρελθόν της επαναστατικής-δημοκρατικής διχτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, άρχισε ήδη για αυτήν το μέλλον, γιατί τα συμφέροντα και η πολιτική του μισθωτού εργάτη και του μικροϊδιοκτήτη έχουν κιόλας αρχίσει να παίρνουν διαφορετικές γραμμές(..)Αυτό μας οδηγεί στο δεύτερο λάθος του συντρόφου Κάμενεφ που αναφέρεται πιο πάνω: Με κατηγορεί ότι η γραμμή μου είναι «υπολογισμένη» στην «άμεση μετεξέλιξή της στον άμεσο μετασχηματισμό αυτής της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική.Αυτό δεν είναι αλήθεια(…)Εγώ διακήρυξα ρητά ότι αναφορικά με αυτό υπολογίζω μόνο στην «υπομονετική» επεξήγηση (είναι απαραίτητο να είμαστε υπομονετικοί για να πετύχουμε μια αλλαγή την οποία μπορούμε να την πραγματοποιήσουμε «άμεσα»;)
(V. I. Lenin:  “LettersonTactics”; in: “CollectedWorks”, Volume 20 , Book 1 London; 1929; p. 125, 126, 127).
Μια αντιπολιτευτική ομάδα στην Επιτροπή Πόλης της Μόσχας, με επικεφαλής τον Αλεξέι Ρίκοφ και το Βίκτωρ Νόγκιν, αντιτάχθηκε στα θεμέλια των Θέσεων του Λένιν στη βάση του ότι η Ρωσία ήταν βιομηχανικά πολύ υπανάπτυκτη για σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ο Λένιν απάντησε:
«Ο σύντροφος Ρίκοφ λέει ότι ο Σοσιαλισμός πρέπει πρώτα να έρθει από άλλες χώρες με μεγαλύτερη βιομηχανική ανάπτυξη. Αλλά δεν είναι έτσι. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιος θα την ξεκινήσει και ποιος θα την τελειώσει. Αυτό δεν είναι Μαρξισμός, αλλά παρωδία Μαρξισμού».
(V. I. Lenin: Concluding Remarks in Connection with the Report on the Political Situation, May 7th. Conference of RSDLP, May 7th., 1917, in: ibid.; p. 287).


Μια άλλη ομάδα μελών του Κόμματος- μεταξύ άλλων οι Ι.Π.Γκόλντενμπεργκ, Β.Μπαζάροφ, Μπ.Β.Αβίλοφ και Γ.Ν.Στεκλόφ- εγκατέλειψαν το μπολσεβικικό κόμμα διαμαρτυρόμενοι για τις θέσεις του Λένιν και ίδρυσαν την εφημερίδα «Νόβαγια Ζιζν»(«Νέα Ζωή») που υποστήριζε την ένωση Μπολσεβίκων, Μενσεβίκων και «Νόβαγια Ζίζν» σε ένα κόμμα βασισμένο στην ανοιχτά μενσεβικική άποψη ότι της σοσιαλιστικής επανάστασης «πρέπει να προηγηθεί μια περισσότερο ή λιγότερο παρατεταμένη περίοδος καπιταλισμού».
Στην Συνδιάσκεψη Πόλης της Πετρούπολης του Κόμματος (27/4-5/5) η απόφαση που λήφθηκε ήταν υπέρ της πολιτικής γραμμής που έθεταν οι «Θέσεις του Απρίλη» του Λένιν.
Οι «Ημέρες του Απρίλη»
Την 1η Μάη 1917 (18 Απρίλη με το παλιό ημερολόγιο) ο Υπουργός Εξωτερικών Πάβελ Μιλιούκοφ έστειλε μια νότα στις σύμμαχες κυβερνήσεις στην οποία έδινε έμφαση στην αποφασιστικότητα της Προσωρινής Κυβέρνησης να διεξάγει τον πόλεμο ως τη νικηφόρα ολοκλήρωσή του και να παραμείνει αφοσιωμένη στις συμφωνίες της Τσαρικής κυβέρνησης με τους συμμάχους.
«Οι διακηρύξεις της προσωρινής κυβέρνησης, φυσικά, δεν μπορούν να προσφέρουν την παραμικρή αιτία να υποτεθεί ότι η περατωθείσα αναταραχή θα οδηγήσει σε αποδυνάμωση του ρόλου της Ρωσίας στον κοινό αγώνα των Συμμάχων. Το ακριβώς αντίθετο. Η προσπάθεια όλου του λαού να φέρει τον Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια αποφασιστική νίκη έχει μόνο ενδυναμωθεί(…)Φυσικά, η Προσωρινή Κυβέρνηση(…) προστατεύοντας τα δίκαια της πατρίδας μας, πιστά θα τηρεί τις υποχρεωσεις που έχουμε αναλάβει έναντι των συμμάχων μας(…) Η κυβέρνηση είναι τώρα, όπως και πριν, βαθειά πεπεισμένη, ότι ο παρών πόλεμος θα ολοκληρωθεί νικηφόρα σε πλήρη συμφωνία με τους Συμμάχους»
(ProvisionalGovernment, MinistryofForeignAffairs: NotetoAllied GovernmentsofMay 1st., 1917, citedin: V. I. Lenin: “CollectedWorks”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 371).
Η δημοσίευση της νότας εντός της Ρωσίας έδωσε λαβή για μαζικές διαδηλώσεις στην Πετρούπολη τις 4 ημέρες που ακολούθησαν, στις οποίες ένοπλοι στρατιώτες πήραν σημαντικό ρόλο-προσπαθώντας κάποιες στιγμές να καταλάβουν δημόσια κτίρια. Μεταξύ των διαδηλωτών τα συνθήματα «Κάτω ο Μιλιούκοφ» και «Κάτω ο Γκουτσκόφ» ρίχνονταν παντού.
Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος ήταν απασχολημένη με το ότι αυτό το αυθόρμητο κίνημα θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε εξεγερσιακές γραμμές που, στη δεδομένη κατάσταση, μπορούσε μόνο να βλάψει το επαναστατικό κίνημα: στις 4 Μάη, επομένως, υιοθέτησε μια απόφαση που συντάχτηκε από το Λένιν καλώντας όλα τα κομματικά μέλη να ασκήσουν κάθε προσπάθεια για να διατηρηθούν οι διαδηλώσεις ειρηνικές:
«Οι κομματικοί αγκιτάτορες και ομιλητές πρέπει να απορρίπτουν τα ειδεχθή ψέμματα ότι απειλούμε με εμφύλιο πόλεμο(…) Στην παρούσα στιγμή, όταν οι καπιταλιστές και η κυβέρνησή τους δεν μπορούν και δεν τολμούν να ασκήσουν βία εναντίον των μαζών(…) κάθε σκέψη περί εμφυλίου πολέμου είναι αφελής, αναίσθητη, τερατώδης(…) Όλοι οι κομματικοί αγκιτάτορες, στα εργοστάσια, στα τάγματα, στους δρόμους κλπ πρέπει να υποστηρίζουν αυτές τις απόψεις και αυτή την πρόταση (σ.σ. απόσυρση της υποστήριξης των σοβιέτ στην Προσωρινή Κυβέρηση) μέσω ειρηνικών συζητήσεων και διαδηλώσεων, όπως και συναθροίσεων παντού».
(V. I. Lenin: ResolutionofCC, RSDLP, May 4th., 1917, in: ibid.; p. 245, 246).


Αυτές οι διαδηλώσεις αποδείχτηκαν επαρκείς για να οδηγήσουν στην παραίτηση του Γκουτσκόφ ως Υπουργού Πολέμου στις 13 Μάη και του Μιλιούκοφ ως Υπουργού Εξωτερικών στις 15 Μάη.
Στις 14 Μάη, η Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης ψήφισε υπέρ μιας Προσωρινής Κυβέρνησης συνεργασίας, στην οποία τα κόμματα των Μενσεβίκων και των Σοσιαλιστών-Επαναστατών θα εκπροσωπούνταν τυπικά.
Η πρώτη Προσωρινή Κυβέρνηση Συνεργασίας, δημιουργήθηκε στις 18 Μάη με τον πρίγκηπα Γκεόργκι Λβοβ να συνεχίζει ως πρωθυπουργός. Ο Αλεξάντρ Τερεσένκο αντικατέστησε το Μιλιούκοφ ως Υπουργό Εξωτερικών, οι Αλεξάντρ Κερένσκι και Βίκτορ Τσερνόφ(από τους Σοσιαλιστές-Επαναστάτες) έγιναν Υπουργοί Πολέμου και Γεωργίας αντίστοιχα: οι Αλεξάντρ Σκομπέλεφ και Ιρακλίι Τσερετέλι (από τους Μενσεβίκους) έγιναν Υπουργοί Εργασίας και Ταχυδρομείων &Τηλεγράφων αντίστοιχα.
Τον επόμενο μήνα, ο Λένιν σχολίασε την τυπική ένταξη των Μενσεβίκων και των Σοσιαλιστών-Επαναστατών στην Προσωρινή Κυβέρνηση:
«Η είσοδος των Τσερετέλι, Τσερνόφ και σια στο υπουργικό συμβούλιο άλλαξε σε έναν ασήμαντο βαθμό μόνο τη μορφή της συνοχής μεταξύ του Σοβιέτ της Πετρούπολης και της κυβέρνησης των καπιταλιστών(…) Μέρα την ημέρα γίνεται πιο ξεκάθαρο ότι οι Τσερετέλι, Τσερνόφ και σία είναι απλώς όμηροι των καπιταλιστών, έχουν πάει στο πλευρό των καπιταλιστών που τώρα καταπνίγουν την επανάσταση. Ο Κερένσκι έχει ξεπέσει ως το σημείο να χρησιμοποιεί βία εναντίον των μαζών(…) Η συμμαχία του Υπουργικού Συμβουλίου εκπροσωπεί μόνο μια μεταβατική περίοδο στην ανάπτυξη των βασικών ταξικών αντιθέσεων στην επανάστασή μας(…) Αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ»
(V. I. Lenin: Postcript to Pamphlet ‘The Tasks of the Proletariat in Our Revolution”, in: ibid.; p. 159, 160).


Η 7η Συνδιάσκεψη του ΡΣΔΕΚ
Η 7η Συνδιάσκεψη του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος (η «Συνδιάσκεψη του Απρίλη») διεξήχθη στην Πετρούπολη στις 7-12 Μάη με τη συμμετοχή 133 εκπροσώπων με δικαίωμα ψήφου που εκπροσωπούσαν 80.000 μέλη.
Η εισήγηση για την Πολιτική Κατάσταση έγινε από το Λένιν και της αντιπολίτευσης στην πολιτική γραμμή του Λένιν ηγούνταν οι Λεβ Κάμενεφ και Αλεξέι Ρίκοφ.
Ο Κάμενεφ κατηύθυνε την κύρια επίθεσή του εναντίον του συνθήματος «Κάτω η Προσωρινή Κυβέρνηση!» υπονοώντας ότι αυτό ήταν ένα λενινιστικό σύνθημα ενώ είχε προωθηθεί κατά τις «ημέρες του Απρίλη» από την Επιτροπή Πετρούπολης του Κόμματος κατά παράβαση της γραμμής της Κεντρικής Επιτροπής. Αντί για αυτό το (προς στιγμήν) λαθεμένο σύνθημα, ο Κάμενεφ έκανε έκκληση το Κόμμα να προωθήσει το διόλου ρεαλιστικό αίτημα για έλεγχο της Προσωρινής Κυβέρνησης από τα Σοβιέτ»
Ο Λένιν απάντησε:
«Λέμε ότι το σύνθημα «Κάτω η Προσωρινή Κυβέρνηση» είναι ένα τυχοδιωκτικό σύνθημα. Να γιατί υποστηρίξαμε τις ειρηνικές διαδηλώσεις(…) Η Επιτροπή Πετρούπολης, ωστόσο, έκανε μια στροφή προς τα αριστερά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ένα τέτοιο βήμα είναι ένα σοβαρό έγκλημα. Τώρα, αναφορικά με τον έλεγχο(…) Ο σύντροφος Κάμενεφ(…) θεωρεί τον έλεγχο ως μια πολιτική πράξη(…) Δεν αποδεχόμαστε τον έλεγχο(…) Η Προσωρινή Κυβέρνηση πρέπει να ανατραπεί, αλλά όχι τώρα, και όχι με το συνηθισμένο τρόπο».
(V. I. Lenin: ConcludingRemarksinconnectionwiththeReportonthePoliticalSituation, 7th. Conference RSDLP, May 7th., 1917,in: “Collected Works”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 285-86, 287).
Ο Ρίκοφ αντιτάχθηκε στην πολιτική γραμμή του Λένιν στη βάση του ότι η Ρωσία ήταν πολύ υπανάπτυκτη βιομηχανικά ώστε να κινηθεί προς μια σοσιαλιστική επανάσταση.
Ο Λένιν απάντησε:
«Ο σύντροφος Ρίκοφ(…) λέει πως ο Σοσιαλισμός πρέπει να έρθει πρώτα από άλλες χώρες με μεγαλύτερη βιομηχανική ανάπτυξη. Αλλά αυτό δεν ισχύει. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιος θα αρχίσει και ποιος θα τελειώσει. Αυτό δεν είναι Μαρξισμός, αλλά παρωδία Μαρξισμού».
(V. I. Lenin: ibid.; p. 287).


Με μια πλειοψηφία, η συνδιάσκεψη υιοθέτησε μια σειρά αποφάσεις που κινούνταν στη Λενινιστική γραμμή. Η Λενινιστική πολιτική γραμμή για το εθνικό ζήτημα ιδιαίτερα, ότι το Κόμμα πρέπει να είναι υπέρ του δικαιώματος των καταπιεσμένων εθνών στην αυτοδιάθεση μέχρις απόσχισης- εκπροσωπήθηκε στην Εισήγηση για το Εθνικό Ζήτημα του Στάλιν. Στο σύνθημα αυτό αντιτάχθηκαν οι Φέλιξ Τζερτζίνσκι και Γιούρι Πιατάκοφ, με τον τελευταίο να ζητά:
«Η μόνη αποτελεσματική μέθοδος επίλυσης (σ.σ.του εθνικού ζητήματος) είναι η μέθοδος της σοσιαλιστικής επανάστασης με σύνθημα «Κάτω τα σύνορα», γιατί μόνον έτσι μπορεί κανείς να τελειώνει με τον ιμπεριαλισμό- αυτό το νέο παράγοντα που οδηγεί στην όξυνση της εθνικής καταπίεσης. Ενώ 1) το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση(…) είναι απλώς μια φράση χωρίς κανένα συγκεκριμένο νόημα(..) και 2)η φράση αυτή ερμηνεύεται ότι σημαίνει πολλά περισσότερα από ό,τι νομίζουμε στις τάξεις της επαναστατικής Σοσιαλδημοκρατίας(…), η Συνδιάσκεψη(…) δηλώνει ότι η παράγραφος 9 του προγράμματός μας (σ.σ. υποστήριξη του δικαιώματος των εθνών σε αυτοδιάθεση πρέπει να απαλειφτεί».
(Y. Piatakov: ResolutiononNationalQuestionsubmittedto 7th. Conference, RSDLF; cited in: V. I.Lenin: “Collected Works”, Volume 20, Book 2; London; 1929; p.411, 412).


Ο Λένιν απάντησε:
«Ήδη ακόμα από το 1903, όταν το Κόμμα μας υιοθέτησε το πρόγραμμά του, είχαμε αντιμετωπίσει την απεγνωσμένη αντίσταση των Πολωνών(…) Και η θέση της Πολωνικής Σοσιαλδημοκρατίας είναι τόσο παράξενο και τερατώδες λάθος όσο ήταν και τότε. Αυτοί οι άνθρωποι επιθυμούν να μειώσουν το κύρος του Κόμματός μας σε αυτό των σωβινιστών(…) Στη Ρωσία πρέπει να τονίζουμε το δικαίωμα του αποχωρισμού για τα υποτελή έθνη, ενώ στην Πολωνία πρέπει να τονίζουμε το δικαίωμα τέτοιων εθνών στην ένωση. Το δικαίωμα στην ένωση υπονοεί το δικαίωμα στον αποχωρισμό(…)Η άποψη του σ.Πιατακοφ είναι μια επανάληψη της άποψης της Ρόζας Λούξεμπουργκ(…) Θεωρητικά, είναι εναντίον του δικαιώματος της απόσχισης(…) Αυτό που ο σ.Πιατακόφ λέει είναι μια απίστευτη σύγχυση(…) Όταν ένας λέει ότι το εθνικό ζήτημα έχει ρυθμιστεί, μιλά για τη Δυτική Ευρώπη. Ο σ. Πιατάκοφ το εφαρμόζει εκεί που δεν έχει θέση, στην Ανατολική Ευρώπη, και βρίσκουμε τους εαυτούς μας σε μια γελοία θέση.
Ο σ, Πιατακοφ απλώς απορρίπτει το σύνθημά μας. Η μέθοδος της υλοποίησης μιας σοσιαλιστικής επανάστασης υπό το σύνθημα «Κάτω τα σύνορα» είναι απλώς μια παραλογία(…) Ισχυριζόμαστε ότι το κράτος είναι αναγκαίο, και η ύπαρξη ενός κράτους προϋποθέτει σύνορα. Αν τα σοβιέτ αντιμετωπίζουν το ζήτημα των συνόρων(…) Τι σημαίνει «Κάτω τα σύνορα»; Αυτό είναι η αρχή της αναρχίας(…) Όποιος δεν αποδέχεται αυτή την άποψη είναι ένας προσαρτιστής, ένας σωβινιστής»
(V. I. Lenin: SpeechontheNationalQuestion, 7th. Conference RSDLP, in: “Collected Works”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 310, 312, 313, 3l4).
Η συνδιάσκεψη συζήτησε το ζήτημα της συμμετοχής του Κόμματος στην 3η (και τελευταία) «Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ», που θα διεξαγόταν στη Στοκχόλμη το Μάη του 1917 (αλλά αργότερα, μετατέθηκε για το Σεπτέμβρη).
Στις «Θέσεις του Απρίλη» Ο Λένιν είχε ήδη ζητήσει ρηξη με τη «Διεθνή του Τσίμερβαλντ», προτείνοντας το Κόμμα να παραμείνει εκεί μόνο για σκοπούς πληροφόρησης. Στη συνδιάσκεψη, ωστόσο, στην πολιτική αυτή αντιτάθηκε σθεναρά ένα σημαντικό τμήμα των εκπροσώπων, που, με επικεφαλής τον Γκριγκόρι Ζηνόβιεφ, πρότειναν:
«Το κόμμα μας παραμένει στο συνασπισμό του Τσίμερβαλντ με σκοπό την υπεράσπιση της τακτικής της Αριστεράς του Τσίμερβαλντ(…) Η συνδιάσκεψη αποφασίζει να πάρει μέρος στη διεθνή σύσκεψη των μελών του Τσίμερβαλντ που είναι προγραμματισμένη για τις 31 Μάη και εξουσιοδοτεί την Κεντρική Επιτροπή να οργανώσει μια αντιπροσωπεία για αυτή τη συνδιάσκεψη».
(Resolutionon “TheSituationwithintheInternationalandtheTasksoftheRSDLP“, 7th. Conference RSDLP, cited in: V. I. Lenin: “Collected Works”, Volume 20, Book 2; London; 1929; p. 407).
Το ψήφισμα του Ζηνόβιεφ υιοθετήθηκε στη συνδιάσκεψη παρά την αντίθεση του Λένιν, ο οποίος χαρακτήρισε την τακτική του Ζηνόβιεφ «αρχιοπορτουνιστική και επικίνδυνη»
(V. I. Lenin: Speechat 7th. Conference, RSDLP, cited in: “History of the Communist Party of the Soviet Union (Bolsheviks)”; Moscow; 1941; p. 189)


Η συνδιάσκεψη επίσης συζήτησε το ζήτημα της συμμετοχής του κόμματος σε μια «διεθνή σοσιαλιστική συνδιάσκεψη» που θα συζητούσε τους «όρους ειρήνευσης» που ήταν επίσης προγραμματισμένη να διεξαχθεί το Μάη στη Στοκχόλμη. Στις 6 Μάη, ο Δανός Σοσιαλδημοκράτης FrederikBergjberg είχε προσωπικά απευθυνθεί στην Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης για τη «Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης». Οι Μενσεβίκοι και οι Σοσιαλιστές Επαναστάτες είχαν δεχτεί την πρόσκληση για συμμετοχή: οι μπολσεβίκοι την είχαν απορρίψει.
Το ζήτημα τέθηκε στην ημερήσια διάταξη της συνδιάσκεψης μετά από αίτημα του Βίκτορ Νόγκιν, που πρότεινε μια μπολσεβικική αντιπροσωπεία να λάβει μέρος.
Ο Λένιν απάντησε:
«Δεν συμφωνώ με το σύντροφο Νόγκιν(…) Πίσω από αυτή την κωμωδία ενός δήθεν σοσιαλιστικού συνεδρίου υπάρχουν στην πραγματικότητα οι πολιτικές μανούβρες του Γερμανικού ιμπεριαλισμού. Οι γερμανοί καπιταλιστές χρησιμοποιούν τους γερμανούς σοσιαλσωβινιστές για να προσκαλέσουν τους σοσιαλσωβινιστές όλων των χωρών στη συνδιάσκεψη, γιατί θέλουν να εξαπατήσουν τις εργαζόμενες μάζες(…) Ο Bergjberg είναι ένας πράκτορας της Γερμανικής κυβέρνησης(…) Πρέπει να αποκαλύψουμε όλη αυτή την κωμωδία της Σοσιαλιστικής συνδιάσκεψης, να αποκαλύψουμε όλα αυτά τα συνέδρια ως κωμωδίες που πρόθεση έχουν να συγκαλύψουν τις συμφωνίες που έγιναν από τους διπλωμάτες πίσω από την πλάτη των μαζών»


(V. I. Lenin: SpeechontheProposedCallingofanInternationalSocialistConference, 7th. Conference RSDLP, May 8 1917, in: “Collected Works”, Volume 20, Book 1; London; 1929; p. 287, 288, 290).
Η συνδιάσκεψη υιοθέτησε ένα τέτοιο ψήφισμα. Επίσης υιοθέτησε μια σειρά αποφάσεων που κινούνταν στην πολιτική γραμμή του Λένιν: για τον πόλεμο, για τη στάση έναντι της προσωρινής κυβέρνησης, για το αγροτικό ζήτημα, για την κυβέρνηση συνεργασίας, για την ένωση των διεθνιστών εναντίων του μικροαστικού μπλοκ των αμυντιστών, για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση και για τα σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών.
Η συνδιάσκεψη επίσης εξέλεξε Νέα Κεντρική Επιτροπή, αποτελούμενη από τους Λένιν, Στάλιν, Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Νιλιούτιν, Νόγκιν, Σβερντλόφ, Σμίλγκα και Φεντόροφ, και την εξουσιοδότησε να επικαιροποιήσει το πρόγραμμα του Κόμματος που είχε υιοθετηθεί το 1903.



Πηγή: http://parapoda.wordpress.com/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.